In voorbereiding op zijn nieuwe regeringsperiode maakte Donald Trump woensdag bekend dat Elon Musk, zijn belangrijkste steunbetuiger, de leiding krijgt over het ‘Department of Goverment Efficiency’. Dat is een fictief ministerie waar Musk, samen met de voormalige Republikeinse presidentskandidaat Vivek Ramaswamy, plannen moet verzinnen om de Amerikaanse overheid efficiënter te laten werken.
Als succesvolste zakenman ter wereld is „The Great Elon Musk” daar als geen ander toe in staat, schreef Trump in een verklaring. Daar is Musk het mee eens. De Tesla-topman belooft 2.000 miljard dollar op het overheidsbudget te kunnen besparen. „Dit gaat een schokgolf veroorzaken in het overheidssysteem”, schreef de multimiljardair. Maar hij heeft meer plannen voor Washington.
1. Gaat de rijkste man op aarde daadwerkelijk een ministerie leiden?
Nee, want dan zou Musk zijn belangen in Tesla, SpaceX en al zijn andere bedrijven op afstand moeten zetten.
De afkorting van Department of Government of Efficiency is DOGE, ook de naam van een door Musk opgeklopte cryptomunt.
De woordgrap voor het ‘ministerie’ kwam opborrelen tijdens een eerder gesprek op X tussen Musk en Trump. Het is een externe adviescommisie die opereert volgens de regels van de Federal Advisory Committee Act. Musk werkt samen met Vivek Ramaswamy, een voormalige Republikeinse presidentskandidaat met extreme ideeën. Zo pleitte Ramaswamy voor een 8.900 kilometer lange muur tussen Canada en de VS, om drugssmokkelaars tegen te houden.
2. Wat is het plan dan ?
Musk denkt 2.000 miljard te kunnen bezuinigen op de overheidsuitgaven. Dat is bijna een vijfde van de jaarlijkse Amerikaanse overheidsuitgaven op basis van schattingen van het IMF (10.000 miljard dollar). Volgens de teller van het ministerie van Financiën gaf de Amerikaanse overheid in 2024 tot nu toe 6,700 miljard dollar uit.
Musks aanpak is ‘delete, delete, delete’, omschreef The Washington Post. Met minder regels, minder mensen en minder grote uitgaven denkt hij de bureaucratie binnen de federale overheid terug te kunnen dringen.
Het is dezelfde bezem-erdoor-aanpak die Musk toepaste bij zijn andere bedrijven. Toen hij Twitter overnam, ontsloeg hij meteen de helft van het personeel. In de biografie van Walter Isaacson komt Musk naar voren als iemand die ‘wettelijke vereisten beschouwt als aanbevelingen’. Al neigen Musks uitspraken soms naar maniakale grootspraak, de roep om minder overheidsbestedingen is niet voorbehouden aan Amerika, en zelfs de percentages die Musk noemt zijn niet uniek. Zo wil het huidige Nederlandse kabinet dat ministeries 22 procent op het aantal ambtenaren besparen.
3. Hoe kwam de ‘bromance’ tussen Musk en Trump tot stand?
Musk werkt sinds 2022 mee aan een campagne om Donald Trump opnieuw tot president te laten verkiezen. Dat begon in 2022 met de overname van sociaal netwerk Twitter, tegenwoordig X. Musk betaalde 44 miljard dollar voor Twitter, onder meer om de verbannen Donald Trump weer op „het digitale dorpsplein van de wereld” toe te kunnen laten.
De afgelopen maanden, sinds de moordaanslag op Trump in juli, bemoeide hij zich intensief met Trumps campagne en steunde hij hem ook financieel. In ruil daarvoor krijgt Musk toegang tot Trumps inner circle. Musk luisterde zelfs mee tijdens een recent telefoongesprek tussen Donald Trump en de Oekraïense president Zelensky.
4. Wat denkt Musk te winnen?
Musk zegt de overheid efficiënter te kunnen laten werken, maar tegelijkertijd wil hij dat de overheid beter voor hem werkt. Hij gebruikt zijn invloed in Washington, om speelruimte te creëren voor zijn bedrijven. Daarvoor probeert hij Trump een team van zijn vertrouwelingen te laten benoemen, onder meer bij toezichthoudende instanties en het ministerie van Defensie. Musk hoopt opdrachten van het Pentagon binnen te slepen, en wil minder restricties voor SpaceX. Ook wil hij minder belemmeringen voor xAI, dat kunstmatige intelligentie ontwikkelt, en Neuralink, dat chips ontwerpt die communiceren met menselijke hersenen.
Tesla hikt bovendien aan tegen een kersvers overheidsonderzoek naar de veiligheid van de ‘zelfrijdende’ rijassistent in 2,4 miljoen auto’s.
Een ander obstakel is de EU, die X wil beboeten omdat het sociale netwerk zich niet aan de regels houdt. Beoogd vicepresident J.D. Vance sprong in september al voor Musk in de bres en suggereerde dat de VS dan maar uit de NAVO zou moeten stappen. „Als je Amerikaanse bescherming wilt, dan moet je de Amerikaanse waarden steunen.”
5. Hoe succesvol is Musks campagne in Washington D.C.?
Walter Isaacsons recente biografie van Musk omschrijft hem als iemand die lijdt onder hevige stemmingswisselingen en gevoelig is voor complottheorieën. Dat maakt zijn invloedrijke positie, los van mogelijke belangenverstrengelingen, onvoorspelbaar.
Zelfs al lukt het Musk niet om de overheid naar zijn hand te zetten, zijn investeringen in de Trump-campagne renderen nu al. Zijn vermogen, dat vooral gebaseerd is op zijn belangen in Tesla en SpaceX, is volgens Forbes sinds Trumps verkiezingswinst met 54 miljard dollar gestegen tot zo’n 310 miljard dollar.
De aankoop van Twitter van 44 miljard dollar was aanvankelijk een financiële misser. Maar de bromance tussen Trump en Musk levert een nieuw publiek op voor X. Als de Amerikaanse president X weer omarmt als zijn voornaamste uitlaatklep – en daar lijkt het wel op – is Musks netwerk de komende vier jaar opnieuw het middelpunt van de belangstelling. En dat is de plek waar Elon Musk zich het prettigst voelt.
