In Albany en Gray, twee plaatsen in het oosten van de Verenigde Staten, gaan de weerballonnen voorlopig niet meer de lucht in. De eigenaar, het befaamde NOAA, kampt namelijk met „een gebrek aan personeel”, zo liet het onlangs weten. NOAA is het Amerikaanse bureau voor oceanen en atmosfeer, dat op basis van metingen met weerballonnen, schepen, vliegtuigen en satellieten voorspellingen opstelt over weer, (hagel)stormen, tornado’s en orkanen.
„We zullen meer en meer van dit soort gaten in de metingen zien naarmate het NOAA verder wordt ontmanteld”, zegt Keith Seitter, voormalig directeur van de Amerikaanse Meteorologische Vereniging en tegenwoordig distinguished visiting professor aan het College of the Holy Cross in Worcester. Hij zegt dat de diensten van NOAA cruciaal zijn voor de VS, zeker nu het klimaat opwarmt en extreem weer zich vaker voordoet.
Maar bij het NOAA is het chaos sinds de installatie van president en klimaatontkenner Donald Trump, eind januari. Het instituut, waar eind vorig jaar nog circa 13.000 mensen werkten, kreeg de opdracht om eind februari ruim duizend werknemers te ontslaan. En The New York Times meldde onlangs dat een volgende duizend ontslagen voor de deur staan.
Het is pure intimidatie en pesterij
„Het zijn angstige tijden”, laat een bron bij NOAA weten, die niet met naam in de krant wil, uit angst voor repercussies. Internationale reizen zijn opeens verboden. Werknemers mogen hun overheidscreditcard niet meer gebruiken. „Verzendingen van apparatuur moeten nu afzonderlijk goedgekeurd worden door iemand die er geen sjoege van heeft”, aldus deze bron. „Het is pure intimidatie en pesterij. Het einde is in zicht, niet alleen van klimaatmetingen, maar ook van andere milieumetingen.”
Ook Seitter ziet de diensten van NOAA in gevaar komen. En dat zijn er veel. Behalve het weer voorspellen, brengt het visstanden in kaart en monitort het de natuur. Daarnaast speelt het een belangrijke rol in het ontwikkelen en draaien van mondiale klimaatmodellen.
Aan die diensten is bovendien groeiende behoefte, doordat hoosbuien, droogtes, hittegolven zich vaker voor doen. Gebeurtenissen die meer dan 1 miljard dollar aan schade veroorzaken, nemen gestaag toe, zo registreert het NOAA. Het bureau krijgt steeds vaker vragen om zijn „voorspellingen van extreme weersgebeurtenissen en klimaatgerelateerde impacts” te verbeteren, zo schrijft het in zijn budgetvoorstel voor 2025. Daarom stelt het in dat voorstel aan het Amerikaanse Congres voor om het budget met 3 procent te verhogen, naar 6,56 miljard dollar. Zodat het bijvoorbeeld extra satellieten kan aanschaffen.
Compleet chaotisch
Maar de regering-Trump, met voorop het pseudoministerie van overheidsefficiëntie DOGE onder leiding van Elon Musk, wil juist snoeien. De grote vraag is: welk plan zit erachter? „In de ontslagen valt geen lijn te ontdekken. Het is compleet chaotisch”, zegt Seitter.
Volgens Ralph Keeling, klimaatonderzoeker aan het Scripps Institution of Oceanography in La Jolla (Californië), heeft de eerste golf ontslagen vooral jonge mensen getroffen die op proeftijd waren aangenomen, zogeheten probationary workers. „Daar kun je zonder veel gedoe vanaf. Maar het is wel je nieuwe talent. Dus efficiënt kan ik dat niet noemen.”
Seitter vreest, net als velen, dat NOAA uiteindelijk helemaal opgebroken en ontmanteld zal worden. Zo staat het namelijk letterlijk in Project 2025, het document voor de hervorming van de federale overheid, dat de conservatieve denktank The Heritage Foundation twee jaar geleden publiceerde. In het hoofdstuk over het ministerie van Handel, waar het NOAA onder valt, staat dat de 6 afdelingen van NOAA een „kolossale operatie” vormen die „een van de belangrijkste aandrijvers is geworden van de klimaatverandering-alarmindustrie” en als zodanig „schadelijk is voor de toekomstige voorspoed” van de VS. In het scenario van de denktank blijft alleen de tak die weersvoorspellingen doet overeind. Maar dan wel geprivatiseerd. Want, zo stelt het document, private bedrijven die het weer voorspellen leveren beter werk dan het NOAA.
Volgens klimaatwetenschapper Keeling is dat nonsens. „Al die bedrijven maken gebruik van de data die NOAA vanuit zijn publieke taak verzamelt. Waar haal je die data vandaan als dat niet meer gebeurt?”
President Trump heeft tijdens zijn verkiezingscampagne ontkend dat hij Project 2025 zal uitvoeren. Maar wat dan wel het plan is?
In ieder geval hebben eind februari circa vijfhonderd „ernstig bezorgde” Amerikaanse onderzoeksinstellingen, ngo’s en bedrijven het Congres via een brief opgeroepen zich te verzetten tegen het ontmantelen en privatiseren van NOAA. „Het ondermijnen van de operaties van NOAA zet de veiligheid van miljoenen Amerikanen op het spel, en destabiliseert talloze industrieën, van landbouw en visserij tot energie en financiën”, stelt de brief.
NOAA zelf houdt zich in al dit tumult op de vlakte. Woordvoerders beantwoorden mails niet, of vaag en in algemeenheden („NOAA blijft weersinformatie, voorspellingen en waarschuwingen leveren…”).
Intussen melden media dat de regering-Trump ook overweegt om de huurvergoeding voor dertig NOAA-kantoren stop te zetten. Waaronder het kantoor bij het befaamde Mauna Loa-observatorium op Hawaï, een van de eerste plekken waar de inmiddels overleden chemicus Charles Keeling in 1958 zijn metingen begon naar de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer. Hij is beroemd geworden door zijn Keeling-curve, de grafiek die de oplopende concentratie van die broeikasgassen weergeeft – de oorzaak van de gevaarlijke opwarming van de aarde. Zijn zoon Ralph heeft na het overlijden van zijn vader in 2005 het meetprogramma aan het Srcipps Institution of Oceanography overgenomen. „NOAA ondersteunt ons zeer in ons werk, met apparatuur en menskracht”, zegt Keeling. Hijzelf runt tien meetstations over de wereld, zegt hij. NOAA runt er zo’n vijftig. „NOAA is de ruggegraat van de mondiale broeikasgasmetingen.”
Minder betrouwbaar
Dat zegt ook Sander Houweling, hoogleraar atmosfeer, broeikasgassen en klimaat aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. „Als NOAA moet stoppen zou dat het mondiale meetnetwerk decimeren.” Het zou klimaatmodellen en weersvoorspellingen minder betrouwbaar maken.
Hetzelfde geldt voor metingen in de oceanen. Zo zijn onder het Argo-programma sinds het jaar 2000 wereldwijd zo’n 4.200 boeien uitgezet die, volgehangen met meetinstrumenten, afdalen en opstijgen en allerlei data verzamelen over de oceanen. „NOAA beheert de helft van die boeien”, zegt Sjoerd Groeskamp van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Het ontmantelen van het NOAA zal volgens hem „enorme gevolgen” hebben, voor de VS en voor de wereld. „Er staat veel op het spel.”
Sander Houweling kwam in 2013 al eens op voor het NOAA, toen er als gevolg van de financiële crisis kortingen dreigden op het budget. Met internationale collega’s schreef hij een brief in Science, waarin ze het cruciale belang van lange termijn metingen aan, en analyses van broeikasgassen in de atmosfeer onderstrepen. Houweling twijfelt of hij nu weer een brief aan Science moet schrijven. „Ik heb erover gedacht, maar ik ben bang dat het effect, bij deze Amerikaanse regering, nu alleen maar averechts is.”
Volgens Houweling zou de World Meteorological Organization zich moeten uitspreken over de ontwikkelingen in de VS. Maar die is nog niet met een statement naar buiten gekomen. Vragen van NRC zijn tot op heden niet beantwoord.
Filantropische hulp
Houweling ziet wel andere tegenreacties. Zo lopen er initiatieven om data van NOAA te dupliceren, en buiten de VS op te slaan. Keeling zegt erover te denken filantropische hulp te zoeken voor financiële steun. Groeskamp zou uitgezocht willen zien of meetnetten die nu in beheer van NOAA zijn, door de internationale gemeenschap overgenomen kunnen worden.
En de bron bij NOAA verwacht „een storm aan rechtszaken”. De eerste zijn er al. Twee weken geleden besliste de rechtbank van Columbia dat DOGE, de club onder leiding van Elon Musk, interne documenten openbaar moet maken over haar rol in de massale ontslagen en „dramatische verstoringen” van federale programma’s, en van haar plannen. Rond diezelfde tijd beslisten de rechtbank van Maryland en van Californië dat er fouten zijn gemaakt bij de duizenden ontslagen van probationary workers bij allerlei overheden, waaronder NOAA. En dat deze mensen weer aangenomen moeten worden, in ieder geval tijdelijk.
Het maakt de chaos alleen maar groter.
