Category: NIEUWS

Het geluid van brand, geschreeuw en brekend glas, ondersteund door onheilspellende muziek, schalt uit de luidsprekers als bezoekers in het Museum van Geschiedenis in Hongkong de roltrap naar boven nemen. Aan de muren grote foto’s en video’s van gemaskerde mensen die vernielingen aanrichten, van brandende politieauto’s, van plunderingen.

In deze tijdelijke expositie wordt de vijfde verjaardag van de invoering van de Nationale Veiligheidswet (NSL) gevierd en het narratief is vanaf het begin duidelijk: dit is het verhaal van een stad die in brand stond, een stad die bedreigd werd, en waar de Chinese overheid niets anders kon doen dan ingrijpen. De voormalige Britse kolonie werd op 1 juli 1997 overgedragen aan China, Hongkong is sindsdien een zogeheten Speciale Bestuurlijke Regio.

In een lange video, in de tweede ruimte van de expositie, schijnt bijna letterlijk de zon nadat de NSL is aangenomen: breedlachende en met de Chinese vlag zwaaiende mensen vullen het beeld. „Overtreders zijn voor het gerecht gebracht en veroordeeld, of zijn gevlucht naar het buitenland, een voor een. Hongkongs samenleving wist de stabiliteit snel te herstellen, waardoor het leven van de burgers weer normaal is en de tumultueuze periode van onrust is afgesloten”, staat te lezen op een van de begeleidende panelen.

Sinds de overdracht van Hongkong aan China geldt het principe van ‘Eén land, Twee Systemen’ – ooit geïntroduceerd door de voormalig Chinese staatsman Deng Xiaoping, die voor een succesvolle vereniging van China met Hongkong, Macau en uiteindelijk ook Taiwan bedacht dat deze regio’s hun eigen economische en administratieve systemen mochten behouden. De huidige realiteit is echter dat Beijings bemoeienis met Hongkong groeiende is. De NSL is daar een concreet voorbeeld van.

De aanleiding was duidelijk: Hongkong, dat een diepgewortelde protestcultuur kende, was in 2019 het toneel van grootschalige demonstraties en toen deze steeds gewelddadiger verliepen, gaf dit de Chinese autoriteiten het perfecte excuus om het ‘zwarte geweld’, zoals Beijing de protesten noemden, de NSL op te leggen. De wet stelt strenge straffen – maximaal levenslang – in het vooruitzicht voor wie zich schuldig maakt aan ‘afscheiding’, ‘subversie’, ‘terrorisme’ of ‘samenspanning met buitenlandse organisaties’.

Zoom in

Geen gele paraplu’s

Sinds de invoering van de wet zijn er geen grootschalige protesten meer geweest in Hongkong. De grootste demonstratie was in maart 2023, toen enkele tientallen mensen zich verzamelden in Tseung Kwan O, ver van de centrale en bekende eilanden die deel uitmaken van Hongkong. Met spandoeken en megafoons uitten zij hun onvrede over de voorgenomen bouw van onder meer een vuilstort en een cementfabriek op een ingepolderd reepje grond aan de rand van hun woonplaats. De internationale pers kwam massaal af op het bescheiden buurtprotest.

De boze buurtbewoners liepen een zorgvuldig met afzetlint afgebakend rondje door de buurt. De leuzen op spandoeken waren vooraf voorgelegd aan de politie, mondkapjes en andere gezichtsbedekking waren verboden, en deelnemers droegen een naamkaartje met een uniek nummer. Paraplu’s waren gelukkig toegestaan – het regende flink – maar dan geen gele exemplaren. Die zijn sinds 2014 een symbool van de grote protestbeweging voor algemeen kiesrecht in Hongkong .

Dit zorgvuldig gecontroleerde ‘protest’ vormde een schril contrast met de massale demonstraties die de miljoenenstad tot enkele jaren daarvoor domineerden. In juni 2019 herdachten – volgens cijfers van de organisatie – zo’n 180.000 mensen de bloedig neergeslagen opstand op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing in 1989. De opkomst was mede zo groot omdat de stad in de ban was van een omstreden uitleveringswet, die het mogelijk maakte om verdachten van sommige misdrijven te berechten op het vasteland van China. Diezelfde maand gingen zo’n twee miljoen mensen – ruim een op de vier inwoners van Hongkong – de straat op om daartegen te protesteren.

Zoom in

Zoom in

Schoolklassen

In de tijdelijke expositie in het grote museum op Kowloon wordt veelvuldig verwezen naar het zware geweld, en er wordt gestrooid met statistieken: brandstichting kwam in 2024 ‘maar’ 234 keer voor, in 2019 wel 927 keer, een afname van 74,76 procent. Of met de cijfers van de aantallen arrestaties en veroordelingen – het moet een beeld oproepen van een daadkrachtig optredende overheid. Zo is er een zevental voorbeelden van strafzaken, waaronder de zaak tegen Tak-chi Tam, journalist en prodemocratisch politicus, wegens opruiing. Tam behoort tot de zogeheten ‘Hongkong 47’ – een groep activisten, prodemocratische politici, journalisten en juristen die vervolgd werden onder de nieuwe wet. In november kregen 45 van hen forse gevangenisstraffen opgelegd, oplopend tot tien jaar. Spijtbetuigingen hielpen niet voor een lagere strafmaat.

Het zijn vooral schoolklassen en grote groepen Chinezen die de boodschap dat „nationale veiligheid het fundament is van nationale verjonging” ingeprent moeten krijgen. Zonder nationale veiligheid kan er niets worden bereikt, en dus is het ieders verantwoordelijkheid én recht om „van ons land te houden” staat er op panelen te lezen.

Zoom in

„Dit is wel een beetje beangstigend, nietwaar”, zegt een Britse vrouw hardop als ze in een van de laatste ruimtes van de expositie staat. Haar naam wil ze niet geven. „Het gaat er maar om welk verhaal je wilt vertellen.” Ze trekt haar dochtertje mee en loopt snel de expositie uit.

Zelfcensuur

Het effect van de veiligheidswet op de samenleving is veel groter dan de arrestaties en inperking van het demonstratierecht. Omdat vergrijpen er vaag in worden omschreven, is het moeilijk om te weten waar precies de grens ligt. Veel activisten en maatschappelijke organisaties nemen daarom het zekere voor het onzekere en kiezen voor zelfcensuur. „Omdat het mes de hele tijd boven je hangt, weet je niet wanneer je wordt onthoofd”, omschrijft een activist de situatie in een recent gepubliceerd rapport van de Amerikaanse Georgetown University.

Volgens het rapport zijn in de eerste tweeëneenhalf jaar na invoering zeker negentig ngo’s en 22 mediaorganisaties opgeheven. Daaronder waren grote, zoals de negentigduizend leden tellende onderwijsbond en de Hongkongse Confederatie van Vakbonden (160.000 leden). Sommige, zoals de mensenrechtencoalitie Civil Human Rights Front of de onafhankelijke krant Apple Daily, werden rechtstreeks aangepakt. Maar veel meer organisaties besloten zelf te stoppen uit vrees om een onzichtbare grens te overschrijden.

Ook zijn er geen pro-democratische politieke partijen meer in Hongkong; de laatste, de Liga van Sociaal-Democraten, stopte eind juni in navolging van de Democratische Partij die al eerder stopte. Sinds 2021 mogen alleen nog ‘patriottische’ partijen aan verkiezingen deelnemen.

Zoom in

Zoom in

Foto’s van messen en bloed

Voor journalisten is het moeilijk precies vast te stellen hoeveel ruimte er nog is voor onafhankelijke of kritische berichtgeving. Hongkongs minigrondwet garandeert nog altijd „vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van drukpers”, maar de pro-democratische krant Apple Daily en nieuwsplatform Stand News werden gesloten, en hun eigenaren en hoofdredacteuren vervolgd. Op de jaarlijkse ranglijst van Reporters Without Borders (RSF) staat Hongkong op de 140ste plek, tachtig plaatsen lager dan tien jaar eerder. Zeker tien journalisten zitten momenteel in de gevangenis.

„We interviewen de vertrekkende Amerikaanse consul, die naar Beijing gaat. Zo’n afscheidsinterview is in Hongkong heel gebruikelijk. Maar de autoriteiten bekritiseren hem nu fel, en wij blijken de enigen te zijn die hem nu spreken. Niemand anders doet het”, vertelde hoofdredacteur Tom Grundy van nieuwssite Hong Kong Free Press onlangs in een podcast. Hij wil met het voorbeeld illustreren hoe de vage wetgeving ertoe leidt dat media risico’s mijden.

Afgelopen september legde de Hong Kong Journalists Association een gecoördineerde intimidatiecampagne bloot, waarbij journalisten en hun familieleden via sociale media, e-mail en aan huis bezorgde brieven door anonieme ‘patriotten’ werden bedreigd met aangifte op grond van de veiligheidswet. Sommigen ontvingen foto’s van messen, bloed en gedenkstenen.

‘Zacht verzet’

Sinds kort gaat veel aandacht van de Hongkongse autoriteiten uit naar de bestrijding van wat ze ‘zacht verzet’ noemen, een zo vage term dat zelfs de Hongkongse minister van Justitie Paul Lam in de Chineestalige krant Ming Pao erkende dat er „geen duidelijke definitie” van is. Als voorbeeld noemde hij het doen van „onjuiste beweringen” die emotioneel van aard zijn en „niet gebaseerd op objectieve feiten”. Die zouden „een negatief beeld van de regering” kunnen geven.

Dat de bestrijding prioriteit heeft, werd duidelijk na opmerkingen van cultuurminister Rosanna Law, die in een interview met de Beijinggezinde krant Wen Wei Po zei dat haar departement subsidies voor evenementen, voorstellingen en bibliotheekcollecties streng zal beoordelen om „elementen die de nationale veiligheid kunnen bedreigen te elimineren”. En eind mei stuurde de lokale voedsel- en warenautoriteit brieven aan onder meer restauranthouders, kleine kruideniers, badhuizen en uitvaartcentra waarin wordt gewaarschuwd dat zij hun vergunning kunnen verliezen als zij zich inlaten met activiteiten die „ingaan tegen de nationale veiligheid”.

De conclusie van de tentoonstelling is dat Hongkong in vijf jaar van ‘chaos naar orde’ is gegaan. Er volgt wel een waarschuwing. „Op dit moment, hoewel Hongkong aan de oppervlakte misschien rustig aanvoelt, blijven de onderstromen bestaan en blijft het veiligheidslandschap ingewikkeld en uitdagend.” Een algemene oproep voor waakzaamheid volgt, zonder concreet te zijn over bedreigingen of ‘onderstromen’. Onzekerheid is troef in Hongkong.

Zoom in

Delen

Mail de redactie

De ontvoering van een groenteman: dat is waar het geweld in het Zuid-Syrië van de afgelopen dagen mee begon. Een groep gewapende bedoeïenen beroofde de jonge marktkoopman van zijn truck op de snelweg naar Damascus en hield hem enkele uren gevangen. Dit voorval leidde tot een over en weer van aanvallen en ontvoeringen tussen druzische milities en lokale bedoeïenenstammen.

De geweldsuitbarsting – die plaatsvond in de provincie Sweida bij de grens met Jordanië – kostte volgens een eerste schatting meer dan 130 mensen het leven. Na ingrijpen van het Syrische leger werd er dinsdag een staakt-het-vuren afgekondigd.

De onrust van de afgelopen dagen onderstreept hoe moeilijk het is voor het nieuwe Syrië om weer een geheel te smeden van een versnipperd land. Zowel de milities als aanhoudende wetteloosheid in Syrië zijn overblijfselen van ruim dertien jaar burgeroorlog. Minderheidsgroepen – zoals de druzen – wantrouwen de regering van voormalig Al-Qaida-kopstuk Ahmed al-Sharaa en weigeren daarom de wapens neer te leggen.

Welke gewapende groepen zijn er allemaal nog in Syrië? En hoe verhouden ze zich tot het nieuwe regime? NRC zet ze op een rij.

Druzische milities

Zeven maanden na de val van het Assad-regime en het aantreden van al-Sharaa als nieuwe leider van Syrië staat de Sweida-provincie nog steeds grotendeels onder controle van druzische strijdgroepen. „De afwezigheid van staatsinstellingen, met name militaire en veiligheidsinstellingen, is een van de belangrijkste redenen voor de aanhoudende spanningen”, schreef de minister van Binnenlandse Zaken, Anas Khattab, deze week op sociale media.

De Syrische Druzen zelf moesten tot nu toe veelal niets van Israëls bemoeienis hebben

Hoewel druzische religieuze leiders lokale strijdgroepen hadden opgeroepen de wapens neer te leggen, braken er dinsdag toch gevechten uit toen het Syrisch leger de Sweida-stad binnentrok om de rust te herstellen.

De situatie escaleerde verder doordat de Israëlische luchtmacht vervolgens bombardementen uitvoerde op Syrische regeringstroepen. Met die aanval wilde Israël „de druzen beschermen voor het Syrische regime”, aldus een verklaring van premier Benjamin Netanyahu.

De Israëlische regering wierp zich de afgelopen maanden vaker op als beschermheer van druzische gemeenschappen in het zuiden van Syrië, onder meer om de Israëlische invloedssfeer ter plekke uit te bereiden.

Militaire bases en toeristische rondleidingen: hoe Israël steeds meer Syrische grond bezet

Zo hoopt Israël – dat na de Hamas-aanslag van 7 oktober meer dan ooit zijn buren wantrouwt – Syrische regeringstroepen weg te houden van zijn grenzen. De Syrische druzen zelf moesten tot nu toe veelal niets van Israëls bemoeienis hebben. Wel maakt dit het nog moeilijker voor Damascus om grip te krijgen op het zuiden van het land.

Koerdische strijdgroepen

Een mogelijk nog groter probleem wacht de Syrische regering in het oosten van het land, een olie- en gasrijk gebied dat na de burgeroorlog in handen is van Koerdische strijdgroepen (SDF). Hoewel de regering in Damascus in maart met SDF afsprak weer zeggenschap over het oosten te krijgen, lijken onderhandelingen nu vast te lopen.

Zoom in

Een door de Verenigde Staten en Frankrijk bemiddelde top tussen de twee partijen liep vorige week stuk op de Koerdische eis om een zekere mate van onafhankelijkheid te behouden. Zo wil SDF niet geheel opgaan in het Syrische leger, maar als een los legeronderdeel zelfstandig blijven opereren in het oosten van het land. Dit tot grote frustratie van de Syrische regering en Amerikaanse en Franse onderhandelaars.

Analisten waarschuwen dat ook hier geweld op de loer ligt. Verschillende Arabische stammenleiders in SDF-gebied – voormalig bondgenoten van de Koerden in de strijd tegen Islamitische Staat – spraken zich de afgelopen maanden steeds luider uit tegen Koerdische „bezetting” van hun land en zoeken naar verluidt toenadering tot Damascus. Maar in het geval van een militair conflict zal SDF – met zijn tienduizenden strijders – zich niet makkelijk opzij laten zetten.

Pro-Assad-groepen

Groepen militanten die banden hebben met het voormalige Assad-regime voerden afgelopen maart een gecoördineerde aanval uit op regeringstroepen rondom de stad Latakia en de rest van het Syrische kustgebied. Dat leidde vervolgens tot een geweldsuitbarsting waarbij duizenden militanten en gewapende burgers naar de kust afreisden voor een gigantische wraakactie tegen de relatief grote groep alawieten in de regio. Daarbij kwamen meer dan 1.600 mensen om het leven.

Ook (sommige) regeringstroepen namen deel aan de moordpartijen, wat het vertrouwen van minderheden in het nieuwe regime verder schaadde.

Turkse invloed

Tot de milities die Syrië wél heeft weten op te nemen in het nationale leger behoren de door Turkije gesteunde strijdgroepen uit het noorden van het land. Deze milities – eerder verenigd in de SNL-coalitie – zijn officieel ontbonden en vormen nu divisies onder controle van het ministerie van Defensie, zegt Syrië-expert Charles Lister in zijn Syria Weekly-podcast.

„De integratie is nog gaande”, vertelde Lister, „maar er is vooruitgang. We zien dat deze eenheden niet langer zo zelfstandig opereren als eerst.” Hoewel commandanten van deze eenheden nog altijd een stuk meer autonomie genieten dan hun tegenhangers bij andere legerdivisies, is er volgens Lister nu duidelijk meer sprake van een „bevelstructuur” die vanuit Damascus wordt aangestuurd.

Wat hielp bij het opnemen van door Turkije-gesteunde milities in het Syrische leger is de van oudsher goede band tussen de nieuwe Syrische leider Ahmed al-Sharaa en de Turkse regering. Tegelijkertijd is de Turkse invloed over de strijdgroepen nog niet helemaal verdwenen. Turkije betaalt namelijk nog altijd de salarissen van de voormalige SNL-strijders, maar doet dat nu via het Syrische ministerie van Defensie.

Delen

Mail de redactie

Twee „ervaren boomspecialisten” die in 2023 de wereldberoemde gewone esdoorn omzaagden in het Britse Northumberland, moeten elk vier jaar en drie maanden naar het gevang. Dat heeft de rechtbank in Newcastle dinsdag bepaald, schrijven Britse media.

Door opzettelijke vernieling viel de eeuwenoude boom – vermoedelijk geplant in de 19e eeuw – op de Romeinse muur van Hadrianus, UNESCO-werelderfgoed. De boom figureerde ook in de film Robin Hood: Prince of Thieves (1991).

Op een stormachtige septembernacht bereikten Daniel Graham (Carlisle, 39) en Adam Carruthers (Wigton, 32) na een autorit van veertig minuten en een voettocht van twintig minuten de Sycamore Gap Tree. Carruthers zaagde de boom om en bestuurder Graham filmde de vandalistische daad die 2,5 tot 3 minuten in beslag nam.

Pas een maand na de vernieling werden de daders in de kraag gevat. Volgens de rechter genoot het tweetal van de negatieve publiciteit. Zo deelden ze foto’s van de vernielde boom en schermafbeeldingen van haatreacties. Ook was de actie goed voorbereid, gezien het meegebrachte materieel.

Sensatiezucht

De rechter denkt dat de mannen zich lieten leiden door „sensatiezucht en branie”. Ze gaat niet mee in Carruthers’ verweer dat hij dronken was, omdat het omzagen van een dergelijke boom flinke inspanning vereist. Ook het betoog van de advocaat van Carruthers, dat zijn client levenslang met een schuldgevoel zal rondlopen, kon een gevangenisstraf niet voorkomen. De rechter gelooft ook weinig van de onschuld van Graham, die zichzelf als meeloper ziet en de schuld volledig op Carruthers probeerde af te schuiven.

Door de actie van de heren is Northumberland een „symbool van ongerepte schoonheid” armer, stelt de rechter. Kunstenaars, toeristen en lokale bewoners hebben nu alleen de foto’s nog.

Slachtofferverklaring

Tijdens het achtdaagse proces sprak de aanklager van een „debiele missie” en het „arboreale equivalent van hersenloze gewelddadigheid”, schrijft The Guardian. Daarbij ontbeerden de mannen het fatsoen om verantwoordelijkheid te nemen voor de daden, stelde hij.

Verder droeg een advocaat namens de National Trust of the Sycamore Gap een slachtofferverklaring voor. „De vraag was waarom iemand dit zo’n mooie boom op zo’n bijzondere plek zou aandoen. Het ging het voorstellingsvermogen te boven.”

Delen

Mail de redactie