De eerste week in de Tweede Kamer is voor iedereen wennen: ‘Het is nieuw voor me, hè?’

Kort voor zijn entree in de plenaire vergaderzaal van de Tweede Kamer staat PVV-minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken ietwat gespannen in de brede gang voor de ministerskamer. Dat is een plek waar journalisten en fotografen geacht worden bewindslieden met rust laten. Een legertje aan beleidsmedewerkers van zijn departement staat om Beljaarts heen, net als zijn politiek adviseur en zijn persvoorlichter.

Zijn staf praat rustig op hem in, ter voorbereiding op wat hem te wachten staat. Beljaarts moet een wetsvoorstel van het vorige kabinet verdedigen, over de rol die toezichthouder ACM krijgt bij de grip op grote internationale techbedrijven. Politiek gezien bepaald niet controversieel, iedereen is voor.

Beljaarts krijgt ook praktische aanwijzingen over de werkwijze in de Kamer. Waar moet hij straks gaan zitten? Wat is de volgorde van sprekers? Wanneer moet de minister het woord nemen? Hoe werkt het met de beoordeling van Kamermoties?

Zo verging het wel meer bewindslieden uit het nieuwe kabinet-Schoof, dat kort voor de zomervakantie aantrad. Dertien bewindslieden hadden deze eerste week van het parlementaire jaar meteen al een afspraak in de Tweede Kamer. Ze hadden in juni al wat kunnen oefenen bij de openbare hoorzittingen die de Kamer met alle kandidaat-bewindslieden hield. Nu was het écht. Sommigen van hen hadden meteen een plenair debat in de grote vergaderzaal, anderen moesten zich melden in kleinere zaaltjes voor een vergadering over één bepaald onderwerp.

‘Ik ben de blokjes kwijt’

Die laatste bijeenkomsten zijn politiek gezien niet per se minder spannend. Zo sprak Eddy van Hijum (Sociale Zaken, NSC) over het controversiële onderwerp arbeidsmigratie. En de nieuwe landbouwminister van BBB, Femke Wiersma, maakte zonder omhaal duidelijk dat het kabinet het mes gaat zetten in het huidige stikstofbeleid.

Van Hijum (52) had het niet al te moeilijk. Als oud-gedeputeerde in Overijssel en met zijn jarenlange ervaring als Kamerlid (van 2003 tot 2014 voor het CDA, het laatste half jaar voor NSC) kent het parlement voor hem weinig geheimen. Wel had hij de nodige moeite met het navigeren door alle mapjes die zijn ambtenaren zorgvuldig voor hem hadden klaargelegd – mapjes met verschillende kleuren, in specifieke volgorde om soepel en gestructureerd te kunnen antwoorden op alle gestelde vragen.

Rond kwart over een, het debat is dan al ruim drie uur bezig, ziet Van Hijum het even niet meer. Hij zegt: „Ik ben de blokjes een beetje kwijt, om heel eerlijk te zijn. Maar ik zal maar losse vragen gaan doen nu.” De ambtenaar die naast hem zit begint te souffleren. Af en toe legt ze haar wijsvinger op het spiekbriefje van de minister. Dat punt, lijkt ze te zeggen, moet je nog wel even noemen nu.

Wiersma (39) kreeg het lastiger bij haar eerste landbouwdebat. Zij heeft nauwelijks politieke ervaring. Ze was een tijdje beleidsmedewerker voor de BBB-fractie en slechts een jaar gedeputeerde in de provincie Friesland – ook met landbouw in haar portefeuille. De oppositie reageerde boos en verbijsterd op het rigoureuze einde van het onder Rutte IV ingezette beleid om snel tot stikstofreductie te komen.

Ook haar eigen coalitiepartners VVD en NSC kwamen met kritische vragen. Toch sloeg Wiersma zich er onvermurwbaar doorheen. Lastige vragen negeerde ze. Wel deed ze haar best een verbindende toon aan te slaan, toen ze zag dat haar partijleider Caroline van der Plas hard botste met CDA-Kamerlid Derk Boswijk over het landbouwbeleid van het vorige kabinet. Wiersma sprak over „goede intenties” en „het harde werken” van haar voorgangers.

De rituelen van de Kamer

Dan had Dirk Beljaarts (46) het nogal gemakkelijk bij zijn eerste debat. Veel belangstelling was er niet voor zijn wetsvoorstel. Er waren vijf Kamerleden op afgekomen, waarvan maar twee uit oppositiepartijen. De tribune voor pers en publiek was nagenoeg leeg. Hij vond zijn eerste debat „vooral erg mooi”, zegt hij na afloop.

Een beetje wennen moest hij wel, aan wat hij „de rituelen van de Kamer” noemt – al maakte hij ogenschijnlijk geen procedurele foutjes. Beljaarts luisterde steeds aandachtig naar de sprekers, maakte af en toe een kleine aantekening op zijn iPad, maar zat nooit – zoals oud-premier Rutte zo vaak deed – op zijn telefoon te kijken. Kort voor het debat begon, nam hij uitgebreid de tijd om de aanwezige Kamerleden de hand te schudden – sommigen zag hij voor het eerst. Ook begroette hij de medewerkers van de griffie bij de tafel van de voorzitter – daar hebben veel bewindslieden bij debatten doorgaans nooit oog voor.

„Je kunt wel zien dat hij uit de hospitality industry komt”, zegt D66-Kamerlid Joost Sneller. „Goed in relatiemanagement”. Beljaarts werkte bijna zijn hele leven in de horeca, onder meer als hotelmanager en lobbyist. Al voor de zomervakantie maakte hij kennis met Sneller en andere leden van de commissie Economische Zaken, zowel van oppositie- als coalitiepartijen. Beljaarts: „Ik wilde bij iedereen even voelen en proeven wat zij belangrijke thema’s vinden de komende jaren. Ook al zullen we het niet over alles eens zijn. Dat vind ik het minste respect dat ik kan opbrengen.”

Microfoon zonder knopje

Hoewel de nieuwe staatssecretaris Vincent Karremans (Jeugd, preventie en sport) de landspolitiek al jaren op de voet volgt had hij zich nog niet verdiept in alle vaste gebruiken van de Tweede Kamer. De VVD’er, eerder gemeenteraadslid en wethouder in Rotterdam, wist niet dat de Kamervoorzitter pas op dinsdagochtend bekend maakt welke bewindslieden moeten opdraven voor het wekelijkse vragenuur. Dat is de opening van de parlementaire week, waarvoor Kamerleden allerhande vragen over actuele, prangende kwesties kunnen aanmelden. De voorzitter pikt er twee of drie uit en gebiedt de betrokken bewindspersoon om zich tussen 14 en 15 uur te melden. Het Blauwe Boek, de dikke handleiding voor bewindspersonen, instrueert ministers en staatssecretarissen om zich op dat uurtje beschikbaar te houden – met slechts drie geldige redenen voor verhindering: ziekte, een buitenlandse dienstreis of een afspraak met de koning.

Eddy van Hijum, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Joost Eerdmans (JA21), Anne Marijke Podt (D66), en Thierry Aartsen (VVD), voorafgaand aan een debat over arbeidsmigratie.

Karremans (36) was dinsdag net op zijn ministerie aangekomen om de agenda voor die dag door te nemen. „Ik had allemaal afspraken staan, zag ik meteen.” Toen hoorde hij dat een vraag aan zijn adres was gehonoreerd – hij was als derde aan de beurt. „Fuck, dacht ik even”, zegt Karremans na afloop weinig parlementair, „Maar ook wel mooi eigenlijk, een nieuwe ervaring.” Eenmaal in de Kamer aarzelde hij even of hij moest gaan zitten in het ministersvak of meteen al achter het spreekgestoelte moest gaan staan. En toen hij aan zijn antwoord mocht beginnen zocht hij naar het knopje van de microfoon. Die blijkt te worden bediend door de Kamervoorzitter. „Het is nieuw voor me, hè?”, erkent hij na afloop van zijn vuurdoop. „Ik moet er nog een beetje inkomen.”

Het zijn niet alleen de nieuwe bewindslieden die nog in hun optreden in de Kamer moeten groeien, ook Kamerleden moeten soms weer wennen. Lisa Westerveld, al zeven jaar Kamerlid voor GroenLinks-PvdA, voerde woensdag een onderwijsdebat met Mariëlle Paul. Ze bleef het oud-VVD-Kamerlid hardnekkig ‘minister’ noemen. „De staatssecretaris”, verbeterde de voorzitter haar.

In het laatste jaar van het vorige kabinet was Mariëlle Paul ingevallen als minister voor Primair en voortgezet onderwijs. Dit keer heeft ze dezelfde portefeuille (uitgebreid nog met Emancipatie) maar ze degradeerde in rang tot staatssecretaris. Lisa Westerveld corrigeerde zich meteen: „De staatssecretaris, excuus! De staatssecretaris, de vorige minister en daarvoor ons collega-Kamerlid, heeft aan die discussie meegedaan.”

Met medewerking van Christiaan Pelgrim, Hugo Schiffers en Rosa Uijtewaal.

Delen





Mail de redactie