Op de bank bij een vriend slapen, op zolder bij familie of in een vakantiepark: door de oververhitte woningmarkt raken steeds meer mensen dakloos. De stress en schaamte die daarbij komen kijken, blijven vaak onderbelicht. Daardoor nemen de problemen vaak alleen maar toe.
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
Ik dacht eigenlijk dat Biden als president Israël alle wapens leverde die het maar hebben wilde, maar daarin vergis ik me toch. Vorig jaar mei schortte hij de levering van 1.700 zware – 1.000 kilo – bommen op uit bezorgdheid dat het Israëlische leger daarmee burgers zou doden bij het toen ophanden zijnde offensief in dichtbevolkt Rafah, dat overigens gewoon doorging. Inmiddels zijn in 21 maanden vernietigingsoorlog in Gaza meer dan 58.000 Palestijnen gedood. En in november bevroor Biden de levering van 134 Caterpillar D9 bulldozers. Jazeker ook een wapen (zij het met de koosnaam ‘Doobi’, teddybeer), want die worden in bezet Palestijns gebied gebruikt om huizen en andere gebouwen plat te walsen. En niet om het stadsbeeld te verfraaien. Daar was toen in Washington nogal wat protest tegen, met name waar het de Gazastrook betrof. Het zal u niet verrassen dat Trump Bidens beperkende maatregelen meteen na zijn aantreden als president in januari ongedaan maakte.
Het gaat me vandaag om de bulldozers, want die werden uiteindelijk afgelopen week per schip afgeleverd in Haifa, en meteen afgevoerd voor bepantsering. De nieuwe voorraad is dringend nodig, niet alleen om de laatste resten bebouwing in de Gazastrook te pletten maar ook op de Westelijke Jordaanoever. Daar zijn Caterpillars de afgelopen maanden goed zichtbaar op X en andere sociale media bij het platbulldozeren van woningen en andere gebouwen in Palestijnse vluchtelingenkampen in Jenin en Tulkarem. De kampen van Palestijnen die in 1948 en 1967 voor oorlogsgeweld van elders zijn gevlucht, zijn bolwerken van verzet tegen de Israëlische bezetting. Het doel van legeroffensief Iron Wall is – want nog niet klaar – straatjes tot straten te verbreden door gebouwen die letterlijk in de weg staan met de grond gelijk te maken. Zodoende wil het leger zich structureel ruime toegang verschaffen op zoek naar dat verzet.
Veelzeggend intermezzo: de verwoestingen werden op 2 juli stopgezet in opdracht van het Hooggerechtshof na een desbetreffend verzoek van de mensenrechtenorganisatie Adalah namens elf inwoners van een kamp in Tulkarem. Daar legde het leger zich niet bij neer en de volgende dag kreeg het toestemming van het Hof verder te gaan slopen in het geval van „dringende gevechtsnoodzaak of doorslaggevende veiligheidsoverwegingen”. Die zijn er altijd wel, zo bleek uit beelden van de afgelopen dagen.
De Caterpillars gaan vandaag of morgen een hoofdrol spelen in de sloop van de laatste twaalf dorpjes in het gebied van Masafer Yatta, ten zuiden van Hebron, weten de 1.200 inwoners. Ik heb er vaker over geschreven, of u heeft het misschien gezien, inclusief Caterpillars, in No Other Land, het verhaal van de Palestijnen die geleidelijk worden weggebulldozerd uit wat ook wel Schietzone 918 heet van het Israëlische leger. De documentaire werd dit jaar met een Oscar bekroond, maar voor Masafer Yatta heeft dat geen verschil gemaakt. De Israëlische autoriteiten ruimden vorige maand de laatste juridische mogelijkheden van verder verzet uit de weg onder verwijzing naar de noodzaak dat het leger oefent in verband met – alweer – de veiligheid. Mensenrechtenorganisatie B’Tselem sprak van „minachting van internationaal recht”. Caterpillar is een van de bedrijven die aan de paal worden genageld in het nieuwste rapport van VN-rapporteur Mensenrechten in bezet Palestijns gebied, Francesca Albanese, From Economy of Occupation to Economy of Genocide.
Ja, dat internationaal recht. De complete Israëlische bezetting van alle Palestijnse gebieden, de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever inclusief Oost-Jeruzalem, is illegaal, zo heeft het Internationaal Gerechtshof op 19 juli 2024 uitgesproken. Israël moet van het Hof zo snel mogelijk een einde maken aan zijn bezetting, de nederzettingen in bezet gebied ontmantelen en Palestijnse slachtoffers compenseren. En stoppen met bulldozeren natuurlijk. Gelooft u het? Serieus, bestaat het internationaal recht nog?
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert. Ze schrijft om de week een column.
Van de bittere armoede die rond de voor-vorige eeuwwisseling leidde tot hongeropstanden onder de veenarbeiders, is in Langezwaag weinig meer te merken. Het dorp waar de legendarische kinderboekenschrijver Hotze de Roos (zestig delen De Kameleon!) in 1909 het levenslicht zag, ligt er rustig en welvarend bij. Er is gebouwd: niet aan een nieuw schip voor de tweeling Sietse en Hielke Klinkhamer, maar aan de energiezuinige eensgezinswoningen (energielabel A+++) in de fonkelnieuwe Hotze de Roosstrjitte.
Twee bochten zuidelijker biedt een voortuinkastje een blik op een rijk leesleven. Dat De boekhandelaar van Kaboel afkomstig is uit het bezit van een echte liefhebber, blijkt uit het ex libris dat in reliëf in de derde bladzijde is gestanst. Hierover valt al veel te vertellen voordat je het hebt gelezen. De Noorse journaliste Åsne Seierstad verbleef in 2002 drie maanden in het huis van een boekverkoper die juist weer enige vrijheid van handelen had verkregen na de val van de Taliban. Het werd resulteerde in een bestseller, die deels ging over het beroepsbestaan van de man en des te meer over de ongelukkige levens van de vrouwen in zijn familie. De boekhandelaar – Soeltan Kahn heet hij in het boek – stelde dat het boek hem het leven in Afghanistan onmogelijk maakte, schreef een tegenboek (Once Upon a Time There was a Bookseller in Kabul), en zijn tweede echtgenote spande een proces aan tegen Seierstad. Een Noors hof bepaalde uiteindelijk in 2011 dat Seierstad de privacy van de familie niet wederrechtelijk had geschonden.
Tot zover het boek dat je over dit boek zou kunnen schrijven. Deze editie uit 2003 – de vertaling is van Diederik Grit – begint met de prettige bezoeken van de Noorse journaliste aan de winkel van Kahn, die vertelde hoe elk nieuw regime zijn boeken verbrandde: de communisten, de moedjahedien, de Taliban. Met hem praten was een bevrijding voor haar, na weken omgang met stuurse soldaten in het noorden van het land.
Drie maanden is ze embedded in de familie Kahn. Dat dit geen vrolijk verhaal oplevert, blijkt al in het eerste hoofdstuk, waarin Seierstad beschrijft hoe Soeltan Kahn op zoek gaat naar een tweede vrouw. Hij was zestien jaar getrouwd met Sjarifa en had nu zijn oog laten vallen op de zestienjarige Sonja. Tegen de wil van de vrouwen in zijn familie in, opende hij de onderhandelingen met Sonja’s familie – die uiteindelijk zwicht voor het aanbod van de welgestelde boekhandelaar op leeftijd. Over Sonja zelf schrijft ze: „Ze wist dat ze de man niet wilde, maar ze wist ook dat ze zich naar de wens van haar ouders moest schikken […] Het geld dat haar ouders kregen, zou haar broers helpen om een goede vrouw te kopen.” Over Soeltans eerste vrouw: „Sjarifa huilde twintig dagen achtereen.”
Van zeer nabij vertelt ze de familieverhalen, over een van de eerste bruiloften in Kabul na het vertrek van de Taliban. Dit gaat gepaard met veel feestelijkheden en vreugde, maar steeds stuit je op de onmenselijke aspecten van het sociale systeem: „Een bruiloft is als een klein sterfgeval […] Men heeft een dochter verloren, verkocht of weggegeven.” Dat staat er zo scherp, omdat de bruid niet meer zomaar kan langskomen bij haar ‘eigen’ familie, daarvoor is toestemming van haar man nodig, zoals ze zich in het eerste deel van haar leven had te schikken naar haar moeder. Het huwelijk als overplaatsing van de ene gevangenis naar de andere. Zo’n beeld beklijft.
Frits Abrahams is met vakantie.
Wilt u het besproken exemplaar De boekhandelaar van Kaboel hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.
Een paar jongelui, jaar of veertien denk ik, drentelen bij een tabakswinkel. Aarzelend komt een meisje naar mij toe. „Zou u misschien een pakje sigaretten voor ons willen kopen?” Ik antwoord dat ik roken te ongezond vind, en het daarom niet ga doen. Onmiddellijk komt er een ander meisje bij ons staan. „Mevrouw, dat ziet u verkeerd. Vapen is wel vijftig keer slechter dan roken, dus roken is een bewuste keuze.” Briljant.
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Het moet iedereen opvallen, Gaza vormt een breuklijn. Onze cultuur van vrijheid, veiligheid, welvaart, van mensenrechten en democratische rechtsstaat, van ‘rule based’ betrekkingen, is in de schaduw geraakt. Oké, wéér zo’n moraalstukje, zult u denken, en 7 oktober dan? Maar ik ontkom er niet aan. Dan had het hier maar niet De Rechtsstaat moeten heten.
Internationaal zien we afbraak van mensenrechten, van autoritaire druk, van rechtsstatelijke recessie, van het negeren van internationaal recht, bij oorlog bijvoorbeeld. Rusland voert zonder legitieme aanleiding oorlog tegen Oekraïne, dat zich door de EU gesteund weet, maar niet voluit of eendrachtig. We zien internationale organisaties falen, vredesgezanten zijn werkeloos, VN-hulporganisaties worden afgeserveerd. 19de-eeuwse machtspolitiek is terug, met leiders als tiran, keizer of maffiabaas.
De recente NAVO-top hield de alliantie nog nét bij elkaar dankzij een gênant staaltje stroop smeren annex zelfbedrog. De échte vragen waren onbespreekbaar. Misschien kon het ook niet anders. Bestaan die westerse waarden waar de NAVO ooit artikel 5 voor schreef, nog wel? Doet een democratische rechtsstaat als beschermwaardig doel er nog toe? Of is alles machtspolitiek en dus retoriek en reality-tv?
Overal krijgen organisaties, overheden en werkgevers intern vragen. Hebben we vuile handen, laten we ons wel horen, doen we wat we kunnen om dit tegen te houden? Er zijn al twee Rode Lijn-demonstraties geweest met ruim 200.000 burgers. Vorige maand stuurde de (voormalige) top van de rechtspraak een open brief aan premier Schoof met de opdracht „voortvarend te handelen”, gezien de „bijzonder ernstige gevallen van schending van het internationale recht” die „onder onze ogen” plaatsvinden. De laatste keer dat ik de rechtspraak achter een spandoek kon betrappen, was bij de demonstratie van de duizend toga’s in Warschau, destijds tegen het knevelen van de Poolse rechtspraak.
De juristenbrief volgt de trend maar is ook bijzonder. Ook deze groep zegt: „Spreek Israël aan”. De sleutelzin: „Uithongeren en het bombarderen van burgerdoelen zijn oorlogsmisdrijven, en moeten onmiddellijk stoppen om te voorkomen dat genocide plaatsvindt.” Voorkomen dus – niet staken. Want zover is het Internationale Gerechtshof nog niet en dus kennen deze vijfhonderd juristen hun plaats.
Bij de NVJ, de beroepsvereniging van journalisten, deden we hetzelfde, onvermijdelijk. (Persoonlijk feit: ik ben er bestuurder.) Een ingezonden stuk, een brief aan de minister, een persoonlijke ledenoproep. Er zijn ruim 180 Palestijnse journalisten vermoord – de infrastructuur van Gaza wordt er gericht vernietigd, inclusief media. Met als doel de verdrijving van het hele volk. Het beneemt je de adem – alle humanitaire vooruitgang na WO II lijkt naar de filistijnen. Ook het wegkijken is terug.
Zoiets vreet aan je – ook aan je roeping als journalist. Daar horen juist distantie bij, evenwicht, wederhoor en objectiviteit, tenminste als ambitie. Dat valt voor velen nauwelijks meer op te brengen, merk ik. Het kwaad is te dominant. Dat objectiviteit veelal strijdig is met identiteit was een stap die de meesten allang hebben gezet. Iedere journalist is gevormd, opgeleid, heeft cultureel of historisch bepaalde opvattingen – om van gender maar te zwijgen. Bij ons beroep hoort ook engagement, activisme voor de waarheid, zeggen we tegen elkaar. En we zijn ook tegen onrecht, wat we dan verschillend invullen. Net als wat die waarheid dan is. Tegelijk willen de meeste journalisten dienstbaar zijn aan het verschil tussen feiten en meningen. Ik in ieder geval wel.
Gaza heeft ook dat opgeblazen. Althans voor velen. Dit is te groot. Gaat een journalist die op tijdreis in een slavenschip is beland, ook de kapitein wederhoor vragen over de omstandigheden in het ruim? Nee dus. Wie kan er nu nog afzijdig blijven, als kritisch-neutrale toeschouwer, als je voor je werk moet dealen met fascisten, oorlogsmisdadigers of potentaten? Daar zijn letterlijk geen woorden voor.
Is journalistiek juist niet inherent vóór de democratische rechtsstaat? En is het ‘neutraal’ verslag doen van ontkenningen, van het verdraaien, het goedpraten en wegkijken van genocide dan niet óók bijdragen aan het voortduren ervan? Of wordt dit te pijnlijk?
Journalistiek is nooit waardenvrij. De vraag lijkt mij urgent of journalisten niet uit de kast moeten komen – welk perspectief ze kiezen en waarom. Voor of tegen de democratische rechtsstaat. En dus tegen de krachten die dat willen opblazen.
Folkert Jensma is juridisch journalist en schrijft om de week op woensdag.
Op 11 juni, op de laatste dag van zijn strafzaak in hoger beroep, komt Robert Mink Kok glimlachend de rechtbank binnen. Gekleed in een vale spijkerbroek, zwarte gympen en donkergroen shirt groet de tanige Kok iedereen vriendelijk.
Als de 64-jarige Amsterdammer plaatsneemt, legt hij een stapeltje stukken heel precies neer op de lessenaar die is gereserveerd voor de enige verdachte. Het is tekenend: Kok is een controlfreak.
En hij is gewend om voor zichzelf op te komen. Maar vandaag laat hij het woord aan zijn advocaat Mark Teurlings.
Lees ook
Mink Kok samen met schoonzoon aangehouden
Wapenhandel
De rechtbank Rotterdam veroordeelde Kok in juni 2023 tot zes jaar celstraf voor betrokkenheid bij de smokkel van ongeveer vierhonderd kilo cocaïne en het opzetten van een drugslab om die harddrug te behandelen. Dat gebeurde volgens het Openbaar Ministerie in 2020, Kok zit sinds 2022 in voorarrest.
Volgens Teurlings is Kok echter onterecht veroordeeld. Sterker, tijdens de behandeling van het hoger beroep in Den Haag heeft de advocaat betoogd dat sprake is van misleiding. Volgens de strafpleiter bevat het dossier over de cocaïnesmokkel een gemanipuleerd proces-verbaal.
Dat is een brisante beschuldiging die past bij Koks moeizame verhouding met de Nederlandse overheid.
Die gaat terug naar het jaar 2000. In dat jaar werd Kok ook al vastgezet, toen op verdenking van grootschalige wapenhandel.
Waarom is de controverse nooit ver weg als de naam Mink Kok valt?
Gemanipuleerd
Het bewijs in de zaak tegen Kok komt – zoals zo vaak de laatste jaren – uit telefoons waarmee versleutelde berichten werden verstuurd. Ook Kok gebruikte zo’n telefoon, zoals te zien is in de documentaire Narcostaat van Danny Ghosen uit 2019.
Volgens het OM is Kok betrokken bij het versturen van een partij van vierhonderd kilo cocaïne die in 2020 tussen de bananen in een Duitse supermarkt belandde. Uit de berichten zou blijken dat Kok probeerde de cocaïne terug te krijgen.
Volgens Teurlings ontkent Kok die berichten te hebben verstuurd. Erger is volgens de advocaat dat de presentatie van die berichten in het dossier is bedoeld om de beschuldiging tegen Kok te versterken. Volgens Teurlings heeft een verbalisant foto’s toegevoegd aan de berichten die daar helemaal niet bij horen.
Zijn cynische glimlach vat samen wat hij al vaak over de overheid en het OM heeft beweerd: die kan je niet vertrouwen
En dus rept de strafpleiter over manipulatie. De ontkenning van die beschuldiging door het OM hoort Kok in stilte aan in de rechtszaal. Met een cynische glimlach die samenvat wat hij al heel vaak over de overheid en het OM heeft beweerd: die kan je niet vertrouwen. Net als bij de rechtbank luidt de eis negen jaar celstraf.
Wanneer de voorzitter van het hof de verdachte de gelegenheid geeft tot een laatste woord, zegt Kok alleen dat hij zich aansluit bij zijn advocaat. En dat is weleens anders geweest.
Perskamer
De queeste van Kok tegen de overheid begint in de jaren negentig. Als drugssmokkelaar profiteert hij van een controversiële opsporingsmethode, waarbij de overheid drugs doorlaat in de hoop zo de top van de georganiseerde misdaad in beeld te krijgen.
Een paar keer komt Kok in beeld, maar hij wordt niet vervolgd. Dat gebeurt pas in 1994, wanneer hij wordt gepakt voor wapen- en drugshandel. Een eerste veroordeling volgt. Kok vindt dat de overheid burgers betutteld met het drugsverbod. Die anarcholiberale houding levert hem in het milieu de bijnaam de Denker op.
In maart 2000 haalt Kok de voorpagina’s van alle kranten als hij opnieuw wordt vervolgd. Er is een heus arsenaal aan wapens gevonden, evenals ruim tweehonderdduizend xtc-pillen, in een appartement aan de Amsterdamse Nachtwachtlaan.
De 220 vuurwapens die werden gevonden in de woning aan de Nachtwachtlaan in Amsterdam. Foto Thomas Schlijper / HH
Zijn vingerafdrukken staan op de wapens, maar dat wil volgens Kok niet zeggen dat hij de eigenaar is van die spullen. In een besloten zitting krijgt hij de kans deze wat ongebruikelijke redenering toe te lichten. Volgens Kok is hij „een informatiepositie aan het opbouwen geweest” voor toenmalig officier van justitie Fred Teeven.
Dat mag niet bekend worden, aldus Kok: „Tijdens een openbare zitting ontken ik het.” Maar wat blijkt: door een fout is alles wat Kok tijdens de besloten zitting zei, te horen in de perskamer van de rechtbank.
Dat valt te lezen in een verslag dat NRC van de zitting maakte. Om het allemaal nog pijnlijker te maken, meldt de zaaksofficier ter zitting dat inderdaad contact is geweest met Kok, maar dat hij niet de formele status van informant heeft.
Liquidatie
Het is een netelig incident voor de rechtbank, die het niet lukte de vertrouwelijkheid te bewaken. Ook voor Kok is het onprettig. Kennelijk onderhoudt hij – de beroepscrimineel die zou strijden tegen de overheid – contact met de vijand: het Openbaar Ministerie. En het OM schroomt niet om contact te onderhouden met criminele kopstukken.
Uiteindelijk wordt Kok in deze zaak veroordeeld tot een straf van drieënhalf jaar cel. Hij brengt een groot deel van de Amsterdamse onderwereldoorlog die dan is uitgebroken, veilig door achter de tralies.
Want terwijl hij die straf uitzit, wordt hij opnieuw aangehouden, op verdenking van een liquidatie in 1993. Daarvan wordt De Lange, zoals hij vanwege zijn lange, ranke gestalte ook wel wordt genoemd, vrijgesproken.
Nadat hij in 2007 vrij is gekomen, vertrekt Kok naar het buitenland, en verblijft hij met name in Libanon. Daar is hij in 2013 ook veroordeeld, voor drugshandel. Een straf die hij heeft uitgezeten.
De vrijspraak in de liquidatiezaak speelt nu nog een rol. Kok heeft jarenlang ten onrechte in voorarrest gezeten, die tijd kan hij nu wegstrepen tegen een eventuele veroordeling. Of het zo ver komt, is nu in handen van het hof van Den Haag, dat deze woensdagmiddag uitspraak doet.
Lees ook
Brabantse criminelen werden stelselmatig onderschat. Dus kon Brabant een xtc-walhalla worden
De ontvoering van een groenteman: dat is waar het geweld in het Zuid-Syrië van de afgelopen dagen mee begon. Een groep gewapende bedoeïenen beroofde de jonge marktkoopman van zijn truck op de snelweg naar Damascus en hield hem enkele uren gevangen. Dit voorval leidde tot een over en weer van aanvallen en ontvoeringen tussen druzische milities en lokale bedoeïenenstammen.
De geweldsuitbarsting – die plaatsvond in de provincie Sweida bij de grens met Jordanië – kostte volgens een eerste schatting meer dan 130 mensen het leven. Na ingrijpen van het Syrische leger werd er dinsdag een staakt-het-vuren afgekondigd.
De onrust van de afgelopen dagen onderstreept hoe moeilijk het is voor het nieuwe Syrië om weer een geheel te smeden van een versnipperd land. Zowel de milities als aanhoudende wetteloosheid in Syrië zijn overblijfselen van ruim dertien jaar burgeroorlog. Minderheidsgroepen – zoals de druzen – wantrouwen de regering van voormalig Al-Qaida-kopstuk Ahmed al-Sharaa en weigeren daarom de wapens neer te leggen.
Welke gewapende groepen zijn er allemaal nog in Syrië? En hoe verhouden ze zich tot het nieuwe regime? NRC zet ze op een rij.
Een ooggetuige legde vast hoe gewapende mannen op de achterkant van een vrachtwagen met een Druzenvlag schoten afvuurden in Sweida, Syrië op zondag 13 juli vrijgegeven.
Reuters
Druzische milities
Zeven maanden na de val van het Assad-regime en het aantreden van al-Sharaa als nieuwe leider van Syrië staat de Sweida-provincie nog steeds grotendeels onder controle van druzische strijdgroepen. „De afwezigheid van staatsinstellingen, met name militaire en veiligheidsinstellingen, is een van de belangrijkste redenen voor de aanhoudende spanningen”, schreef de minister van Binnenlandse Zaken, Anas Khattab, deze week op sociale media.
De Syrische Druzen zelf moesten tot nu toe veelal niets van Israëls bemoeienis hebben
Hoewel druzische religieuze leiders lokale strijdgroepen hadden opgeroepen de wapens neer te leggen, braken er dinsdag toch gevechten uit toen het Syrisch leger de Sweida-stad binnentrok om de rust te herstellen.
De situatie escaleerde verder doordat de Israëlische luchtmacht vervolgens bombardementen uitvoerde op Syrische regeringstroepen. Met die aanval wilde Israël „de druzen beschermen voor het Syrische regime”, aldus een verklaring van premier Benjamin Netanyahu.
De Israëlische regering wierp zich de afgelopen maanden vaker op als beschermheer van druzische gemeenschappen in het zuiden van Syrië, onder meer om de Israëlische invloedssfeer ter plekke uit te bereiden.
Zo hoopt Israël – dat na de Hamas-aanslag van 7 oktober meer dan ooit zijn buren wantrouwt – Syrische regeringstroepen weg te houden van zijn grenzen. De Syrische druzen zelf moesten tot nu toe veelal niets van Israëls bemoeienis hebben. Wel maakt dit het nog moeilijker voor Damascus om grip te krijgen op het zuiden van het land.
Koerdische strijdgroepen
Een mogelijk nog groter probleem wacht de Syrische regering in het oosten van het land, een olie- en gasrijk gebied dat na de burgeroorlog in handen is van Koerdische strijdgroepen (SDF). Hoewel de regering in Damascus in maart met SDF afsprak weer zeggenschap over het oosten te krijgen, lijken onderhandelingen nu vast te lopen.
Een gedode strijder van de Druzenmilities ligt op de grond, terwijl Syrische regeringstroepen op de achtergrond worden ingezet in het dorp Mazraa, aan de rand van de stad Sweida. Daar braken gevechten uit tussen Soennitische Bedoeïenenclans en Druzenmilities, in het zuiden van Syrië.
Foto Ghaith Alsayed/ AP
Een door de Verenigde Staten en Frankrijk bemiddelde top tussen de twee partijen liep vorige week stuk op de Koerdische eis om een zekere mate van onafhankelijkheid te behouden. Zo wil SDF niet geheel opgaan in het Syrische leger, maar als een los legeronderdeel zelfstandig blijven opereren in het oosten van het land. Dit tot grote frustratie van de Syrische regering en Amerikaanse en Franse onderhandelaars.
Analisten waarschuwen dat ook hier geweld op de loer ligt. Verschillende Arabische stammenleiders in SDF-gebied – voormalig bondgenoten van de Koerden in de strijd tegen Islamitische Staat – spraken zich de afgelopen maanden steeds luider uit tegen Koerdische „bezetting” van hun land en zoeken naar verluidt toenadering tot Damascus. Maar in het geval van een militair conflict zal SDF – met zijn tienduizenden strijders – zich niet makkelijk opzij laten zetten.
Pro-Assad-groepen
Groepen militanten die banden hebben met het voormalige Assad-regime voerden afgelopen maart een gecoördineerde aanval uit op regeringstroepen rondom de stad Latakia en de rest van het Syrische kustgebied. Dat leidde vervolgens tot een geweldsuitbarsting waarbij duizenden militanten en gewapende burgers naar de kust afreisden voor een gigantische wraakactie tegen de relatief grote groep alawieten in de regio. Daarbij kwamen meer dan 1.600 mensen om het leven.
Ook (sommige) regeringstroepen namen deel aan de moordpartijen, wat het vertrouwen van minderheden in het nieuwe regime verder schaadde.
Turkse invloed
Tot de milities die Syrië wél heeft weten op te nemen in het nationale leger behoren de door Turkije gesteunde strijdgroepen uit het noorden van het land. Deze milities – eerder verenigd in de SNL-coalitie – zijn officieel ontbonden en vormen nu divisies onder controle van het ministerie van Defensie, zegt Syrië-expert Charles Lister in zijn Syria Weekly-podcast.
„De integratie is nog gaande”, vertelde Lister, „maar er is vooruitgang. We zien dat deze eenheden niet langer zo zelfstandig opereren als eerst.” Hoewel commandanten van deze eenheden nog altijd een stuk meer autonomie genieten dan hun tegenhangers bij andere legerdivisies, is er volgens Lister nu duidelijk meer sprake van een „bevelstructuur” die vanuit Damascus wordt aangestuurd.
Wat hielp bij het opnemen van door Turkije-gesteunde milities in het Syrische leger is de van oudsher goede band tussen de nieuwe Syrische leider Ahmed al-Sharaa en de Turkse regering. Tegelijkertijd is de Turkse invloed over de strijdgroepen nog niet helemaal verdwenen. Turkije betaalt namelijk nog altijd de salarissen van de voormalige SNL-strijders, maar doet dat nu via het Syrische ministerie van Defensie.
‘Je eieren zijn bevroren, Gerta!” zegt een vrouw op een campingstoeltje terwijl ze een gekookt ei pelt. „Ja, weet je hoeveel koelelementen in die koelbox zitten?” krijgt ze als reactie.
De eieren delen de vrouwen uit aan deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse die voorbijlopen – dat is traditie. Langs de hele route zitten inwoners van de dorpen waar de deelnemers doorheen wandelen, om ze aan te moedigen. Een groepje veertigers draait ‘Ik tel tot drie’ van Guus Meeuwis terwijl ze met hun handen in de lucht zwaaien. Twee jonge kinderen delen stukjes komkommer uit aan de wandelaars. Een ouder kind probeert Engelse drop aan de man te brengen. Hij oogt vermoeid.
De wandelaars daarentegen zien er nog monter uit. Het is dan ook pas dag één van het wandelevenement, dat dit jaar duurt van dinsdag 15 tot en met vrijdag 18 juli. Voor deze eiditie schreven 47.000 mensen zich in. De gemiddelde leeftijd is de afgelopen jaren gedaald. Was die in 2019 nog 53 jaar, dit jaar is die 47,2 jaar. Vooral de leeftijdscategorie 21 tot en met 30 jaar groeit, terwijl het aandeel voor alle leeftijdscategorieën vanaf veertig jaar is gedaald ten opzichte van vorig jaar.
De gemiddelde leeftijd is de afgelopen jaren gedaald van 53 jaar in 2019 tot 47,2 jaar nu. Foto Bram Petraeus
„Ik merk dat leeftijdsgenoten het juist wel tof vinden dat ik meedoe aan een evenement dat bekendstaat als suf”, zegt deelnemer Janne Toonen (30). „Dat suffe karakter gaat er zo langzaam een beetje af.” Ze zit in het gras bij een rustpunt. De rijen voor de Dixies zijn lang. Ze draagt hetzelfde lichtblauwe hemdje als haar vriendin Dorrit van Galen (30), die naast haar zit.
„En ik zie om me heen dat mensen zichzelf graag willen uitdagen”, zegt Van Galen. „Dat merk je ook aan de toenemende populariteit van een competitie als Hyrox [acht kilometer hardlopen afgewisseld met acht fitnessoefeningen].” De uitdaging speelt ook voor de twee vriendinnen een rol. Van Galen: „Het is nu mijn derde keer, terwijl ik eigenlijk maar één keer wilde meedoen; ik heb het Vierdaagsevirus te pakken.” Toonen: „Het leek me ook gewoon heel leuk om het evenement eens van de andere kant mee te maken, nadat ik jarenlang naar de Vierdaagsefeesten ben gegaan.”
Huttentochten
Merel Wierenga (22) ligt met haar benen omhoog in het gras – goed voor de doorbloeding en het herstel. Haar zus Sanne Wierenga (25) plakt een blarenpleister op haar teen. Hun vriendin Inez Karthaus (22) omschrijft de Vierdaagse als „een sportieve prestatie met vooral heel veel gezelligheid onderweg”. Daarom doet ze mee. Sanne is sinds corona meer gaan wandelen, vertelt ze. Ze ziet bij veel studenten dat de „lawa” populair is geworden – een afkorting van „lange wandeling”. „Lekker lang wandelen in de natuur en dan een koffietje.” Karthaus: „En huttentochten in de zomer! Dat hoor ik ook steeds vaker.”
Inez Karthaus met zussen Merel Wierenga en Sanne Wierenga. Foto Bram Petraeus
„Gas op die lollie, kijk me ga-ga-gaan!” FeestDJRuud klinkt uit een boxje dat een wandelaar bij zich draagt. Ondertussen roepen mannen in fluorescerende hesjes: „Laatste ronde, laatste kansen!” Ze hebben zich tussen de wandelaars verspreid om de controlekaartjes te perforeren. Deelnemers die dat niet laten doen, krijgen na vier dagen geen Vierdaagsekruisje, de beloning voor het uitlopen van de Vierdaagse.
Strava
Bij een van de laatste rustpunten ligt Tim Bergmann (26) uitgeteld in het gras. Hij is meegegaan omdat een vriend dat vroeg – „Dan moet je wel” – maar ze lopen niet meer samen. Bergmann ziet op tegen morgen, hij kan zich op dit moment niet voorstellen dat hij de Vierdaagse nog een keer zal lopen, maar dat zeiden anderen uit zijn wandelgroepje na de eerste keer ook. Dat groepje bestond eerst uit drie man, nu zijn ze met negen.
Tim Bergmann. Foto Bram Petraeus
„Je zet gewoon wel een prestatie neer”, zegt Bergmann. „Het is fijn om ergens naartoe te werken.” Tijdens het evenement zelf, maar óók met trainen. „Anders zit ik maar op de bank.” Dat vond hij ook fijn aan de marathon, die hij onlangs rende . En ja, zijn marathontijd heeft hij op Instagram gedeeld. Over de Vierdaagse gaat hij waarschijnlijk niets delen, want zo actief is hij nou ook weer niet op sociale media. Hij kijkt op zijn smartwatch. „Hoewel ik Strava [een app waarmee je je sportactiviteit met vrienden kunt delen] nu wel aan heb staan.” Daar verschijnt dus straks zijn afgelegde route en tijd.
Ook bij Naomi Kemps (26) en Lars Mulder (27), die een eindje verderop uitrusten, was sprake van een kettingreactie. Kemps wilde meedoen aan de Vierdaagse omdat een vriendin het voorstelde – ze gaan vaak samen op wandelvakantie. Mulder vond het ongezellig dat hij zijn vriendin minder zou zien vanwege het trainen en schreef zich daarom ook in.
Naomi Kemps en Lars Mulder. Foto Bram Petraeus
Ook Mulder wandelde al graag. Tochten van een kilometer of 25 door de natuur. „Het is een goede afleiding van alle schermpjes. Bij zo’n afstand denk je aan andere dingen.” Of dat bij zo’n druk evenement ook lukt, moet hij nog „ondervinden”. „Maar bij die trainingsweekenden samen kon ik echt mijn hoofd leegmaken.”
De eerste dag zit er bijna op. Een stel van in de vijftig staat op van het gras. Bij de vrouw gaat dat moeizaam. „We zijn er bijna, schat”, zegt de man. „Nog drie dagen.” Hij begint hard te lachen.
Lees ook
Vier dagen lopen betekent voor veel Nijmegenaren een week niet slapen
Twee „ervaren boomspecialisten” die in 2023 de wereldberoemde gewone esdoorn omzaagden in het Britse Northumberland, moeten elk vier jaar en drie maanden naar het gevang. Dat heeft de rechtbank in Newcastle dinsdag bepaald, schrijven Britse media.
Door opzettelijke vernieling viel de eeuwenoude boom – vermoedelijk geplant in de 19e eeuw – op de Romeinse muur van Hadrianus, UNESCO-werelderfgoed. De boom figureerde ook in de film Robin Hood: Prince of Thieves (1991).
Op een stormachtige septembernacht bereikten Daniel Graham (Carlisle, 39) en Adam Carruthers (Wigton, 32) na een autorit van veertig minuten en een voettocht van twintig minuten de Sycamore Gap Tree. Carruthers zaagde de boom om en bestuurder Graham filmde de vandalistische daad die 2,5 tot 3 minuten in beslag nam.
Pas een maand na de vernieling werden de daders in de kraag gevat. Volgens de rechter genoot het tweetal van de negatieve publiciteit. Zo deelden ze foto’s van de vernielde boom en schermafbeeldingen van haatreacties. Ook was de actie goed voorbereid, gezien het meegebrachte materieel.
Lees ook
Het gat van de esdoorn
Sensatiezucht
De rechter denkt dat de mannen zich lieten leiden door „sensatiezucht en branie”. Ze gaat niet mee in Carruthers’ verweer dat hij dronken was, omdat het omzagen van een dergelijke boom flinke inspanning vereist. Ook het betoog van de advocaat van Carruthers, dat zijn client levenslang met een schuldgevoel zal rondlopen, kon een gevangenisstraf niet voorkomen. De rechter gelooft ook weinig van de onschuld van Graham, die zichzelf als meeloper ziet en de schuld volledig op Carruthers probeerde af te schuiven.
Door de actie van de heren is Northumberland een „symbool van ongerepte schoonheid” armer, stelt de rechter. Kunstenaars, toeristen en lokale bewoners hebben nu alleen de foto’s nog.
Slachtofferverklaring
Tijdens het achtdaagse proces sprak de aanklager van een „debiele missie” en het „arboreale equivalent van hersenloze gewelddadigheid”, schrijft The Guardian. Daarbij ontbeerden de mannen het fatsoen om verantwoordelijkheid te nemen voor de daden, stelde hij.
Verder droeg een advocaat namens de National Trust of the Sycamore Gap een slachtofferverklaring voor. „De vraag was waarom iemand dit zo’n mooie boom op zo’n bijzondere plek zou aandoen. Het ging het voorstellingsvermogen te boven.”
De Franse premier François Bayrou zei vooraf al dat hij zou verrassen bij de presentatie van de staatsbegroting voor 2026. Dinsdag maakte hij zijn belofte waar: één van zijn maatregelen om in totaal 43,8 miljard euro te besparen, is het schrappen van twee officiële vrije dagen. Bayrou stelt voor Paasmaandag en 8 mei van de vrijedagenkalender te vegen. Uit onderzoek bleek eerder dat het schrappen van een vrije dag jaarlijks 2,4 miljard euro oplevert omdat dit de productie verhoogt.
Frankrijk heeft elf officiële vrije dagen, twee meer dan Nederland. Bayrou wil Paasmaandag schrappen omdat die dag „geen enkele religieuze betekenis” zou hebben. Op 8 mei viert Frankrijk de overgave van nazi-Duitsland aan de geallieerden. Die dag kunnen de Fransen volgens Bayrou beter weer aan het werk omdat „mei een echte gruyère (gatenkaas) is geworden”: in mei hebben Fransen drie vrije dagen, waarbij veel werkenden een dagje extra vrijnemen zodat ze een lang weekend hebben.
Het voorstel leidt tot veel kritiek en oproepen tot straatprotesten. De radicaal-linkse parlementariër Sarah Legrain zegt op X dat het niet slim is om „de herdenking van de overwinning op het nazisme af te schaffen terwijl het fascisme in volle heropleving is”. De voorzitter van het radicaal-rechtse Rassemblement National Jordan Bardella vindt dat de maatregel „een regelrechte aanval is op onze geschiedenis, op onze wortels en op het werkende Frankrijk”.
Lees ook
Franse premier Bayrou haalt uit naar pers en onderzoekers in verhoor over misbruikzaak
Een ‘wit jaar’
Bayrou kondigde meer verstrekkende maatregelen aan. De premier wil een „solidariteitscontributie” voor „de meest fortuinlijken”. Oftewel: de rijkste Fransen moeten meer belasting gaan betalen – hoewel onduidelijk is hoe dit eruit moet zien. Ook wil hij de strijd opvoeren tegen de wildgroei aan fiscale constructies die sommige welgestelde Fransen gebruiken om hun kapitaal te vergroten.
Hiermee komt Bayrou, een centrumpoliticus die een overwegend rechtse minderheidsregering leidt, linkse partijen tegemoet. Zij bekritiseren de regering en president Emmanuel Macron er al tijden van de allerrijksten almaar rijker te maken. Sinds Macrons in 2017 aan de macht kwam, groeide het vermogen van de vijfhonderd rijkste huishoudens van 500 tot 1.200 miljard euro – deels als gevolg van een aantal voor hen gunstige belastingmaatregelen.
Als François Bayrou zijn tekst niet herziet, zullen we hem wegstemmen
Minder blij zullen de linkse partijen zijn met Bayrou’s plan om een année blanche in te stellen. Tijdens zo’n ‘wit jaar’ worden belastingtarieven, sociale uitkeringen en pensioenen niet geïndexeerd. Hiermee kan volgens Bayrou’s berekeningen 7 miljard euro worden bespaard, maar de maatregel raakt alle lagen van de samenleving – en vooral de mensen met de laagste inkomens. Bayrou wil ook het aantal ambtenaren verminderen, onder meer door voorlopig een op de drie posten van ambtenaren die met pensioen gaan niet op te vullen. Vergeleken met buurlanden heeft Frankrijk relatief veel ambtenaren: volgens OESO-cijfers uit 2021 werkt 21 procent van de Fransen in de publieke sector (in Nederland is dat 12 procent).
Verder heeft Bayrou bevestigd dat Frankrijk fors gaat investeren in zijn krijgsmacht. Dit kondigde Macron zondagavond al aan: de president wil in 2026 3,5 miljard euro en in 2027 3 miljard euro extra voor Defensie. Dit zou nodig zijn omdat volgens hem „de vrijheid nooit zo erg bedreigd werd” sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945. Hoewel Bayrou als premier over de begroting gaat, kon hij niet anders dan deze aankondiging van Macron volgen.
Lees ook
Na vonnis kan Marine Le Pen geen presidentskandidaat zijn in 2027, maar: ‘Ik laat me zo niet elimineren’
Politieke chaos op de loer
Zoals verwacht leiden de begrotingsplannen meteen tot veel kritiek van zowel de linkse als de radicaal-rechtse oppositie – de eerste dreigementen met een motie van wantrouwen zijn uitgesproken. De vraag is of de oppositie de krachten zal bundelen om de regering te laten vallen – zoals zij in december bij Bayrou’s voorganger Michel Barnier deed. Hiermee kunnen de partijen hun ontevredenheid tonen en wordt de kans groter op nieuwe parlementsverkiezingen waarbij ze kunnen hopen op meer zetels.
Maar een regeringsval zou ook nóg een zomer met politieke onzekerheid betekenen nadat Macron vorige zomer het parlement plots ontbond en Frankrijk wekenlang zonder regering zat. En voor het Rassemblement National, de grootste oppositiepartij, betekenen nieuwe verkiezingen dat kopstuk Marine Le Pen haar parlementszetel verliest vanwege haar recente veroordeling voor fraude met Europees geld. Le Pen zelf doet alsof dit niet meespeelt. Op X zegt zij dinsdag dat „de regering arbeiders en gepensioneerden aanvalt”. „Als François Bayrou zijn tekst niet herziet, zullen we hem wegstemmen.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984284-084690.jpg|https://images.nrc.nl/BZj0a_axprxnbItuWv4Dlt4eOe0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984284-084690.jpg|https://images.nrc.nl/nhBkoJTYU-F2lJz-9A4qc4lJfnY=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984284-084690.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991255-402b7e.jpg|https://images.nrc.nl/IiXowHQCjfRZf6AYJBzDmyo8Z8U=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991255-402b7e.jpg|https://images.nrc.nl/bzsZdzaAZZGxMmP-bAT5rgijbgA=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991255-402b7e.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991366-c84833.jpg|https://images.nrc.nl/rud1Ztpe3QYaaGCx7daDUkNBdoM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991366-c84833.jpg|https://images.nrc.nl/zH_psc_0i69c_rIXKlOAZLbanT4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991366-c84833.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991372-d5b8a3.jpg|https://images.nrc.nl/jZvK61CoSxL1bzfPZ9-HZdUWDGs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991372-d5b8a3.jpg|https://images.nrc.nl/lR9J779P4iIgOBiLk4VVbarC0pM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991372-d5b8a3.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991369-2402ce.jpg|https://images.nrc.nl/4n0Vv9s0-2ZJ5GAr6gZVawQi4EU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991369-2402ce.jpg|https://images.nrc.nl/yLNP3Syn5kVa1YKzPb4fE9EX0Qw=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134991369-2402ce.jpg)
