De Slimste Mens met Pieter Omtzigt als Messias

‘Ik meen dat iedereen verlangt naar een messias. Voor de een is dat de kleinzoon van een kampbeul, voor de ander is dat Max Verstappen”, definieerde schrijver Arnon Grunberg de mens in het algemeen in De Slimste Mens. Bij de aftrap van een nieuw seizoen van de populairste quiz van Nederland was hij een van vragenstellers in de galerij. Denkend aan de messias koppelde Grunberg daaraan een vraag aan quizkandidaat Henk Schiffmacher: „Wat weet u van Pieter Omtzigt?” Dat hij van het CDA was, wist Schumacher. Dat hij van de Toeslagenaffaire was, vulde mede-kandidaat en oud-olympisch zwemkampioen Ranomi Kromowidjojo aan. Dat hij van de ‘functie elders’ was, wist de winnende quizkandidaat en journalist Tom Kleijn voor twintig punten eraan toe te voegen. Alle drie de typeringen passen goed bij het idee van de verlosser.

De dag daarvoor had RTL Boulevard gesuggereerd dat de presentatoren Maarten van Rossem en Philip Freriks op zoek moesten gaan naar een functie elders. Ze zouden vervangen worden door Herman van der Zandt, die de NOS na 23 jaar gaat verlaten om bij de KRO-NCRV aan de slag te gaan. Van Rossem zelf reageerde op de geruchten met de mededeling dat als het aan hem ligt hij tot zijn honderdste doorgaat, en dat als ze vervangen worden dat een vorm van bejaardendiscriminatie is.

Het is ook maar de vraag of het slim zou zijn dit duo te vervangen. Uit vrije wil zal dat niet gebeuren. Bij de kijkersvraag over ‘Hoe je slim kon blijven’ herhaalde Freriks bête – en met instemmend gemompel van Van Rossem – tot drie keer toe dat hun programma daarvoor zeer geschikt is. En Van der Zandt? Hij is weliswaar speels maar mist de vermoeide ironie van de twee presentatoren, die ook Joost Prinsen tentoon spreidde toen hij nog de quiz Met het mes op tafel deed (voordat hij werd vervangen door… Herman van der Zandt)

ANWB-monteurs in de file

Om de nieuwe messias van tv-kijkend Nederland te worden is er een functie elders voor Van der Zandt: ‘Herman de vakantieman’. Het consumentenprogramma voor vakantiegangers is de ironie namelijk ver voorbij, en kan een flinke dosis ervan goed gebruiken. Max Vakantieman is geestige tv voor wie liefst thuis blijft en bevestigd wil zien dat niets zo verschrikkelijk is als vakantie. Alles wat er mis kan gaan, komt er aan de orde: mislukte pakketreizen, kapotte klimkastelen, vieze hotels in Stockholm. Niemand neemt de verantwoordelijkheid voor de fouten die gemaakt worden (in een enkel geval wel, maar pas als de Vakantieman belt). Ondertussen wordt betreurd dat pakketreizen steeds vaker een slechte naam krijgen. Dat de ANWB-monteurs in de file luisteren naar het ANWB-filenieuws als ze naar het Gardameer rijden om gestrande reizigers te helpen met hun kapot gehagelde auto’s, wordt zonder ironie gebracht. Zonder een spoortje zorgen over klimaatverandering wordt gesteld dat je het weer nu eenmaal niet kan voorspellen. De suggestie dat je een volgende keer een luchtbed op de autoruit kan leggen als het gaat hagelen, is geen grap.

Het vuur in Rhodos (het eiland heeft volgens de vakantieman weer code groen), de hagelstenen in Italië, witte kevers in de douches van een hotel in Stockholm en een zee van water waardoor het onmogelijk is om met een taxi op je eindbestemming te komen: alsof de vakantieman alle Zeven Plagen aan bod wilde laten komen.

Om ze niet zozeer te lijf te gaan, maar om ze te onderkennen, is er een messias nodig. Die willen we niet in de vorm van de kleinzoon van een kampbeul, Max Verstappen (klimaatontkenner van beroep) of Pieter Omtzigt (die zich in de Tweede Kamer niet erg hard maakt voor het klimaat), maar in de vorm van Herman van der Zandt. Want daarin heeft Grunberg gelijk: we verlangen allemaal naar een messias.