De Amerikaanse vijandigheid tegen universiteiten ‘hadden we al zien aankomen’

Posted on April 9, 2025 by admin

Twee medewerkers van de Wageningse hoogleraar Kirsten de Beurs kregen een maand geleden een mail van de Amerikaanse Geologische Dienst (USGS), waarmee ze samenwerken in een project. Bij de mail zat een lijst met 36 vragen, en het verzoek die snel in te vullen en te retourneren. De lijst zorgde voor commotie, en ging snel rond in academisch Nederland. NRC schreef er een artikel over.

De Beurs wil nu graag tekst en uitleg geven over die lijst, en over het bedrijven van wetenschap in de Verenigde Staten, waar ze zelf twintig jaar heeft gewerkt. Onder andere in Oklahoma. „Een van de meest conservatieve staten in het land”, zegt De Beurs via een videoverbinding.

Ze is twee jaar geleden teruggekeerd naar Nederland. „Dat je vragenlijsten moet invullen is heel normaal in de VS. Dat is in Nederland anders”, zegt De Beurs, die als hoogleraar remote sensing aan Wageningen University & Research nu een groep van circa 60 mensen leidt, die aan de hand van ruimtelijke data en modellen veranderingen in landschappen bestudeert. „Maar met deze lijst waren er wel wat rare dingen.”

Van de 36 vragen op de lijst, zijn er, in de ervaring van De Beurs, 30 waarvan ze zegt: oké, die heb ik vaker gezien. „Het zijn in principe geen foute vragen.” Daarom verbaasde ze zich, in zekere zin, over het artikel in NRC, zegt ze. (Net als een gepensioneerde lezer van de krant, die mailde dat hij in zijn jaren als gastdocent aan Duitse hogescholen en universiteiten bij aankomst altijd pagina’s lange vragenlijsten moest invullen).

De vraag bijvoorbeeld of je organisatie ooit subsidie heeft gekregen vanuit China, Rusland, Cuba, Iran. „Standaard”, zegt De Beurs. Of de vraag: creëert dit project meetbare voordelen voor de Amerikaanse binnenlandse industrie, werknemers of sectoren? „Supernormaal. De overheid wordt steeds preciezer in waar ze geld aan uitgeeft, en wil zorgen dat het niet op de verkeerde manier gebruikt wordt.” De Beurs heeft ook weleens een projectvoorstel gedaan waarvoor ze satellietdata van ruimtevaartorganisatie NASA nodig had. „Ik moest ervoor tekenen dat Chinese studenten en onderzoekers niet naar deze data mochten kijken. En ik had vrij veel Chinese studenten.”

Een deel van de vragenlijst, met aandacht voor gelijkheidsbeleid en milieurecht.

Maar je moest zo’n vragenlijst wel altijd invullen als onderdeel van je projectvoorstel, vóórdat het voorstel werd af- of goedgekeurd, zegt De Beurs. Nu kregen haar medewerkers de vragenlijst halverwege het driejarige project, waarin ze met de USGS samenwerken aan detectie van bosbranden. Daarnaast waren er nieuwe vragen, „waar ze moeite mee had”. Bijvoorbeeld vraag 16: kun je bevestigen dat dit geen klimaat- of milieurechtproject is, of zulke elementen bevat? De Beurs: „Hier gaat de politiek zich met de wetenschap bemoeien. Het tast de onafhankelijkheid van de universiteit aan.” Of neem vraag 15: kun je bevestigen dat dit geen DEI-project is? DEI staat voor, vertaald: diversiteit, gelijkheid, inclusie. „Lange tijd moest je in de VS juist per se zo’n element in je voorstel hebben staan. En nu opeens juist niet. Dat kan gewoon niet.”

In overleg met het bestuur van de universiteit is de vragenlijst niet ingevuld. De medewerkers van De Beurs hebben de USGS nog wel per mail gevraagd waarom ze de lijst hadden gestuurd. Het antwoord was kort, zegt De Beurs. „We hadden die lijst niet mogen krijgen. Dat was het.”

Als je op de universiteit werkt, dan heet het al snel dat je lui bent, je bent een vieze liberaal

Kirsten de Beurs

Dat de regering-Trump zo’n vijandige houding heeft tegenover de wetenschap en universiteiten, en ingrijpende bezuinigingen doorvoert, verbaast De Beurs overigens niet. „We hebben dit al best wel een tijdje aan zien komen, zegt De Beurs op basis van haar ervaring aan de universiteit van Oklahoma, waar ze van 2015 tot 2022 hoogleraar was aan de afdeling geografie en milieuduurzaamheid. De conservatieve regering van de staat, zegt ze, was al heel lang heel negatief over universiteiten en de wetenschap. Op een manier die „heel onprettig” was. „Als je op de universiteit werkt, dan heet het al snel dat je lui bent, je bent een vieze liberaal, je bent de boel aan het bedonderen, of je werkt mee aan een soort conspiracy.” Het is een van de redenen geweest dat ze naar een andere baan buiten de VS is gaan zoeken. „En ik ben niet de enige.”

Die negatieve houding ten opzichte van de wetenschap had effect op studenten, zag De Beurs. „De meesten komen uit de staat zelf en zijn ook overwegend conservatief.” Toch gaan ze naar de universiteit, „want ze hebben een academische opleiding nodig als ze ergens willen komen”. Doordat ze aan de universiteit veel leren, zeggen velen op een gegeven moment, goh, ik kijk nu toch wel anders tegen veel zaken aan. De Beurs: „Maar dan gaan ze naar huis, naar een verjaardag van een van de ouders, van een opa of oma, of van een tante, en dan zijn ze het opeens heel erg oneens met hen. En dan voelen die studenten zich opeens een buitenstaander.”

Voor Nederlanders, en Europeanen, is dat extreem conservatieve deel van Amerika lange tijd niet heel zichtbaar geweest, zegt De Beurs. „Men kreeg het niet zoveel te zien. Maar het is er gewoon al heel lang. Het is een onderdeel van de VS. En dat onderdeel is nu aan de macht.”

Meloni haalt met charme-offensief Trump naar Europa

admin
April 17, 2025
0

De Italiaanse premier Giorgia Meloni kan opgelucht ademhalen: haar bezoek aan het Witte Huis en aan een onvoorspelbare leider als Donald Trump verliep zonder uitglijders of incidenten. De Amerikaanse president ontving Meloni – die hij als „een vriendin” omschreef – donderdag voor de lunch, gevolgd door een gesprek in het Oval Office. Daarmee was Meloni de eerste Europese leider die officieel op bezoek ging bij Trump sinds de Amerikaanse president op 2 april een heffingenoorlog met de wereld is gestart.

Meloni is nu al maanden in een ingewikkelde balanceeract verwikkeld. Haar radicaal-rechtse en nationalistische agenda vertoont sterke gelijkenissen met die van Trump en zijn vicepresident JD Vance, die vrijdag Rome bezoekt en daar Meloni opnieuw ontmoet. Tegelijk beseft de Italiaanse premier dat het economische, politieke en militaire lot van Italië sterk verbonden is met de rest van Europa. De EU en de Italiaanse oppositie waren bezorgd dat Meloni haar ‘Italy first’-agenda te sterk zou uitspelen in Washington, ten nadele van de EU.

Maar dat deed ze niet. Vooraf had Meloni, die zichzelf als een bruggenbouwer ziet tussen de EU en de VS, over haar bezoek aan Washington met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gepraat. Ook de uittredende Duitse bondskanselier Olaf Scholz en zijn opvolger Friedrich Merz, die nog niet door Trump werd ontvangen, bespraken met haar het delicate bezoek. Omdat de Europese Commissie vergaande bevoegdheden heeft wat betreft handel, had de Italiaanse premier geen officieel mandaat om namens de EU over de heffingen te onderhandelen. Maar ze kon wél een charmeoffensief inzetten en Trump verleiden tot rechtstreekse besprekingen, in Europa.

‘Het Westen weer groot maken’

Meloni zei verschillende dingen die Trump als muziek in de oren klonken. De Italiaanse premier zei als doel te hebben „het Westen weer groot te maken” – een referentie aan Trumps verkiezingsslogan ‘Make America Great Again’ – en benadrukte de punten van overeenstemming tussen de VS en Italië onder haar leiding, zoals de strijd tegen illegale migratie en synthetische drugs, tegen ‘woke’ en „wie onze geschiedenis wil uitwissen.” Terwijl Trump enthousiast knikte, zat even verderop een glunderende JD Vance.

Het charmeoffensief leek te werken. Trump aanvaardde Meloni’s uitnodiging om „in de nabije toekomst” Rome te bezoeken, en de „mogelijkheid te overwegen” om dan ook te spreken met de EU. Trump zei voor de lunch al dat hij „100 procent zeker is” dat er met de EU een deal zal worden bereikt. De VS hebben importheffingen van 25 procent aangekondigd op aluminium en staal. De aangekondigde heffingen van 20 procent voor alle producten uit de EU zijn voor 90 dagen opgeschort, een periode waarin ook de EU voorlopig de invoering van tegenmaatregelen bevriest.

Trump zei dat hij „100 procent zeker is” dat er met de EU een deal zal worden bereikt

Een regelrechte handelsoorlog vermijden, is ook van rechtstreeks belang voor Italië, beseft Meloni. De Verenigde Staten zijn de belangrijkste handelspartner van Italië buiten de EU, en Italië doet ook rechtstreekse buitenlandse investeringen in de VS. Meloni stipte slim aan dat „Italiaanse bedrijven de komende jaren zo’n 10 miljard zullen investeren”, dat de economieën sterk verweven zijn, wat „niet alleen geldt voor Italië, maar voor de hele EU.” Zakenman Trump spitste de oren.

Tijdens het vragenmoment met de pers in het Witte Huis werd het wel even spannend. Een Italiaanse reporter vroeg Meloni wat ze ervan vond dat Trump de Oekraïense president Zelensky de schuld geeft van de oorlog. De Italiaanse premier zei dat iedereen wist hoe zij erover dacht: „Poetin is Oekraïne binnengevallen, maar nu moet worden gewerkt aan een duurzame en rechtvaardige vrede.” Toen de tolk worstelde met de vertaling, onderbrak Meloni haar haastig, om de boodschap af te leiden naar de Italiaanse belofte om de defensie-uitgaven te verhogen naar 2 procent van het bbp, zoals de Navo al jaren vraagt. Over Zelensky zei Trump dat hij hem „niet de schuld geeft” – maar leek dat daarna toch te doen. „Ik ben geen grote fan van hem.”

Column | Ook Pleuke is dood

admin
April 17, 2025
0

Wat mij betreft mag de dood in mijn omgeving wel even ophouden met opruimen. Het moet geen schoonmaakwoede worden. Deze week werd ik getroffen door het doodsbericht over een oude vriendin, die ik nog in volle leven waande, maar al enkele maanden gestorven bleek.

Wij correspondeerden decennialang vrij intensief, de laatste jaren was er de klad in gekomen door persoonlijke problemen die ons te veel opeisten. Onze partners werden dement, de hare eerder dan de mijne, en zij had weinig behoefte daarover haar zorgen te delen.

Haar naam is Pleuke Boyce, in literaire kringen vooral bekend geworden als vertaler van het werk van Alice Munro, de Canadese schrijfster die in 2013 de Nobelprijs voor literatuur kreeg. Pleuke vertaalde zeven boeken van Munro in het Nederlands. Ook vertaalde zij de poëzie van H.C. ten Berge in het Engels.

Jaren eerder hadden wij dankzij een andere Canadese schrijver, Norman Levine, contact gekregen. Ik had enthousiast over zijn door Pleuke vertaalde verhalen geschreven; ze verschenen in1988 voor het eerst bij een Nederlandse uitgeverij (Van Gennep) onder de titel Vanwege de oorlog. Het waren sobere, licht melancholische verhalen met weinig plot en veel sfeer. Ik was meteen verkocht, maar het boek niet; Levine bleef een marginale schrijver – afgezien van Canada, waar hij nu ook nauwelijks meer gelezen wordt.

Pleuke (geboortenaam Van Dam) bleek een bijzondere achtergrond te hebben. Zij was in 1942 geboren in Zwijndrecht, trouwde in 1961 met een Canadese schrijver, Ron Boyce, met wie ze uiteindelijk in 1974 in Errington op Vancouver Island belandde, in een zeer landelijke omgeving. Ze kreeg in Canada met Ron twee kinderen, van wie er een op jonge leeftijd bij een verkeersongeluk omkwam, publiceerde een nauwelijks opgemerkte verhalenbundel en wijdde zich aan een carrière als vertaler.

Af en toe kwam ze naar Nederland zodat ik haar ook in persoon kon ontmoeten. Ze zocht ook Adriaan Morriën op met wie ze in haar jonge jaren een relatie had gehad. „Ik ben zo blij dat ik je ken!”, schreef ze hem eens. „Ik heb heel veel van je geleerd, zowel over de liefde als over de literatuur. Ik vind eigenlijk dat ik aan de voeten van een meester heb mogen zitten en ik mocht bij hem in bed slapen en met hem over van alles praten.”

Pleuke bleek een rustige, sympathieke vrouw, zeer belezen en nog altijd geïnteresseerd in Nederland; ze las dagelijks NRC en veel recente Nederlandse literatuur. A. Alberts, J.J. Voskuil en Frida Vogels vond ze geweldig, Ilja Leonard Pfeijffer leed in haar ogen te veel aan zelfvertedering. Ook de politiek – ze was links georiënteerd – volgde ze op de voet.

Hoogtepunt voor haar als vertaler was de Nobelprijs voor Munro, die ze – net als Levine – ook persoonlijk kende. ,,Wat een geweldig nieuws, ik kan het nog steeds niet helemaal geloven’’, schreef Pleuke mij. Een maand later zocht ze Munro op, maar die bleek haar blijdschap amper te delen. Pleuke: „Zij is nog helemaal in de rouw over de dood van haar man. Die hele Nobelprijs kan haar eigenlijk gestolen worden, ze is er niet voor in de stemming.”

Inmiddels zijn de hoofdpersonen in deze column allemaal dood: Norman Levine, Ron Boyce, Adriaan Morriën, Alice Munro en nu ook nog die aardige Pleuke. Zelf wil ik daar nog graag even mee wachten.

De crisisnacht van de coalitie: premier Schoof kwam langs maar wachtte op de gang

admin
April 17, 2025
0

Premier Dick Schoof komt dinsdagavond rond elf uur naar het ministerie van Financiën. Daar verlopen de onderhandelingen over de Voorjaarsnota steeds moeizamer, de fractievoorzitters van de regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB zitten al urenlang aan tafel, er hangt een gespannen sfeer. Wie van de deelnemers de premier heeft gevraagd om te komen, is later onduidelijk. Sterker nog: óf iemand hem wel heeft gevraagd. Een van de onderhandelaars denkt later zeker te weten dat het zijn eigen idee was. „Hij wilde komen ná het Staatsbanket.”

Natuurlijk heb ik een rol, dat mag toch overduidelijk zijn?

Dick Schoof
minister-president

Schoof had dinsdag de sultan van Oman op bezoek. Er was een ceremonie op de Dam, en in het Paleis op de Dam een diner met de koning en de kroonprinses. En nu, aan het einde van de lange dag, zit hij in het ministerie van Financiën op de gang. Hij zit níét aan tafel met de anderen. In de pauzes komt hij er wel even bij, het valt onderhandelaars op dat hij vooral praat met VVD-leider Dilan Yesilgöz. Sommige onderhandelaars denken dat het handig kan zijn dat Schoof bij de NSC’ers gaat zitten die soms in een apart kamertje overleggen. Daar loopt het hoog op. Er is contact met vicepremier en minister van Sociale Zaken Eddy van Hijum van NSC: die heeft laten weten dat hij „niet” kan „dragen” dat de duur van de WW wordt ingekort zonder verzachtende omstandigheden. Hij eist daar geld voor. PVV, VVD en BBB zien dat als ‘terugonderhandelen’, zoals NSC in hun ogen vaak doet: de verkorting van de WW staat in het Hoofdlijnenakkoord van de vier partijen.

Minister van Financiën Eelco Heinen van de VVD uit op de gang zijn frustratie over hoe het loopt. Hij is er klaar mee, zegt hij

Het lijkt een serieuze crisis-in-de-maak, en Schoof is er nu toch. Maar het moment dat hij NSC tot bedaren moet brengen komt niet, hij hoeft het kamertje niet in. Al blijft de hele tijd onzeker of zijn kabinet deze nacht overleeft: minister van Financiën Eelco Heinen van de VVD uit op de gang zijn frustratie over hoe het loopt. Hij is er klaar mee, zegt hij diep in de nacht, van hém hoeft het niet meer.

Wennen aan crisis

Het is de zoveelste bijna-crisis in de moeizame samenwerking van PVV, VVD, NSC en BBB. Uit peilingen blijkt keer op keer dat het vertrouwen van kiezers in het kabinet-Schoof hard afneemt. Maar binnenskamers lijkt het te wennen. Het gaat urenlang over de WW omdat NSC dat wil, en ook urenlang, ook omdat NSC dat wil, over ‘Octas’. Maar waar dát over gaat? Caroline van der Plas van BBB stuurt plaatjes van een octopus naar Geert Wilders. De anderen zien dat VVD’er Aukje de Vries, die met Yesilgöz is meegekomen als financieel expert, ‘Octaz’ opschrijft.

Het draait, zo blijkt, om de hervorming van de arbeidsongeschiktheidsuitkering WIA, die veel geld zal kosten. Voor NSC-leider Pieter Omtzigt is dat al heel lang een groot, principieel punt. Het leidde in augustus vorig jaar al bijna tot een kabinetscrisis. De andere partijen snappen niet waarom NSC, dat in de peilingen op een verlies van achttien zetels staat, juist dit zo opspeelt. Hoeveel kiezers, zegt een onderhandelaar later, denken ze dáármee te kunnen overtuigen? De PVV heeft de dure boodschappen uitgekozen als onderwerp, BBB de boeren en de bereikbaarheid van de regio’s, de VVD defensie.

Veel af te dingen

Maar hoe ze de volgende ochtend ook opzichtig hun best doen om te vertellen wat ze hebben bereikt, al snel is óók nieuws dat er veel op valt af te dingen. BBB krijgt de Nedersaksenlijn, die Groningen verbindt met Enschede, maar die wordt betaald met geld van de Lelylijn, die er voorlopig dus niet komt. De VVD krijgt 1,1 miljard voor defensie. Dat lijkt veel, maar het leidt nog lang niet tot de NAVO-norm die de VVD graag wil: 3,5 procent van het bbp. De VVD is ook nog eens akkoord gegaan met een hogere inkomstenbelasting en een verhoging van de huurtoeslag voor mensen met een laag inkomen waarvan Wilders een „boodschappenbonus” heeft gemaakt. De VVD-top zal niet met veel plezier het hoofdredactionele commentaar hebben gelezen in de krant van hun achterban, De Telegraaf, die de coalitie „nivelleren” verwijt: het verschil verkleinen tussen de hoogste en de laagste inkomens, waar veel VVD’ers niets van moeten hebben.

Opluchting, weer overleefd

Net als na eerdere bijna-crisissen van deze coalitie, is er bij de partijen vooral opluchting dat ze het weer met elkaar hebben overleefd. In het volle besef dat het volgende week zomaar wéér mis kan gaan. Onderling wordt er vooral gekeken naar de VVD, de enige coalitiepartij die in de peilingen stijgt, en die vanaf het begin geen zin leek te hebben in deze samenwerking. Wanneer zal het moment komen dat de VVD’ers denken dat het moment is gekomen om eruit te stappen? Er is ook onrust over de PVV, die verliest in de peilingen. Volgens het RTL Nieuws–panel verliest ook Wilders eigen achterban vertrouwen in hém als leider. Wat dat doet met Wilders? De anderen hebben geen idee. Zeker is wel: hij is onvoorspelbaar.

En hoe zien kiezers na deze week het kabinet-Schoof? De ministers hadden in hun vergadering op donderdag niets meer te zeggen over het akkoord waar de fractievoorzitters van PVV, VVD, NSC en BBB na een politiek-historisch lange onderhandeling mee waren gekomen. Alsof niet de kabinetsleden, maar de partijleiders het land besturen.

In zijn persconferentie op donderdag zegt Dick Schoof dat hij ’s nachts en de ochtend erna heeft gedacht: „Dit wordt heel ingewikkeld.” Wat zíjn rol was geweest, als partijloos premier? Dat vindt Schoof een rare vraag. „Natuurlijk heb ik een rol, dat mag toch overduidelijk zijn? Al wil dat niet zeggen dat ik er de hele tijd bij heb gezeten.”

Nicolien van Vroonhoven (NSC) staat de pers te woord nadat een akkoord is bereikt over de Voorjaarsnota.

Foto Bart Maat

Related Posts