De Israëlische minister komt naar Nederland, wie is het eerst op Schiphol?

Het tempo in politiek Den Haag ligt de afgelopen maanden sowieso hoog, maar vrijdagmiddag ontaardden de politieke spanningen letterlijk in een race. Daarin nam PVV-leider Geert Wilders het op tegen zijn eigen kabinet. De prijs: diplomatiek aanzien, Haags overwicht en een fotomoment.

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Gideon Saar kondigde vrijdagochtend aan dat hij naar Nederland zou komen, in reactie op het geweld met Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam donderdagavond en -nacht.

Premier Dick Schoof was in Boedapest voor een informele EU-top, en zijn logische vervanger minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) was op werkbezoek in Singapore. PVV-leider Geert Wilders zag zijn kans schoon: anderhalf uur voordat Saar zou aankomen, meldde Wilders via persbureau ANP dat híj onderweg was naar Schiphol om de Israëlische minister op te halen, en zich daarmee te positioneren als staatsman. De aankondiging was het startschot voor de race.

Het is hoogst ongebruikelijk dat een Tweede Kamerlid een buitenlandse minister ontvangt. Gezien de spanningen in de coalitie en de precaire positie van de partijloze premier, was de aankondiging van Wilders een brutale greep naar de macht.

Maar uiteindelijk was het niet de PVV-leider die met Saar op de foto stond. VVD-minister David van Weel (VVD) kwam nipt als eerste over de finish: hij plaatste om 16.54 uur een foto met Saar bij een beveiligde aankomsthal van Schiphol. En Wilders plaatste zíjn foto met Saar ruim een half uur later, om 17.35 uur.

Hoe verzandde het kabinet in deze wedloop met Wilders?

Palestijnse vlaggen

In de nacht van donderdag op vrijdag vond in Amsterdam een reeks geweldsincidenten plaats. Supporters van de Israëlische club Maccabi Tel Aviv waren afgereisd naar Amsterdam voor een duel tegen Ajax. In de binnenstad haalden zij onder meer Palestijnse vlaggen van gebouwen en scandeerden zij anti-Palestijnse leuzen. ’s Nachts raakten zij slaags met pro-Palestijnse groepen. Mensen op straat werden gevraagd of ze Joods zijn en geslagen.

Diep in de nacht van donderdag op vrijdag werd premier Schoof, zelf aanwezig in Boedapest, digitaal op de hoogte gebracht van de situatie door zijn veiligheidskopstukken: de minister van Justitie Van Weel en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) Pieter-Jaap Aalbersberg. Schoof belde daarna met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die evacuatievluchten naar Nederland wilde sturen. Schoof beloofde aan de evacuaties mee te werken.

Maar terwijl de premier het Nederlandse veiligheidsapparaat in stelling bracht en de diplomatieke kanalen opende, begon Wilders zich te roeren op X. Om 6.00 uur ’s ochtends schreef hij in een bericht in het Engels dat in Amsterdam een „pogrom” had plaatsgevonden: „We zijn het Gaza van Europa. Moslims met Palestijnse vlaggen jagen op joden.”

Wilders zegt dat de autoriteiten „verantwoordelijk zullen worden gehouden voor hun falen in het veilig houden van Israëlische burgers”. Het was het openingssalvo van een politieke aanval op zijn eigen kabinet en coalitie die de rest van de ochtend en middag aanhield.

Eerst richtte de PVV-leider zich op Schoof. Die beschreef het geweld in Amsterdam om 7.00 uur ’s ochtends op X als een reeks „volstrekt onacceptabele antisemitische aanvallen op Israëliërs”.

Wilders stookte het vuur verder op. Op X kondigde hij aan een spoeddebat te willen met premier Schoof. Wilders was niet tevreden over diens reactie: „Het veroordelen van de jodenjacht in Amsterdam is niet genoeg. De daders moeten het land uit.” Wilders schreef ook dat „de groeiende jodenhaat” komt door „islamisering”.

Met die uitspraak brak Wilders zijn belofte van na de verkiezingen van november vorig jaar. Toen had hij aangekondigd om zijn anti-islamstandpunten „tijdelijk in de ijskast” te zetten om zichzelf salonfähig te maken als mogelijke coalitiepartner.

Israëlische minister

Ook in Israël werd de kwestie steeds hoger opgespeeld. Premier Netanyahu had ’s ochtends al laten weten dat hij „het huiveringwekkende incident met de grootste zorg aanzag”. Ook in de Israëlische media werd er uitvoerig over bericht, waarbij sommigen vergelijkingen trokken met de Reichskristallnacht in Hitlers Duitsland.

De Israëlische krant Times of Israël meldde dat de deze week aangetreden Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Saar en de voorzitter van de Knesset op weg waren naar Schiphol. Schoof was intussen nog in Boedapest en gaf aan niet van plan te zijn om versneld terug te keren naar Nederland.

Even later richtte Wilders zich op minister van Justitie van Weel. De minister noemde degenen die slaags raakten met de Israëlische supporters op X „barbaren op scooters [die] door onze hoofdstad op jacht [waren] naar Israëli’s en Joden”. Van Weel zei dat hij hen wilde laten „opsporen en straffen”.

Daarmee ging hij zijn boekje te buiten, want het Openbaar Ministerie gaat over vervolging, niet het kabinet. Maar Wilders maande Van Weel tot méér actie. Op X schreef hij: „Waarom stuur je dit tuig niet het land uit? Waar blijven de voorstellen om criminele moslims te kunnen denaturaliseren?”

Weer een antimoslimuitspraak, en daarmee een verdere schending van de ijskastbelofte. Bovendien zijn de voorstellen lijnrecht in strijd met de rechtsstaat en juridisch onmogelijk. En Wilders vervolgde: „Waarom is er geen extra ministerraad vandaag? Waar is de urgentie?”

Wilders deelde daarna een tweet van een Amerikaans-Israëlische journalist waarin zij meldt dat de Israëlische overheid van tevoren „duidelijke indicaties van georganiseerd geweld” tegen de Maccabi-supporters had gedeeld met Nederland. Het zou gaan om „concrete informatie”. Wilders schreef op X: „Is dit waar. Ik hoop het niet want dan hebben we een probleem.” Geadresseerd waren de premier en de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, Judith Uitermark (NSC).

VVD-leider Yesilgöz, die eerder het geweld in Amsterdam in felle termen had afgekeurd, keerde zich tegen Wilders in een radio-interview met Sven Kockelmann. „Ik heb niets meer aan slogans en oneliners.” Ook zei ze dat Wilders, die eerder opriep om een ministerraad bij elkaar te laten komen, zich niet met de agenda van het kabinet moet bemoeien.

Toen Kockelmann aan haar vroeg wat ze vindt van het voorstel van Wilders om Halsema te laten aftreden, zuchtte ze. Ze heeft geen zin om „random quotes” van Wilders te bespreken. De PVV-leider bijt terug: „De VVD heeft tien jaar geregeerd en tien jaar weggekeken. Over de islam als bron van antisemitisme mochten we het niet hebben en criminelen het land uit knikkeren durfden ze niet. En nu hebben we een jodenjacht in Amsterdam. En mij nu de les lezen wat een lef van Yesilgoz.”

Provocatie

En dan, na een ochtend van oplopende spanningen en beledigingen, klinkt het startschot: Wilders kondigt aan dat hij Saar zal ophalen.

Deze laatste provocatie lijkt ook premier Schoof te ver te zijn gegaan. Hij verlaat haastig de Europese bijeenkomst in Boedapest, een paar minuten voordat die sowieso zou aflopen, en vertrok naar huis. Maar dan is het al te laat: een vlucht van Boedapest naar Amsterdam duurt ruim twee uur, waardoor Schoof niet meer op tijd op Schiphol kan zijn om Wilders de pas af te snijden en zelf de Israëlische delegatie te ontvangen. Minister van Justitie Van Weel is wél op tijd, en vangt Saar op. En Wilders wordt tweede.

Misschien is Wilders simpelweg te laat gekomen. Voor Schiphol stonden lange files. Of wellicht heeft Schoof Wilders verboden om Saar te ontvangen, of met opstappen gedreigd. Misschien heeft Wilders zelf besloten dat het onverstandig zou zijn om het gezag van zijn eigen kabinet zo onderuit te halen.

Hoe dan ook: dat de PVV-leider zich überhaupt opwierp om als regeringsleider en staatsman een buitenlandse minister te ontvangen, toont dat hij bereid is om het toch al wankele gezag van Schoof onderuit te halen. En dat premier Schoof, die te laat uit Boedapest vertrok, daar niet altijd op bedacht is.