CBR houdt fraude met theorie-examens in stand

Het is een aanlokkelijk aanbod: binnen een paar uur kun je volledig voorbereid zijn op het theorie-examen voor je rijbewijs én dat succesvol afleggen. Maar deugen doet het niet. Verschillende zogenoemde Turbo-opleiders gebruiken gestolen opgaven die tijdens eerdere theorie-examens stiekem zijn gefotografeerd. De cursisten hoeven de vragen niet te snappen om ze toch te kunnen beantwoorden en vervolgens kunnen ze met hun theorie-diploma, maar zonder kennis, de weg op voor hun rijbewijs.

Deze werkwijze en de auteursrechtelijke diefstal is bekend bij het CBR, het rijksinstituut dat theorie-diploma’s en rijbewijzen uitgeeft onder leiding van Alexander Pechtold. Er wordt al jaren voor gewaarschuwd door leden van de brancheorganisatie, de Koepel Rijksopleiding en Verkeerseducatie (KRV). De leden, waaronder de uitgeverijen van lesmateriaal, zijn zelf ook gedupeerd. Ook hun lesmateriaal wordt illegaal gebruikt door de turbo-opleiders.

Het gaat om turbo-opleidingen die bijvoorbeeld via ‘altijdgeslaagd.nl’, ‘123geslaagd.nl’ of vergelijkbare websites aangeboden worden. Voor bedragen rond de 150 à 200 euro, inclusief het CBR-examengeld van 41 euro, beloven de sites cursisten een theorie-diploma in één dag, „zonder saaie boeken te lezen of moeilijke opdrachten te maken!”

‘Gevaar op de weg’

Twee gedupeerde uitgeverijen van lesmateriaal voor theorie-examens schakelden eind 2019 een recherchebureau in. Dat verzamelde foto’s die gemaakt werden tijdens de ‘turbo-opleidingen’ – zowel tijdens de ‘lesuren’, als tijdens het daaropvolgende examen bij het CBR, waar deels exact dezelfde vragen terugkwamen. Omdat CBR-examens iedere keer precies even moeilijk moeten zijn, is de variatie aan verschillende vragensets beperkt en worden ze langere tijd ingezet.

Al drie jaar geleden overhandigden de uitgeverijen voor de eerste keer bewijs aan het CBR. Erik Kantelberg van uitgeverij VekaBest: „Het CBR doet niks. Al jaren weten ze dus donders goed dat ze theoriediploma’s afgeven, op basis van fraude, aan mensen die een gevaar op de weg zijn.”


Lees ook
‘Het CBR heeft het niet getroffen met de leiding, de afgelopen jáááren’

Pier Eringa

Uit interne CBR-stukken, in handen van NRC, blijkt dat het CBR vervolgens met eigen intern onderzoek vaststelde dat het aangeleverde bewijs van fraude klopte: er zat gestolen CBR-materiaal bij. Het CBR deed vervolgens niets tegen de turbo-opleiders, maar wel tegen de klokkenluiders. Het geleverde bewijs bevatte immers illegaal gemaakte foto’s van CBR-examens. En dan is het standaard beleid van het CBR om aangifte te doen. De term klokkenluiders is volgens een woordvoerder van het CBR „misplaatst”. De uitgevers zouden uit commercieel eigenbelang handelen.

Ondertussen loopt al ruim drie jaar een strafrechtelijke procedure van het CBR tegen A., een twintiger die zelf in de theorie-examenbranche werkt, die meehielp met het aanleveren van bewijsmateriaal. Hij maakte foto’s tijdens een turbo-opleiding, en werd later die dag bij het CBR-examen betrapt met een mini-camera.

uitgeverErik Kantelberg Ik toon fraude aan en als beloning word ik vervolgd

Het Openbaar Ministerie zag vervolging van A. niet zitten en seponeerde de zaak. Daar legde het CBR zich niet bij neer. Het instituut stapte naar het gerechtshof in een poging alsnog vervolging af te dwingen. Volgens het CBR is het een principiële kwestie, aldus het pleidooi bij het gerechtshof: „De handelingen van verdachte in deze zaak kunnen ertoe leiden dat derden in het bezit komen van onze examenvragen. Dit kan de validiteit van de theorie-examens in gevaar brengen. Gevolg hiervan is dat personen ten onrechte, of zonder te beschikken over de juiste kennis en vaardigheid, de weg op mogen. Hier wordt bewust het risico aanvaard de verkeersveiligheid in gevaar te brengen.”

Kantelberg: „Dat is toch de wereld op zijn kop? Dat is precies waarom wij die fraude aan willen pakken en het CBR waarschuwen. En dan keren ze zich tegen ons.”

Het CBR kreeg gelijk bij het gerechtshof in Den Bosch. A., die een deel van de bewijsopnames maakte die de fraude aantonen, moet vervolgd worden. Zijn advocaat, Guido Terlingen: „Mijn cliënt ontkent strafbaar gehandeld te hebben. Hij handelde uit het oogpunt van de verkeersveiligheid. Het is echt absurd. Je zou bijna gaan denken dat het CBR gebaat is bij die examenfraude.”

Geseponeerd

In de strafzaak die het CBR begon, werd ook Kantelberg verdachte. Hij kreeg afgelopen augustus van het Openbaar Ministerie schriftelijk de bevestiging dat zijn zaak geseponeerd is. Maar daarmee is de zaak wat hem betreft niet klaar: „Ik toon fraude aan, en als beloning word ik vervolgd. Ik vind dat iedereen dit moet weten.”


Lees ook
Kamerleden, laat je vaker informeren door ‘de uitvoering’

Foto REMKO DE WAAL/ANP

Omdat het CBR al die tijd niks tegen de turbo-opleiders deed, zag VekaBest zich gedwongen dat zelf te doen. Het bedrijf schakelde een advocaat in en pakte de afgelopen vier jaar tientallen turbo-opleiders aan voor inbreuk op het auteursrecht. Met succes. Kantelberg: „Zeventien keer leidde dat tot schikkingen die opliepen tot 12.500 euro. Tien keer gingen die aanbieders alsnog voor het gebruikte lesmateriaal van VekaBest betalen.”

Toch gaat de inbreuk op het auteursrecht via sites van turbo-opleiders door. Kantelberg: „Op dit moment zijn we de websites aan het controleren die betrokken zijn geweest bij een schikking. Helaas is het toch weer raak bij één van deze websites. Ook nu worden daar naast ons lesmateriaal ook weer CBR-opgaves gebruikt. Dat gaat dus nog steeds door.”

Jaarlijks doen volgens het CBR tienduizenden kandidaten examen via turbo-opleiders. Omdat die niet allemaal frauderen – sommige cursisten leren zelf en hebben genoeg aan een spoedcursus – is de omvang van de fraude moeilijk in te schatten.

Het CBR laat de turbo-opleiders met rust, blijkt onder meer uit zittingsverslagen bij het gerechtshof die NRC inzag. Zo stelde een advocaat van het CBR tijdens een zitting eind 2021 bij het hof: „De markt is vrij en wij kunnen daar niets tegen doen. We hebben ook geen contact met de turbo-opleiders.”

In een reactie laat een woordvoerder van het CBR weten dat er altijd aangifte wordt gedaan bij vermoedens van strafbare feiten door kandidaten, dus ook tegen A. „Fraude-aanpak heeft de hoogste prioriteit” , aldus de woordvoerder, „maar het CBR heeft geen toezichtsrol op theorieopleiders en we kunnen daarom niet of nauwelijks tegen malafide opleiders optreden.”

Brancheverening KRV kaartte de problematiek van de turbo-opleiders afgelopen zomer bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan. Daarop liet de directeur Wegen en verkeersveiligheid in een brief weten weinig te kunnen doen, omdat er sprake is „van een divers aanbod van theorie-opleidingen” waarin iedereen „zelf een weloverwogen keuze kan maken.”

Onlangs maakte het CBR bekend dat volgend jaar het examengeld wordt verhoogd naar 48 euro. Die prijsverhoging bevat naast een inflatiecorrectie ook een opslag voor fraudebestrijding.

Wanneer de strafzaak tegen A. dient is nog niet bekend.