De misbruikzaak tegen Sean ‘Diddy’ Combs komt ten einde, wat is er de afgelopen zeven weken gebeurd?

Na een proces van zeven weken vonden afgelopen donderdag en vrijdag de slotpleidooien plaats in de rechtszaak tegen Sean ‘Diddy’ Combs. De muziekmagnaat werd door de openbaar aanklager in New York van vijf strafbare feiten beschuldigd: één aanklacht van criminele samenzwering en vier aanklachten rondom gedwongen seksueel misbruik. Voor zijn beruchte seksfeesten, die ‘freak-offs’ of ‘wild king nights’ werden genoemd, zou Combs zich schuldig hebben gemaakt aan twee gevallen van mensenhandel en twee gevallen van het vervoeren van personen voor prostitutie. Combs pleitte onschuldig. Bij een veroordeling hangt hem een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd. Maandag gaat de jury in beraad, een uitspraak wordt in de loop van de week verwacht. Een overzicht van een zeer mediagenieke rechtszaak.

De RICO-wet

Met Amerikaans gevoel voor show opende aanklager Christy Slavik haar pleidooi met de woorden: „Voor het publiek was hij Puff Daddy of Diddy, een cultureel icoon, een zakenman, larger than life. Maar er was ook een andere kant aan hem – een kant die een criminele onderneming runde.” Honderden stukken bewijsmateriaal en 34 getuigenissen moesten de jury er de afgelopen weken van overtuigen dat Combs niet zomaar de mensen om hem heen misbruikte, uitbuitte, bedreigde en afperste, maar dat hij aan het hoofd stond van een criminele organisatie.

De aanklager doet een beroep op de zogeheten RICO-wet (Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act uit 1970). Onder deze wet hoeft de aanklager niet ieder individueel feit te bewijzen, maar volstaat het om te laten zien dat Combs betrokken is bij ‘racketeering activity’: het plegen van minimaal twee misdrijven in een lijst van 35 soorten overtredingen, waaronder ontvoering, afpersing, brandstichting, drugshandel, omkoping, fraude en witwassen. Als iemand herhaaldelijk zulke daden pleegt en die in verband kunnen worden gebracht met een criminele organisatie, kan hij worden aangeklaagd onder de RICO-wet. De wet is dus bedoeld om georganiseerde misdaad effectiever aan te kunnen pakken. Met name voor de maffia betekende dat in de laatste decennia van de vorige eeuw slecht nieuws.

Mensen demonstreren buiten de rechtbank voor de vrijlating van Sean ‘Diddy’ Combs, met t-shirts waar ‘Free Diddy’ op staat. Foto EPA/Sarah Yenesel

De aanklager

Slavik stelde in haar 5,5 uur durende slotpleidooi van donderdag dat Combs’ opereerde door middel van een piramidevormige organisatie van medewerkers. De meest loyale bovenaan, zoals zijn voormalige stafchef Kristina Khorram, zijn hoofd beveiliging Faheem Muhammad en bodyguard Damion Butler, en daaronder de zogenoemde voetsoldaten: veelal jonge assistenten met ambities in de showbizz. Deze piramideorganisatie zou Combs’ wandaden onder de pet houden, zijn drugs vervoeren, sekswerkers laten invliegen, slachtoffers in de gaten houden, bewaken en afluisteren, en getuigen beïnvloeden en bewijsmateriaal verdoezelen.

Zo kocht Combs voor 100.000 dollar de beveiligingsbeelden van een hotel op, waarop te zien is hoe hij zijn ex-vriendin Cassie Ventura mishandelt en aan haar haren over de gang sleept, terug naar een seksfeest dat daar aan de gang zou zijn. Ook beschuldigde collega-muzikant Kid Cudi, die eveneens een relatie had met Ventura, Combs van gewelddadig gedrag. Volgens Cudi stak Combs zijn auto in brand uit woede over zijn relatie met Ventura, brak hij bij hem in en verwondde hij zijn hond. Andere getuigen, onder wie oud-medewerkers en exen, illustreerden een beeld van een man die methodisch te werk ging in zijn misbruik, altijd de controle had en kalm bleef. Ook, en juist, als hij woedend was. Een man die alles in het teken stelde van zichzelf en zijn seksuele fantasieën.

De verdediging

Volgens de verdediging, onder leiding van Marc Agnifilo, zou Combs geen criminele organisatie hebben geleid, maar had hij hooguit een entourage zoals iedere andere beroemdheid. Geen van de vermeende medeplichtigen is aangeklaagd en er zou dus geen bewijs zijn voor overtreding van de RICO-wet. De verdediging riep gedurende het proces overigens geen eigen getuigen op, maar koos ervoor de getuigen van het OM aan een kruisverhoor te onderwerpen. Ook Combs zelf getuigde niet.

De strategie was enerzijds om de aanklager te beschuldigen van het voeren van een mediageniek nepproces, en anderzijds om de aanklachten te ‘verkleinen’ door die terug te brengen tot losse incidenten. Ja, hij mishandelde meerdere vrouwen, maar daarvoor staat hij niet terecht. Ja, hij organiseerde seksfeesten, maar mét instemming van alle deelnemers. Ja, hij liet sekswerkers invliegen, maar dat is geen mensenhandel met prostitutiedoeleinden, omdat Combs hen niet voor de seks betaalde. De sekswerkers zouden zélf (onbetaalde) seks hebben gewild omdat ze gevoelens kregen voor Cassie Ventura. Kortom, het enige bewijs dat de aanklagers hebben, volgens de verdediging, is het private seksleven van Combs.

Marc Agnifilo, advocaat van Sean Combs, arriveert bij de rechtbank in New York, afgelopen mei. Foto Aristide Economopoulos/The Washington Post/Getty Images

Om dat punt kracht bij te zetten, kwam Agnifilo met de klassieke verdediging van machtige mannen in het nauw: de vrouwen die naar voren zijn gekomen, zouden uit zijn op geld en faam. „Als je een winnaar zou moeten aanwijzen in dit hele verhaal, is het moeilijk om niet voor Cassie te kiezen”, zei de advocaat, doelend op de in november 2023 getroffen schikking van 20 miljoen dollar tussen Ventura en Combs. Ook ridiculiseerde Agnifilo de vondst van zo’n duizend flessen glijmiddel van het merk Astroglide tijdens een huiszoeking door de FBI: „Dozen Astroglide van de straat gehaald. Poeh! Ik voel me nu al beter.” Opvallend: rapper Kanye ‘Ye’ West bracht op de dag van het slotpleidooi een muziekalbum uit samen met de zoon van Combs. Een van de tracks heet ‘Diddy Free’. Volgens de meeste commentatoren is de kans dat die wens uitkomt niet heel groot, al zal veroordeling op basis van de RICO-wet lastig worden wegens gebrek aan hard, concreet bewijs voor de criminele organisatie.