N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Amerikaanse politiek Uiterst rechtse Republikeinen blokkeren de benoeming van een kandidaat van eigen partij. Zonder voorzitter kan het Huis niets.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data95234456-016773.jpg)
Foto Anna Moneymaker/Getty
Met een voorlopig onwrikbaar meningsverschil in haar eigen rangen heeft de Republikeinse Partij de Amerikaanse politiek aan het begin van het nieuwe parlementaire jaar lamgelegd. Woensdag rond 16.30 uur in Washington was afgevaardigde Kevin McCarthy er voor de zesde achtereenvolgende ronde niet in geslaagd voldoende stemmen te krijgen om voorzitter van het Huis van Afgevaardigden te worden.
Een groep van twintig Republikeinen aan de uiterste rechterkant van de fractie weigert hem te steunen. Zij zien de gedoodverfde kandidaat als een establishmentfiguur, onder wiens leiding het Huis nooit het scherpe wapen tegen de Democraten kan worden dat hun voor ogen staat. En omdat de Democraten gedisciplineerd voor hun eigen kandidaat blijven stemmen, is er niet de vereiste meerderheid van stemmen (218 van de 434 afgevaardigden; één zetel is vacant) om de Speaker of the House aan te stellen. Tot dat moment kan het Huis niets beginnen.
Dagenlange vernedering
Terwijl sommige jolige Democratische politici dinsdag tweets met afbeeldingen van popcornbekers rondstuurden – lekker kijken naar deze soap – staat er meer op het spel dan de gefnuikte ambities van McCarthy. De afgevaardigde uit Californië deed in 2015 al een mislukte gooi naar het voorzitterschap. Dinsdag zei hij volgens Amerikaanse media tegen zijn partijgenoten dat hij het voorzitterschap „verdient” en bereid is het te laten aankomen op een uitputtingsslag van telkens nieuwe stemmingen totdat zijn tegenstanders buigen.
De afgevaardigde die de dissidenten woensdag als tegenkandidaat naar voren schoven, Byron Donalds uit Florida, zei in een tv-interview dat het niet erg is als de Amerikanen even geduld moeten hebben voor het parlement aan zijn werkzaamheden kan beginnen. Hij liet doorschemeren dat hij niet principieel tegen McCarthy is – in de eerste ronde stemde hij zelfs nog vóór hem – maar dat hij eisen ingewilligd wil zien die het meest conservatieve deel van de fractie meer macht geven.
McCarthy stelt dat hij het voorzitterschap „verdient”, richt zich op uitputtingsslag
Trumpisten
Dat is de diepere betekenis van deze dagenlange vernedering van de als politieke windvaan bekend staande McCarthy. Het is een volgende ronde in een gevecht dat openlijk uitbarstte in 2009 toen radicale Republikeinen de partij van binnenuit probeerden op te blazen met de zogenoemde Tea Party. Hoewel die beweging is gesmoord wakkerde Donald Trump in 2016 dezelfde sentimenten aan. De twintig dissidenten van nu zijn Trumpisten in die zin dat zeventien van hen door de oud-president werden gesteund bij de verkiezingen van november, dat twaalf van hen Trumps leugens over verkiezingsfraude hebben geëchood, en veertien van hen tegen de bekrachtiging van Bidens zege hebben gestemd op 6 januari 2021. De oud-president zelf heeft de afgelopen dagen overigens openlijk zijn steun voor McCarthy uitgesproken.
De ultraconservatieve agenda is radicaal, en zowel vaag (‘stop socialisme’) als merkwaardig gedetailleerd (mensen mogen alleen naar de wc waarvan de aanduiding overeenkomt met het geslacht dat op hun geboortebewijs staat).
Zelfs als McCarthy erin slaagt alsnog 218 Republikeinse leden van het Huis achter zich te krijgen, dan is zijn gezag al uitgehold voordat hij is begonnen. Hij zal dan of volgens de grote meerderheid van de Republikeinen te veel concessies aan de dissidenten hebben gedaan of te weinig volgens de dissidenten zelf. Hoe dan ook zullen zij met hun kleine, maar verbeten factie een buitenproportionele invloed op de Republikeinse agenda van de komende twee jaar hebben.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/11/data93392050-b4cd98.jpg)
Lees ook Amerikaanse kiezers klaar met Trump, zien Republikeinen in het Huis dat ook?
Opvolger van Nancy Pelosi
De vorig jaar teruggetreden Speaker Nancy Pelosi was een formidabele figuur in de Democratische Partij en in de landspolitiek. Als machtspoliticus was ze bovengemiddeld effectief – en werd ze door haar politieke vijanden bovengemiddeld gehaat – juist doordat ze altijd de stemmen kon leveren voor essentiële voorstellen. Zij hamerde afgelopen jaar regelmatig op het belang van een ‘gezonde’ Republikeinse Partij „en geen sekte” voor het functioneren van de Amerikaanse democratie.
Ongeveer een uur nadat woensdagmiddag de vierde stemming in het Huis was geopend schakelde Fox News over naar een toespraak van president Biden. Die was naar de conservatieve staat Kentucky gereisd om, staande voor een belangrijke brug, reclame te maken voor zijn wet voor investeringen in infrastructuur. Fox toonde de toespraak aan de ene kant van het tv-scherm, mét geluid, en aan de andere kant het beeld van de stemming in het parlement zonder geluid. De symboliek was duidelijk: de Democratische president verbetert met steun van gematigde Republikeinen het leven van doorsnee burgers, terwijl rabiate Republikeinen het algemeen belang ondergeschikt maken aan een interne machtsstrijd. En dat was te zien bij de favoriete zender van conservatief Amerika.
Update: (4 januari 2023, 22.40 uur): dit artikel is geüpdate na de zesde stemronde.
