De corridor des doods die Israël toch nog opgaf

Nog maar een maand geleden gingen velen ervan uit dat het Israëlische leger zich voor langere tijd wilde vestigen in de zogeheten Netzarim-corridor, die over een afstand van zo’n zesenhalve kilometer van oost naar west loopt en de Gazastrook in tweeën splitste. De corridor, die tussen de vier en zeven kilometer breed is, vormde een belangrijk controle-instrument voor de Israëliërs. Palestijnen die van noord naar zuid wilden, hadden geen andere keus dan – vaak met gevaar voor eigen leven – de corridor over te steken.

Afgelopen weekeinde werd de gevreesde militaire corridor echter opengesteld en trokken duizenden mensen vanuit het zuiden naar het noorden. Israëlische militairen waren met uitzondering van een zone dichtbij de grens met Israël nergens meer te bekennen. Wel stuitten voorbijgangers na openstellig van de corridor al spoedig op stoffelijke overschotten van mensen, die waarschijnlijk gedood zijn door het Israëlische leger. Sommigen daarvan bevonden zich in staat van ontbinding.

Terugtrekking

De Israëlische terugtrekking uit de Netzarim-corridor vindt plaats conform de afspraken van de wapenstilstand van 19 januari tussen Israël en Hamas in de Gazastrook. „Het lijkt erop dat Israël al eind januari in een week tijd het grootste deel van zijn bases in de Netzarim-corridor heeft weggehaald”, zegt Wim Zwijnenburg, die voor vredesorganisatie Pax al jaren conflicten volgt aan de hand van satellietfoto’s. „De containers en gebouwtjes die er op de bases stonden, zijn toen verwijderd. Ook de bermen die de Israëliërs langs de route hadden gebouwd, zijn deels weg.”

„De Israëliërs wilden kennelijk een bufferzone met een vrije zichtlinie, om er zeker van te zijn dat mensen niet ongemerkt zouden kunnen naderen of passeren”, concludeerde Zwijnenburg al kort voor het ingaan van het huidige bestand.

Zwijnenburg kon op recente satellietbeelden niet met zekerheid vaststellen of de geasfalteerde weg – die de Israëliërs in de corridor hebben aangelegd – nog intact is. „Die is mogelijk al weggehaald om te voorkomen dat die in handen van Hamas zou vallen”, zegt hij. „Eerder heeft Israël ook al veel wegen in Gaza opzettelijk vernield om vervoer van bewapende groepen [vooral Hamas] te hinderen, maar het belemmert ook de wederopbouw van de Gazastrook.”

Palestijnse huizen weggevaagd

Met de corridor splitste Israël niet alleen Gazastrook in tweeën, maar voor de creatie van het omvangrijke gebied werden ook Palestijnse inwoners verdreven en bebouwing vernietigd. „Voor ons, de mensen die aan zijn randen woonden, was de Netzarim een ware nachtmerrie”, aldus schrijfster Hala Al-Khatib vorige week in een artikel op de website van Al-Jazeera. „Die heeft mij en mijn familie en honderdduizenden Palestijnen ondraaglijk leed en trauma gebracht.”

Ook landbouwgronden moesten plaats maken voor de militaire zone. „Het was nog weer een andere manier om de Palestijnse bevolking te terroriseren”, aldus schrijfster Al-Khatib. Haar eigen huis in Nuseirat viel net buiten de zone, maar zij en haar familie hoorden voortdurend bombardementen en ook de huizen in de noordelijke wijken van haar woonplaats werden door Israël verwoest.

De Israëlische krant Haaretz publiceerde eind vorig jaar een artikel, gebaseerd op getuigenissen van militairen van een eenheid die eerder in de Netzarim-corridor gestationeerd was, waarin zij vertelden hoe er vaak werd geschoten op burgers die de corridor probeerden over te steken. Later werden die doden geregistreerd als gedode Hamasstrijders. Een senior officier noemde het gebied een moordzone: „Iedereen die [het gebied] betreedt, wordt neergeschoten.”

Een van de veteranen vertelde aan de krant hoe er werd gehandeld toen iemand naderde vanuit het zuiden: hij werd meteen met tientallen kogels doorboord. Later bleek het te gaan om een burger, een Palestijnse jongen van zestien. Maar door de dienstdoende commandant werd hij een „terrorist” genoemd, omdat hij de grens van de corridor overschreed. De woordvoerder van het Israëlische leger ontkende dit soort praktijken later.

Controle-instrument

De basis voor de Netzarim-corridor werd in oktober 2023 gelegd, kort na het begin van Israëls oorlog in Gaza, toen het leger de ruim een miljoen inwoners van het noorden van Gaza beval om te vertrekken naar het zuiden. De onderzoeksgroep Forensic Architecture aan de Universiteit van Londen liet in een rapport van afgelopen oktober, ‘A cartography of genocide’, zien hoe het Israëlische leger op verschillende niveaus Gaza controleert en het gebied systematisch onleefbaar maakt.

Een onderdeel daarvan is een „systeem van ruimtelijke controle”, aldus het rapport, bestaande uit de Netzarim- en Philadelphi-corridors, een bufferzone langs de oostgrens van Gaza, en ‘raid-routes’, waarmee het leger op verschillende plaatsen vanuit Israël op elk moment Gaza kan binnenvallen. In totaal beslaan deze gebieden 36 procent van het grondgebied van Gaza, aldus het rapport.

Voor zowel de corridors als de bufferzone – die een kilometer breed is – zijn op grote schaal landbouwgrond en huizen vernietigd. In de Netzarim-corridor vernietigde het Israëlische leger daarnaast onder meer vijf universiteitsgebouwen, een gerechtsgebouw, een ziekenhuis, twee resorts, een park en een waterzuiveringsinstallatie.

Nederzettingen

De Netzarim-corridor – een Israëlische militaire benaming – ligt deels op het stroomgebied van Wadi Gaza, een soort natuurlijke scheiding tussen Noord- en Zuid-Gaza. De naam Netzarim verwijst naar een gelijknamige voormalige Israëlische nederzetting, waar ook een weg vanuit Israël naartoe leidde. Toen Israël in 2005 de 21 volgens het internationaal recht illegale nederzettingen in de bezette Gazastrook ontmantelde, was Netzarim als laatste aan de beurt. Volgens Forensic Architecture is er sprake van vergelijkbare Israëlische controle over Gaza als in de periode van directe bezetting (1967-2005). De raid-routes en corridors volgen het patroon van de voormalige bezettingsinfrastructuur.

Afgelopen november zei een officier van het leger die in Gaza dient nog tegen de krant Haaretz: „Zoals het er nu uitziet, zal het leger Gaza niet voor 2026 verlaten.” In de Israëlische politiek zijn bovendien machtige, extreemrechtse stemmen die het afgelopen jaar hebben opgeroepen tot nieuwe nederzettingen in Gaza, onder wie ook leden van Netanyahu’s Likud-partij. Leden van de kolonistenbeweging waren recent nog in de Netzarim-corridor met het Israëlische leger.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu presenteerde de Netzarim-corridor het afgelopen jaar consequent als een cruciaal instrument in het officiële oorlogsdoel om Hamas te „vernietigen”. Afgelopen augustus zei hij nog dat Israël „onder geen enkele omstandigheden” de corridors zou verlaten. Volgens betrokkenen bij de indirecte onderhandelingen tussen Israël en Hamas saboteerde Netanyahu met deze eis een akkoord. In een verklaring zei Hamas recent dat de volledige terugtrekking van Israël uit de Netzarim-corridor een „voortzetting is van de mislukking van de doelen van de vernietigingsoorlog tegen het Palestijnse volk”.

Amerikaanse aanwezigheid

De Israëlische militairen in de Netzarim-corridor zijn inmiddels deels vervangen door bewakers van particuliere Amerikaanse beveiligingsbedrijven. De 96 bewakers, voormalige Amerikaanse commando’s, zijn bewapend en hebben onder meer als taak de voertuigen waarmee Palestijnen de corridor oversteken te controleren op wapens.

Ook een Egyptische beveiligingsfirma is bij de controles van overstekende Palestijnen betrokken. De buitenlandse beveiligers blijven in beginsel tot begin maart, wanneer de eerste fase van de wapenstilstand afloopt. De Amerikanen ontvangen een vorstelijke beloning voor hun werk: zo’n 1.100 dollar per dag.

De komst van de Amerikanen dateert van voor de aankondiging van president Trump vorige week dat de Verenigde Staten Gaza willen overnemen en „bezitten”, om er vervolgens een „Midden-Oosterse Rivièra” van te maken. De Palestijnse bevolking zou volgens Trump moeten worden verdreven, wat zou neerkomen op etnische zuivering.

HuurlingenTwee Amerikaanse bewakers, van particuliere beveiligingsbedrijven uit de Verenigde Staten, staan bij een controlepunt. Hun taak: de voertuigen waarmee Palestijnen de corridor oversteken controleren op wapens.Foto Haitham Imad
/ EPA

De vraag of Israël bereid is de Netzarim-corridor blijvend te verlaten, hangt samen met de bredere vraag of het akkoord met Hamas standhoudt. Dat akkoord zou zich momenteel richting de tweede fase moeten begeven, waarin Israël zich volledig zou moeten terugtrekken uit Gaza.

„Als God het wil, krijgt het Trump-plan effect, en komen we hier terug om alle nederzettingen te bezetten”, zegt een vertrekkende Israëlische soldaat uit de Netzarim-corridor in een video. Deze werd gepubliceerd op X door Breaking the Silence, een Israëlische ngo die getuigenissen van soldaten verzamelt. De soldaat vertegenwoordigt volgens de ngo een bredere cultuur in het Israëlische leger, van messianistische kolonisten, die nu ook steun heeft van de VS. Eerder noemde een legerkapitein in een getuigenis de corridor een „mensen-val” waar tientallen burgers zijn doodgeschoten. „Als de soldaat [in de video] gelijk heeft, en we terugkeren naar Netzarim”, schrijft de ngo, „is dit de bloedige realiteit die ons wacht”.

Delen





Mail de redactie