De Tories zoeken een nieuwe leider – op een congres vol leedvermaak over Labour

Robert Jenrick heeft drie jonge dochters, vertelt hij aan een zaal vol Conservatieve partijgenoten. Eén van hen vroeg hem laatst: pap, als jij partijleider wordt, krijgen wij dan ook kaartjes voor een concert van Taylor Swift? De zaal barst in lachen uit. „Nee, zei ik. Kaartjes voor Taylor Swift zijn alleen voor leiders van de Labour-partij.”

Aan de lopende band maken de kandidaten voor het leiderschap van de Conservatieve Partij grappen over Labour en premier Keir Starmer. De Labourleider krijgt veel kritiek op alle giften die hij in zijn tijd als oppositieleider ontving.

Labour is drie maanden aan de macht en „nu al blijkt dat we een Labour-regering niet kunnen betalen”, zegt een van de andere kandidaten, Tom Tugendhat. „Waheed Alli kan een Labour-regering niet eens betalen!” Zakenman Alli is degene die geld doneerde aan Starmer voor kleding en persoonlijk stijladvies.

Nadat Britse kiezers de Tories ongenadig hadden afgestraft bij de Lagerhuisverkiezingen in juli, kondigde partijleider Rishi Sunak zijn vertrek aan. Dus gaat het jaarlijkse partijcongres, deze week in Birmingham, vooral over de vraag wie Sunak moet opvolgen. En over wat er mis ging en hoe het verder moet met de partij. „Review and rebuild”, staat op de banieren in de grote hal.

Er zijn nog vier kandidaten en niemand in het conferentiecentrum kan hen of hun campagneteams gemist hebben. Bij de kraam van James Cleverly zijn waterflessen te koop met opdruk: „No leaks here”, een verwijzing naar de afgelopen jaren waarin de Tories graag negatief nieuws over elkaar deelden met Britse journalisten. Voor Robert Jenrick deelt zijn team de Jenrick Post uit. En er zijn Tugend-totes, linnen tasjes, voor Tom Tugendhat.

Elk van de vier geeft een interview van een uur in de grote zaal, loopt borrels af en doet mee vraag-en-antwoord-sessies. Alles afzonderlijk van elkaar, dat wel. Rechtstreeks in debat gaan de kandidaten niet, om felle onderlinge uithalen en geruzie in het openbaar te voorkomen. Persfotografen lukt het zelfs niet om de vier met elkaar op één foto te krijgen. Tot ze woensdag op het allerlaatste moment, na hun toespraken, kort samen het podium op komen.

Geen Cameron-moment

Woensdag is de laatste dag van het congres en allemaal hopen de kandidaten dat ze eenzelfde soort stunt kunnen uithalen als David Cameron deed in 2005. De jonge Cameron overdonderde toen de partijleden met zijn toespraak, uit het hoofd, de mouwen opgestroopt. Vol zelfvertrouwen liep hij heen en weer op het podium. Alleen had Cameron toen maar één concurrent om te verslaan. Nu waren er vier toespraken en drie van de kandidaten spraken zonder katheder – allemaal kregen ze applaus en staande ovaties. Een Cameron-moment bleef uit.

Alle vier willen ze het vertrouwen van kiezers snel terugwinnen en proberen om na één regeerperiode van Labour van vijf jaar alweer aan de macht te komen. Ze willen weer betrouwbaar zijn, hun Conservatieve principes met trots uitdragen. We moeten niet langer „rechts praten en links regeren”, zegt Kemi Badenoch. „Het spijt me, namens de hele partij. We hebben jullie teleurgesteld”, biedt James Cleverly zijn excuses aan de zaal aan over de wanorde in Westminster de afgelopen jaren. „We moeten de voordelen van conservatisme weer met een lach verkopen”, zegt hij ook.

Dat laatste zou moeten lukken. Want al werden de Conservatieven in juli zwaar verslagen, de sfeer in Birmingham is opgewekt. De fouten die Labour maakt in hun eerste maanden spelen daar vast bij mee. „Het spijt me dat ik een domper op die vreugde ben, maar het lijkt alsof niet iedereen doorheeft dat we een probleem hebben”, zegt Marco Longhi bij een ronde-tafelsessie van de Popular Conservatives, een lobbygroep die op de rechterflank van de partij zit. „Wíj hebben gefaald. We moeten terug naar onze principes.”

Longhi verloor zijn Lagerhuiszetel in juli. Niet alleen door Labour, die partij kreeg in zijn kiesdistrict zelfs minder stemmen dan bij de vorige verkiezingen in 2019. Veel stemmen gingen naar het radicaal-rechtse Reform UK van Nigel Farage en een grote groep kiezers bleef thuis. Niet Reform en Farage, die veel nadruk leggen op het inperken van immigratie, zijn het probleem, concludeert Longhi. Reform kon die electorale ruimte innemen omdat de Conservatieven „niet leverden”.

Weinig concreet

Inhoudelijk legden de kandidaten veel nadruk op het aanpakken van de hoge immigratieaantallen en het verbeteren van de gezondheidszorg en de economie. Thema’s die de afgelopen verkiezingen ook het belangrijkst waren – en waar veel Britten juist de Conservatieven niet meer geloofwaardig vonden. Misschien ook daarom dat de vier geen uitgebreide beleidsplannen presenteerden en vaak in algemeenheden spraken. Robert Jenrick was wat immigratie betreft nog het concreetst: hij wil een jaarlijks wettelijk maximum voor migranten en dat het VK stopt met het erkennen van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Volgende week bepaalt de Conservatieve fractie in het Lagerhuis welke twee van de vier kandidaten overblijven. Robert Jenrick en Kemi Badenoch zouden grote kans maken om die laatste ronde te halen, James Cleverly en Tom Tugendhat worden gezien als gematigder en zouden minder kans maken.

Vervolgens stemmen de partijleden eind deze maand, na een nieuwe ronde van toespraken en ledenbijeenkomsten, wie van die twee oppositieleider in het Lagerhuis wordt. Want al lijkt het in Birmingham alsof Labour het Verenigd Koninkrijk nu al vakkundig de afgrond in heeft gejaagd – „We hebben een heleboel op te ruimen straks”, zegt Kemi Badenoch – de Tories hebben nog bijna een hele parlementsperiode van vijf jaar in de oppositie te gaan.

Delen





Mail de redactie