Category: Binnenland

Op de havenspoorweg in Pernis zitten dinsdagmiddag zo’n twaalf demonstranten. Enkelen hebben zich aan de rails vastgeketend zodat goederentreinen niet kunnen rijden. Agenten houden de wacht. De activisten dragen blauwe overalls, de meesten hebben een keffiyeh omgeslagen. Ook elders in de Rotterdamse haven blokkeerde dezelfde actiegroep, Geef Tegengas, die dag het goederenspoor.

Een van de activisten in Pernis, Nora Kimbele (21), vertelt waar de activisten van de vorig jaar opgerichte groep zich op richten: de „neokoloniale” NAVO, verscheping van wapens door „de logistieke sector”. „De boodschap is wat meer intersectioneel”, zegt ze – de acties richten zich op meerdere, overlappende wereldproblemen. „Ik wilde wat verder gaan daarin”, zegt ze op de vraag waarom ze zich aansloot.

Van geketende activisten op het spoor tot lawaaiprotesten in de stad: groepen als Geef Tegengas deinzen niet terug voor confrontatie

De twee spoorwegblokkades maakten afgelopen dinsdag deel uit van een reeks protestacties in Rotterdam – steeds met enkele tientallen tot honderd deelnemers – waarin pro-Palestina-demonstranten en Geef Tegengas hand in hand gingen. Op het Stadhuisplein werd een sit-in gehouden door de ‘Watermelon Crafting Rebels’, die groen-wit-roze watermeloenen haakten. In het centrum van Rotterdam hielden Geef Tegengas en ‘Vakbondsleden Solidair met Palestina’ een „lawaaidemonstratie”. ’s Avonds was er een protestmars en een demonstratie bij Rotterdam Centraal van weer vier ándere pro-Palestijnse actiegroepen.

Hoewel de groepen verschillende namen hebben en deels ook solo opereren – de spoorwegblokkade werd georganiseerd door alléén Geef Tegengas – trekken ze ook samen op. Niet toevallig vielen de acties van Geef Tegengas samen met de NAVO-top in Den Haag, maar in het algeheel richten de groepen zich dinsdag tegen het aanmeren in de Rotterdamse haven van de Izmir, een containerschip van de Deense rederij Maersk. Het schip, dat Rotterdam in mei ook al aandeed en naar verwachting vrijdag terugkomt, vervoert vanuit Israël „vliegtuigonderdelen die gebruikt worden in het internationale F35-programma”, zo schreef de Rotterdamse wethouder Robert Simons begin juni in een raadsbrief.

Instagram

De protesten van Geef Tegengas hebben een ander karakter dan de massale Rode Lijn-marsen die in mei en juni in Den Haag gehouden werden. Bij een eerder protest van de groep tegen Maersk, werd een Israëlische vlag van een vlaggenmast getrokken en verbrand. Maar evenmin is het gelieerd aan de snelweg-blokkerende activisten van Extinction Rebellion (XR), dat zich ook steeds explicieter tegen het genocidale geweld in Gaza en mondiale onrechtvaardigheid richt.

Lees ook

De A12 in Den Haag was het einddoel, maar zo ver kwamen de meeste demonstranten van XR niet

Er zijn ook groepen die verder gaan dan Geef Tegengas. Begin juni gooiden activisten van PAL Action Nederland – weer een andere pro-Palestinagroep – ’s nachts zo’n twintig ruiten in van het Maersk-kantoor in Rotterdam en besmeurden twee Maersk-kantoren met rode verf. Vier mensen werden aangehouden. Geef Tegengas meldde op Instagram dat het „pal achter” de acties van PAL Action staat.

Wat is het doel van deze nieuwe, kleine actiegroepen die zich steeds luider manifesteren en boodschappen hebben die op het oog sterk uiteenlopen? Geef Tegengas, dat pas vorig jaar werd opgericht en in naam over protest tegen gas gaat, neemt meer risico dan grote klimaatbewegingen doen, zegt woordvoerder Isha Vogel (25). „We zien dat het klimaat heel snel verandert. We vinden het raar om daar op een zachte, trage manier op te reageren, als de economie zo snel door beweegt.”

Geef Tegengas is ontstaan uit klimaatactiegroep Fossielvrij NL. Die beweging, opgericht in 2013, roept publieke instellingen op de banden te verbreken met ‘fossiele’ bedrijven zoals Shell en ING. Klimaatactivisten van onder andere Fossielvrij NL organiseerden vorig jaar een protestkamp in Pernis tegen de aanvoer van LNG (vloeibaar aardgas) in de haven, onder de naam Geef Tegengas. Vandaaruit ontstond de actiegroep, om meer druk te zetten en „kapitalistische” bedrijven directer te raken, zegt Vogel.

„We pogen daarmee een systeem ten val te brengen in plaats van te verschuiven”, zegt ze. „Maersk is op dit moment een heel interessant doelwit, omdat het symbool staat voor waar we tegen vechten”. Ze noemt het internationale transportbedrijf een „plek waar kapitalisme, klimaatontwrichting en genocide samenkomen”.

Lees ook

Mag een schip met Israëlisch defensiemateriaal aanmeren in de Rotterdamse haven? Nee, zeggen actievoerders

Spoeddebat

Het was een Amerikaanse Palestinabeweging, zegt ze, die de Rotterdamse actiegroepen er in mei op wees dat het Maersk-schip met vliegtuigdelen naar Rotterdam zou komen. Uiteindelijk verzamelde een bont gezelschap van 61 actiegroepen en raadsleden van PvdA, GroenLinks en BIJ1 zich op woensdag 21 mei voor het stadhuis om het aanmeren van de Izmir in de haven, eerder die dag te veroordelen.

Wethouder Simons zei een dag later in een spoeddebat dat het schip geen militaire lading had, maar moest later toegeven dat dat tóch het geval was. De activisten die zich dinsdag in Rotterdam verzamelden, hopen dat burgemeester Carola Schouten het aanmeren van het schip met Israëlische F35-onderdelen ditmaal wél voorkomt.

Geef Tegengas blokkeerde dinsdag ook de havenspoorweg in Pernis om een bredere boodschap uit te dragen, zegt Nora Kimbele. Op die manier willen de activisten de band benadrukken tussen de logistieke sector en wapenhandel. Kimbele vindt bovendien anti-kapitalisme de rode draad. „Er zijn heel veel dingen die verkeerd gaan, en voor al die dingen kun je apart actie voeren. Maar kapitalisme is wel wat 90 procent van al die problemen veroorzaakt.”

Voor klimaatactivisten speelt de vraag: hoe krijg je het klimaat weer in het hart van het debat?

Geef Tegengas hoopt bedrijven direct te raken „waar het pijn doet, in de portemonnee”, zegt ze. In maart en april lag het goederenvervoer in de haven meermaals stil door de spoorwegblokkades van Geef Tegengas. Door een actie begin april liep het havenbedrijf bijna een half miljoen euro mis, meldde het Nieuwsblad Transport.

Radicalere acties zijn volgens de demonstranten van Geef Tegengas ook een kwestie van specialisatie. „Het kan anderen ook helpen dat er een radicalere flank is.” In andere Europese landen ontstonden al eerder radicale klimaatactiegroepen, zoals Just Stop Oil in het Verenigd Koninkrijk en Letzte Generation in Duitsland. Geef Tegengas kan gezien worden als een Nederlandse tegenhanger, die zich bovendien solidair verklaart met de Nederlandse pro-Palestinabeweging die uit tal van kleine groeperingen bestaat. Activisten uit verschillende groepen kennen elkaar veelal onderling, vertellen verschillende actievoerders dinsdag. Waarom trekken die niet binnen één organisatie met elkaar op?

Boycotten

Niels Mink, die op de Rotterdamse Blaak namens ‘collectief’ Vakbondsleden Solidair met Palestina een lawaaiprotest organiseert, denkt dat pro-Palestina-protest breder aanslaat bij verschillende groepen in de samenleving, (zoals bijvoorbeeld de studentenbeweging). De genocide in Gaza is volgens Mink een tastbaarder probleem dan het klimaat, waardoor de lat om met een nieuwe, kleine groep in actie te komen lager ligt. „Ik werk zelf in de supermarkt. Daar heb je dadels die uit Israël komen: dat is makkelijker te boycotten dan actie voeren tegen Aholds klimaatbeleid.”

De acties van Geef Tegengas zitten de grotere klimaatorganisaties niet in de weg, denkt Chris Julien, XR-activist en filosoof. „Het zijn allebei legitieme routes. Voor klimaatactivisten speelt de vraag: hoe krijg je het klimaat weer in het hart van het debat? Niet iedereen is daarvoor bereid om een kolentrein te stoppen. En in het geval van Maersk hebben hun acties wel geleid tot waarheidsvinding.” Toen na de eerste aanmering eind mei bleek dat het schip van Maersk inderdaad F35-onderdelen verscheept van Israël naar de VS, nam de gemeente Rotterdam een motie aan om de verscheping verder te onderzoeken.

Maersk is op dit moment een heel interessant doelwit, omdat het symbool staat voor waar we tegen vechten

Daarnaast kan XR, dat in de haven ook actievoert maar specifiek voor verduurzaming van de haven zelf, volgens Julien door de aanwezigheid van de „radicalere” Geef Tegengas zich onderscheiden als de redelijkere groep. „Dat heet het radicale flank-effect. Dan gaan mensen die zich niet in de zwaardere methode herkennen, wel op zoek naar hun eigen smaak in de ijssalon.” Dat ziet Julien niet als een positief of negatief fenomeen. „Je ziet het ook op rechts gebeuren. Hoe extremer de flanken zijn, hoe geaccepteerder mildere vormen van actie worden.”

Mink van Vakbondsleden Solidair met Palestina vindt bovendien dat de radicale acties de Palestina-protesten helpen. „Wij zijn hier om ‘gewoon’ te demonstreren, maar we steunen de mensen die dingen willen vernielen of bezetten wel. Want die escalerende acties dragen ook bij aan het bereiken van onze doelen.” Hij doelt op spoorblokkades van Geef Tegengas en de door Pal Action opgeëiste vernielingen bij het Rotterdamse Maersk-kantoor. „Sommige acties gaan tegen de wet in, niet iedereen wil zo ver gaan. Maar ook dan kunnen wij nu tegen de gemeente zeggen: mensen grijpen naar deze middelen omdat jullie niet handelen, luister naar ons. Dus het werkt wel.”

Lees ook

In beeld: De ‘rode lijn’-manifestatie tegen kabinetsbeleid Israël

Delen

Mail de redactie

Het strafrechtelijk onderzoek naar de rol van de weduwe van Frank Oranje bij de miljoenenfraude door de oud-notaris verkeert in de afrondende fase. Naar verwachting overhandigt de Fiscale Inlichten- en Opsporingsdienst (FIOD) binnen enkele weken het eind-proces-verbaal aan het Openbaar Ministerie. Dat bevestigt een woordvoerder van het Functioneel Parket van het OM desgevraagd. Daarna zal een vervolgbeslissing worden genomen.

In 2021 kwam bij landsadvocaat Pels Rijcken de grootste fraude uit de geschiedenis van het Nederlandse advocatuur en notariaat naar buiten. De bestuursvoorzitter van het prestigieuze Haagse kantoor, notaris Frank Oranje, stal over een periode van zo’n twintig jaar ongeveer 11 miljoen euro van cliënten. Nadat hij tegen de lamp liep, pleegde hij zelfmoord.

Lees ook

Lees ook: Het levenslange dubbelspel van top-notaris Frank Oranje

Pels Rijcken is sinds 1969 landsadvocaat en treedt jaarlijks in honderden zaken op als advocaat en juridisch adviseur van de Rijksoverheid. Het kantoor werd door de fraude aan het wankelen gebracht en verloor na druk uit de Tweede Kamer bijna het recht om als landsadvocaat op te treden. Uit onderzoeken van toezichthouders bleek dat Oranje alleen handelde, maar dat hij zo lang onopgemerkt zijn gang kon gaan, was omdat de interne controles en bedrijfscultuur bij Pels Rijcken niet op orde waren. Naar aanleiding van de onderzoeken hief Pels Rijcken de volledige notaristak op. Tevens vergoedde het de door Oranje veroorzaakte miljoenenschade.

Huisadres

Onder leiding van het Functioneel Parket van het OM voert de FIOD al jarenlang onderzoek uit naar de miljoenenfraude onder de codenaam ‘Schaap’. De FIOD kwam Frank Oranje in 2019 op het spoor. Vorig jaar bleek uit een conclusie van een advocaat-generaal bij de Hoge Raad dat Oranjes weduwe al in de zomer van 2020 eveneens als verdachte is aangemerkt en nog voor de suïcide van haar man over de fraude werd verhoord.

In 2022 bleek bovendien dat het Bureau Financieel Toezicht, de toezichthouder op het notariaat dat de fraude maandenlang onderzocht, aangifte tegen de weduwe had gedaan omdat haar strafrechtelijke verwijten te maken zouden zijn. In haar spaarzame verklaringen over de fraude heeft de vrouw altijd ontkend weet te hebben gehad van de fraude. Zo stelde zij tegen de NTR, dat de vierdelige docuserie De Zaak Schaap maakte, door de „financiële malversaties” van haar echtgenoot „volledig overrompeld” te zijn.

Lees ook

Lees ook: Notarissen Pels Rijcken leggen ambt neer na megafraude Frank Oranje

Noch het Bureau Financieel Toezicht, noch het Functioneel Parket willen toelichten waarvan aangifte is gedaan en waarvan de weduwe verdacht wordt. NRC onthulde na eigen onderzoek in 2021 dat Oranje fraudeerde door van een grote hoeveelheid rechtspersonen en bankrekeningen gebruik te maken die ook op zijn huisadres geregistreerd stonden. Tegen die achtergrond ligt het in de lijn der verwachting dat de verdenkingen tegen de weduwe samenhangen met witwassen. Dit delict kent verschillende varianten waaronder schuldwitwassen. Daarbij hoeft de verdachte geen directe kennis van het misdrijf te hebben, maar een vermoeden dat het geld een mogelijke criminele herkomst heeft.

Naast de weduwe van Oranje zijn ook twee rechtspersonen – bv’s van Oranje – verdachte.

Een woordvoerder van het Functioneel Parket stelt dat zodra de FIOD het eind-proces-verbaal oplevert, het beoordeeld zal worden door de twee officieren van justitie die het strafrechtelijk onderzoek leiden. Zij nemen vervolgens de beslissing of de zaak voor de rechter komt, het OM een strafbeschikking (boete of taakstraf) oplegt, schikt met de verdachte of dat de zaak wordt geseponeerd. Naast de weduwe van Oranje zijn ook twee rechtspersonen – bv’s van Oranje – verdachte.

„Een groot deel” van het door Oranje gestolen geld is volgens de woordvoerder getraceerd. Op verzoek van een notaris die veel hinder ondervond van de codenaam van het strafrechtelijk onderzoek is die gewijzigd naar Oveja: Spaans voor schaap.

Delen

Mail de redactie

Is het echt waar? Joeri en zijn ouders bleven die vraag maar stellen toen ze het nieuws eerder deze maand te horen kregen. Ja, het is echt waar: de ouders en broertjes van Joeri (18) hoeven Nederland toch niet uit, zo heeft de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) besloten. Ze krijgen allen een verblijfstatus. Deze donderdag haalde het gezin de verblijfsdocumenten op bij een Amsterdams IND-loket. Daarmee eindigt een opmerkelijk asielverhaal dat begon in 2010.

NRC tekende dat verhaal vorig jaar op toen Joeri, geboren in Moskou, zojuist te horen had gekregen dat hij was geslaagd voor zijn eindexamen gymnasium aan een school in Heerhugowaard. Zijn schoolloopbaan had hij doorlopen vanuit negen asielzoekerscentra. Vanaf 2023 ploften brieven op de deurmat van zijn oma in Moskou: Joeri moest zich melden bij een Russisch militair commissariaat om zich alvast te registreren. Zijn dienstplicht naderde, het was oorlog.

Joeri, diploma op zak, wilde echter studeren en wist precies wat: built environment, een mix van bouwkunde en civiele techniek aan de Hogeschool van Amsterdam. Bij gebrek aan status had hij alleen geen recht op studiefinanciering. Fotograaf voor het NRC-artikel, Mona van den Berg, lanceerde een crowdfundingactie, die Joeri in staat stelt de opleiding te bekostigen. Afgelopen september begon hij aan de studie.

Lees ook

Dat Joeri examen deed, is een prestatie op zich

Hart

Joeri’s ouders, Ilona en Micheil, zijn Georgische jezidi’s. In 2010 vluchtten ze met Joeri en diens broertje Dimitri naar Nederland, Joeri was drie jaar oud. Zijn jongste broertje Wowa werd in Nederland geboren. Begin 2020 was het gezin uitgeprocedeerd, de Nederlandse staat boekte de terugvlucht naar Moskou. Maar een dokter oordeelde dat het hart van Joeri’s vader te zwak was voor een vliegreis. Corona brak uit, het luchtruim ging dicht en het gezin verliet het detentiecentrum in Zeist en belandde in een Brabants azc op 240 kilometer van Joeri’s tweede middelbare school, in Emmen.

Met Poetins invasie van Oekraïne en Joeri’s dienstplicht ontstond een nieuwe situatie. De asieladvocaat van het gezin, Janine Jansen uit Kapelle, Zeeland, diende een nieuwe asielaanvraag in.

De familie vierde het nieuws in een all-you-can-eat-restaurant in Wormerveer. Joeri: ‘Ik ontplofte bijna’

Intussen slaagde Joeri voor zijn eindexamen aan zijn derde middelbare school. Al was wiskunde B, zo vertelde hij, „enorm lastig”.

Afgelopen april belde de asieladvocaat: Joeri kreeg een verblijfsstatus maar zijn ouders en broertjes moesten het land uit. „Ik begrijp het gewoon niet”, zei Joeri tegen NRC. „Ik ben ‘apart’ beoordeeld, zo lijkt het, los van mijn gezin, omdat ik nu achttien ben. Maar we wonen al vijftien jaar in Nederland.”

Jansen ging in beroep en Vluchtelingenwerk diende een nieuwe aanvraag in, gestoeld op het recht op respect voor het familie- en gezinsleven, artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Wormerveer

De laatste plotwending kwam deze maand. De IND is van plan „een verblijfsdocument aan u allen te verstrekken”, meldde de dienst in een brief. Het nieuws kwam in de ochtend, vertelt Joeri: „Ik zat nog te chillen op mijn bed, hoorde mijn moeder huilen en toen ook mijn vader. Ik rende naar de deur en vroeg: wat is er? Maar ik hoorde het al, ja, crazy, ik kon het niet geloven.”

De IND laat telefonisch weten niet in te gaan op individuele zaken, maar zegt in algemene zin dat in asielzaken „verschillende aanvragen” kunnen worden ingediend en dat elke aanvraag „zijn eigen toetsingskader” kent. Daardoor kan de ene aanvraag worden afgewezen terwijl de andere op basis van de voor die aanvraag geldende voorwaarden wél kan worden ingewilligd.

Asieladvocaat Jansen laat weten „meerdere kastlades” in haar werkkamer leeg te gaan maken. „Ik heb veel geprocedeerd in deze zaak. Dit schept ruimte.”

En Joeri vertelt dat hij met zijn ouders en broertjes het nieuws heeft gevierd in all-you-can-eat-restaurant Food Unie in Wormerveer. „Dat doe ik niet nog een keer”, zegt Joeri. „Ik ontplofte bijna.”

Lees ook

PVV twijfelt over steun aan Fabers asielwetten: Kamermeerderheid plotseling op losse schroeven

Delen

Mail de redactie

Er is zelfs een inzameling gehouden. „Wij willen u vragen om mee te helpen om de Tienhovense Plassen toegankelijk en bevaarbaar te houden”, schrijven bezorgde bewoners van het Tienhoven aan hun dorpsgenoten.

In en rondom het landelijke Tienhoven, aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug, is het bijzonder lastig varen, sinds de woekerende waterplant Cabomba caroliniana, kortweg cabomba of waterwaaier, zich er heeft gevestigd. Sommige delen van de Tienhovense Plassen lijken wel een aquarium dat te lang niet is schoongemaakt, gevuld met ontelbaar veel zwevende groene planten die heen en weer zwaaien. „Van oudsher hebben de bewoners hier met een roeibootje gevaren, met een hengel gevist en wat gezwommen, maar dat is nu bijna onmogelijk geworden”, zegt gepensioneerd vakbondsman Chris van der Vliet. „Ons woonplezier wordt bedorven.” Wie nu in een bootje stapt, vaart zich vast of breekt een roeispaan. Alleen met duw- en trekwerk, of met een grote schroef of zware motor op de boot, lukt het de omwonenden nog het wuivende groen door te ploegen.

Natuurmonumenten laat ons voor de kosten opdraaien

Vandaar de crowdfunding. Met de opbrengst huren de dorpelingen jaarlijks een machine waarmee de woekerplant van de bodem wordt geharkt en opgevist. De werkzaamheden beginnen volgende week. Zo blijft weliswaar niet de complete Tienhovense Plassen maar in ieder geval een smalle vaarweg naar de Loosdrechtse Plassen ernaast bevaarbaar. Dat kost jaarlijks ongeveer 12- tot 15.000 euro – een bedrag dat Vereniging Natuurmonumenten, eigenaar en beheerder van de Tienhovense Plassen, niet wenst te betalen.

Natuurmonumenten is tegenstander van het wegharken van de cabomba en is naar eigen zeggen al erg vriendelijk door het onderhoud door de dorpelingen te gedogen. „We verbieden dat niet omdat we de bewoners tegemoet willen komen”, zegt een woordvoerder. Bewoners zien dat anders. „Natuurmonumenten laat ons voor de kosten opdraaien”, zegt Ton Schoemaker, die aan het water woont en zich intensief met de kwestie bemoeit. Hij wandelt over een stuk weiland achter de kerk, naast het kerkhof, en toont de wildgroei aan cabomba in het omringende water. „Hoe kun je zo’n ongelofelijk mooi gebied zo laten versloffen?” Eerder hebben dorpelingen een werkgroep opgericht – ‘Red de Tienhovense Plassen’ – waarmee ze de „verloedering” van het gebied een halt willen toeroepen. Veel succes hebben ze nog niet behaald.

Chris van der Vliet: „Het lijkt Natuurmonumenten weinig te schelen hoe de natuur zich ontwikkelt. Het gesprek komt niet van de grond, ook niet met de provincie en het waterschap. En wat ons ergert, is dat er tientallen plannen zijn gemaakt voor de Oostelijke Vechtplassen, waartoe dit gebied behoort, maar dat er bij ons niets gebeurt. Wij zijn een blinde vlek. Wij worden vergeten.” Ton Schoemaker: „We willen niet alleen maar kunnen blijven varen. We komen ook op voor de natuur. Want hoe meer de cabomba woekert, hoe minder inheemse soorten er blijven, juist de soorten die dit gebied zo waardevol maken.”

Als je niets doet, zullen invasieve exoten op den duur minder woekeren, doordat ze natuurlijke vijanden krijgen

Helaas is het bestrijden van zogenoemde invasieve exoten zoals de cabomba niet eenvoudig, zeggen natuurbeheerders en watermanagers. „We begrijpen de zorgen van de bewoners, maar we hebben geen toverstokje om de plant weg te krijgen”, zegt een woordvoerder van het verantwoordelijke waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Ecoloog Gerben van Geest, expert waterplanten, ziet twee grote nadelen aan het wegmaaien van cabomba. „Na het maaien blijven stengelfragmenten achter en die groeien het volgende jaar nog harder. Bovendien haal je door het maaien óók nog eens de overgebleven inheemse soorten weg.” Niets doen is voor bewoners moeilijk, dat begrijpt hij. „Maar door het bestrijden maak je het erger. Als je niets doet, zullen invasieve exoten op den duur minder woekeren, doordat ze natuurlijke vijanden krijgen.”

Als voorbeeld noemt hij de brede waterpest, die na twintig jaar z’n agressieve groei verloor. Overigens waarschuwt hij ook voor een andere aquariumplant in de Tienhovense Plassen, ongelijkbladig vederkruid. „Die heeft dezelfde nare eigenschappen.”

Natuur, geen recreatie

Wrang voor de omwonenden is dat elders in Nederland de cabomba wel degelijk wordt bestreden. Dat hangt dan weer af van de functie van het gebied. In het naburige hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden bijvoorbeeld werd vorig jaar de cabomba machinaal weggehaald. „Na enige tijd kunnen de van nature voorkomende planten, zoals de waterlelie en gele plomp weer terugkomen. Ook kan het water na verloop van tijd weer helder worden. Het oorspronkelijke waterleven heeft dan weer alle ruimte”, schreef dit waterschap vorig jaar. Een woordvoerder legt uit dat de bestrijding van cabomba in de gebieden vooral snelle watergangen betreft. „En daar kun je het goed verwijderen.” De cabomba verstopt stuwen en gemalen en vertraagt de stroming.

Dat is bij de Tienhovense Plassen niet aan de orde. Het gebied maakt deel uit van de Oostelijke Vechtplassen, een Natura2000-gebied, dat als belangrijkste functie de bescherming van de natuur heeft, met name ‘kranswierwater’ en bijbehorende soorten. „Het is geen vaarroute”, zegt een woordvoerder van Natuurmonumenten. En die natuur, het laagveen met de karakteristieke legakkers en petgaten, wordt volgens Natuurmonumenten wel degelijk onderhouden. „We hebben daar een speciaal project voor opgezet.”

Elders in de Oostelijke Vechtplassen, namelijk in de naburige Loosdrechtse Plassen wordt de cabomba wél bestreden. Maar dat, leggen de watermanagers uit, is vooral om de recreatieve functie van het gebied daar te behouden. Zonder die bestrijding zou er op de Loosdrechtse Plassen niet goed gevaren kunnen worden. In de Tienhovense Plassen prevaleert de natuurfunctie, laat Natuurmonumenten weten.

Lees ook

De moeizame comeback van het zeegras, een plant die ooit een hoofdrol speelde langs de Nederlandse kust

Maak het water schoner

Wat vermoedelijk sowieso zou helpen, is de kwaliteit van het water in de plassen verhogen. Er zit al decennialang veel fosfaat in het water, afkomstig van de landbouw, wat het woekeren van weggegooide aquariumplanten zoals cabomba wellicht heeft versterkt. „Helaas zijn wij niet bij machte de kwaliteit van het water te verbeteren”, zegt de woordvoerder van Natuurmonumenten. Dat laatste is een taak van de waterschappen. Die zijn daar ferm mee aan de slag, al is het maar om de Europese doelen daarvoor te halen. „We hebben al dertig maatregelen genomen”, laat een woordvoerder van Amstel, Gooi en Vecht weten. Zo worden er zogenoemde defosfatiseringsinstallaties ingezet, en ook wordt water van matige kwaliteit omgeleid, om natuurgebieden zoals de Oostelijke Vechtplassen te ontzien.

De zeventienhonderd inwoners van Tienhoven hebben daar voorlopig niets aan. „Ik kan in het voorjaar een tot twee maanden varen en dan houdt het op”, zegt Ton Schoemaker, staand naast het water om zijn huis. Dat de natuur hier goed wordt onderhouden, wil er bij hem niet in. „Het enige wat er gebeurt, is dat er af en toe een boompje wordt gesnoeid. Daarmee komen al die inheemse waterplanten niet terug. En dat heeft ook z’n weerslag op vogelsoorten. Vroeger zag ik hier ijsvogeltjes en woudaapjes. Ik zie ze steeds minder.”

Lees ook

Rivierkreeften vreten en graven maar door: koeien zakken door de grond en moeten uit het water getakeld worden

Delen

Mail de redactie

Een kans. Dat is wat Chantal vraagt op deze broeierige middag in de rechtszaal in Middelburg. Een kans om een goede relatie op te bouwen met haar buurman Michiel, die als tegenpartij aanwezig is. Maar volgens de vrouw van middelbare leeftijd maakt haar buurman dat wel erg moeilijk. „Chantal, oprecht, ik heb altijd al goede buren willen zijn, geloof me”, zegt Michiel terwijl hij met zijn arm een verzoenend gebaar maakt.

Het zijn de eerste verzoenende uitspraken in een conflict vol onderlinge verwijten dat nu al maanden duurt. Chantal, twee meter links van hem, ziet de opmerking als onnodig gevlei van de rechter. Ze vouwt haar armen over elkaar en wendt haar hoofd af: „Je stond ineens in mijn achtertuin de klimop te knippen! En je hebt mij ook nog eens bedreigd, hoe bedoel je goede buren!”

Michiel richt zich naar de rechter en roept: „Ik heb niemand bedreigd! En iemand moest toch ruimte voor een nieuw hek maken?”

Ze is niet duidelijk over wanneer ze het wél kan betalen. Ik kom aan het einde van mijn Latijn

De zitting deze middag draait om een schutting tussen de tuinen van de twee Middelburgers Michiel en Chantal. De vorige was door een zware storm vorig jaar omgewaaid, waarna Michiel eigenhandig besloot een nieuwe te plaatsen. Kosten: 951 euro en 90 cent. De helft daarvan wil hij graag vergoed zien door Chantal. Maar, zegt hij: „Zij wijst er al maanden op dat ze het niet kan betalen. Daar heb ik begrip voor, maar ze is ook niet duidelijk over wanneer ze het wél kan betalen. Ik kom aan het einde van mijn Latijn.”

De gemoederen lopen tijdens deze zitting geleidelijk zo hoog op dat de rechter zich genoodzaakt voelt in te grijpen: „Rustig aan, u moet beiden straks door één deur kunnen.”

Een nieuwe procedure

Sinds 1 maart 2025 kunnen burgers, zoals deze buren, bij vier rechtbanken in Nederland bij „de regelrechter” terecht voor „eenvoudige” conflicten over bedragen tot 5.000 euro, of voor conflicten met hun werkgever. Het is een experimentele procedure die als doel heeft om rechtspraak „toegankelijker, eenvoudiger en goedkoper” te maken. Partijen kunnen makkelijk met een online formulier of per post een verzoek voor een rechtszaak indienen en hoeven daarmee geen peperdure dagvaarding via een deurwaarder te versturen.

Lees ook

De rechter ligt er wakker van: het lukt niet meer om op tijd én goed te vonnissen

Voor zaken zoals die tussen Michiel en Chantal maakt dat nogal wat uit: de kosten voor een dagvaarding lopen in reguliere procedures al snel op tot ruim boven de 250 euro, waardoor het aanspannen van een rechtszaak voor het bedrag van een schutting niet voor de hand ligt. Het ontbreken van die dagvaarding is volgens sommigen een risico voor de rechtszekerheid, aangezien een deurwaarder de plicht heeft te onderzoeken of een dagvaarding de andere persoon heeft bereikt. Nu krijgt de andere partij de stukken opgestuurd door de Raad voor de Rechtspraak, zonder dat de deurwaarder extra onderzoek pleegt.

Het initiatief van de Raad voor de Rechtspraak is in lijn met talloze eerdere experimenten: de wijkrechter, overlegrechter, spreekuurrechter. Het doel van de pilots is om de rechtspraak toegankelijker te maken. De rechter moet de zitting niet laten verzanden in een moeilijk juridisch steekspel, maar moet partijen „verzoenen” door de „achterliggende problematiek” aan te pakken. Volgens de Middelburgse regelrechter hebben de zaken daardoor wel wat weg van een aflevering van De Rijdende Rechter, alhoewel „de rechter dit keer niet bij mensen thuis langskomt.”

Evaluaties van vergelijkbare projecten waren veelal positief, waarbij de begrijpelijke taal en toegankelijkheid bij een zitting werden geroemd. Natuurlijk, zei de Groningse hoogleraar bestuursrecht Bert Marseille tegen juristenplatform Mr. Online, omdat in de onderzoeken vergelijkingen met normale procedures ontbreken. Telefonisch legt Marseille uit dat burgers bij vorige experimenten konden weigeren om mee te doen, wat betekende dat de zaken die wel doorgingen „vanzelfsprekend plaatsvonden tussen partijen die elkaar niet de tent uit zouden vechten.” Bij de regelrechter is dat nu veranderd: wanneer voor het experiment wordt gekozen, is ook de wederpartij verplicht om de procedure te volgen. Daarnaast worden tijdens de regelrechterpilot drie jaar lang de zaken vergeleken met soortgelijke zaken die zijn ingediend via de normale procedure.

Mensen zijn tevreden, met name over het directe contact en de laagdrempeligheid

Bij de regelrechter zijn „de eerste signalen goed”, stelt Robine de Lange, voorzitter van de rechtbank Den Haag en tot voor kort voorzitter van de regiegroep Innovatie binnen de rechtspraak, op basis van evaluatieformulieren. „We hebben sinds de start van de pilot nu 139 aanmeldingen voor zaken gekregen, terwijl wij er 100 per jaar hadden verwacht. Mensen zijn over het algemeen tevreden, met name over het directe contact en de laagdrempeligheid.” Volgens de rechtbankpresident zijn er tot dusver weinig negatieve reacties gemeld, behalve dat de aanmeldprocedure nog te complex is. „Een volledig beeld zal uit de landelijke evaluatie in 2026 moeten blijken.”

Schikking

In het kleine zaaltje, met schilderijen van Zeeuwse stranden aan grijs-blauwige wanden, worden er in de schuttingzaak door de partijen ondertussen allerlei zaken – luidruchtige huisdieren, vermeende klachten van andere buren, een voorval met het slaan van een voordeur en het knippen van de klimop – bijgehaald. De rechter besluit deze details te laten voor wat ze zijn: klaarblijkelijk horen ze niet tot „de achterliggende problematiek”. Te midden van een ontsporend relaas over geluidsoverlast door zes honden, onderbreekt de rechter Michiel en vraagt: „Goed, maar we zijn hier vanmiddag tezamen over de schutting. Zouden jullie er onderling niet uit kunnen komen? Bijvoorbeeld als mevrouw drie keer een bedrag van 150 euro betaalt?” Nadat Michiel aangeeft „twijfels te hebben”, probeert de rechter verder op een schikking aan te sturen: „U weet dat bij een vonnis nooit 100 procent garantie bestaat dat u wint.”

Op deze bemiddelende en sturende rol van de regelrechter is ook kritiek. Marseille is bang dat de rechter „te veel kan sturen richting een schikking, zelfs als een vonnis iemand meer geld zou opleveren.” De Groningse hoogleraar, lid van de toetsingscommissie van experimenten bij rechtspleging, is positiever dan over de voorgaande pilots. Toch ziet hij ook bij de regelrechter gevaren: „Partijen bij dit soort processen zijn vatbaarder voor de autoriteit van de rechter en eerder geneigd om in te stemmen. Dat is niet altijd de beste oplossing.”

Regelrechter vind ik geen goede benaming: de belangrijkste taak van de rechter is om rechtvaardig te beslissen. Niet om te regelen

Niet alleen Marseille zet vraagtekens bij de rol van de rechter. „Het zijn doorgaans kwetsbare burgers, waarbij die hele entourage van de zittingszaal en de rechter een imponerende werking op ze heeft”, zegt Margreet Ahsmann, emeritus bijzonder hoogleraar rechtspleging aan de Universiteit Leiden, en voormalig rechter. „Als een rechter dan een bepaald bedrag of bandbreedte begint te noemen, is het de vraag of een partij voldoende ruimte ervaart om van de regeling af te zien. Zeker als de rechter erop laat volgen: anders wijs ik vonnis. Hij maakt een partij bang. Van alles wat de rechter zegt gaat immers veel gezag uit.” Dat kan volgens haar leiden tot een „dwangschikking”. Ze voegt toe: „Regelrechter vind ik geen goede benaming, want de belangrijkste taak van de rechter is om rechtvaardig te beslissen op basis van de feiten. Niet om te regelen.”

Volgens Robine de Lange is deze kritiek onterecht, nu de rechter ook „bij normale burgerlijke zaken van oudsher aan probeert te sturen op een schikking.” „De regelrechter is daarin niet anders dan de normale gang van zaken”, aldus de rechtbankpresident.

Arbeidsmigranten

De Rechtspraak weet in de eerste maanden na de start van het experiment nog niet iedereen te bereiken, zoals initiatiefnemer en demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC) wel had beoogd. „Te vaak komen werkgevers financiële afspraken met arbeidsmigranten niet na”, verklaarde hij bij de introductie van de regelrechter. De laatste jaren zijn veel arbeidsmigranten uit onder meer Polen, Roemenië en Bulgarije richting Nederland vertrokken om bijvoorbeeld in kassen te gaan werken. Door slechte kennis van de taal en hun rechten en extreme afhankelijkheid van de werkgever voor huisvesting ligt al snel misbruik op de loer bij Poolse, Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigranten. „Nu krijgen arbeidsmigranten waar ze recht op hebben”, zei de demissionair minister hoopvol.

Enkele maanden na de start van het experiment lijkt die uitspraak tot nu toe nog geen werkelijkheid te zijn geworden. Het is lastig om arbeidsmigranten bereiken. De Lange geeft via een video-verbinding toe dat het nog niet is gelukt om een brug te slaan en stelt dat het aantal zaken die EU-migranten zijn begonnen tot dusver tegenvalt: „Daar is nog werk aan de winkel. Het is toch een grote groep mensen in de samenleving die ons niet weet te vinden en dat is een probleem.” Van de zaken die zijn aangemeld bij de regelrechter, 139, zijn er negentien door werknemers gestart. Onder die zaken vallen vijf aanmeldingen van arbeidsmigranten.

De Raad voor de Rechtspraak probeert nu samen met het Juridisch Loket en enkele WIN-punten (Work in NL, een organisatie die arbeidsmigranten ondersteuning biedt) te kijken hoe zij deze doelgroep beter kan bereiken. „Het idee was eerst om Poolse of Roemeense voorlichtingsfolders uit te delen. Alleen zijn de arbeidsmigranten ook vaak laaggeletterd. Dat was erg lastig.” Op verzoek van het Juridisch Loket worden nu voorlichtingsfilmpjes gemaakt over de regelrechter in het Pools, Bulgaars en Roemeens.

Betalingsregeling

Aan het eind van de zitting over de schutting in Middelburg lijken de woorden van de rechter impact te hebben. Als Chantal een boekje opendoet over haar precaire financiële situatie, kan dit op begrip rekenen van haar tegenpartij. Zo vertelt ze dat ze nog maar „zo’n zestien cent” op haar rekening heeft staan, terwijl ze „natuurlijk ook nog haar zoontje eten moet kunnen voorschotelen”. „Binnenkort krijg ik weer centjes, dan kan ik een gedeelte betalen. En ik wil het natuurlijk ook betalen”, zegt ze licht geëmotioneerd.

Uiteindelijk wordt besloten om het verschuldigde bedrag over een aantal maanden uit te smeren en een klein deel kwijt te schelden. Het geeft Chantal „gelukkig wat lucht”, maar Michiel is niet volledig overtuigd. „Ik heb mijn twijfels of ik het bedrag op mijn rekening zal krijgen. We zullen het zien.”

Lees ook

Klassieke Rijdende Rechter: hopen dat de minst sympathieke partij ongelijk krijgt

Delen

Mail de redactie

Nu de NAVO-top voorbij is, haasten leiders van lidstaten zich te benadrukken hoe positief zij terugkijken op de afgelopen dagen. Donald Trump, inmiddels in de Air Force One terug naar de Verenigde Staten, omschreef de top als „zeer productief” en gaf aan dat er „grote dingen” zijn bereikt. Eerder op woensdag sprak hij – achter gesloten deuren – met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

„We hebben soms wat stroevere momenten doorgemaakt”, zei Trump na afloop tegen verslaggevers, daarbij doelend op de ruzie die zij eind februari voor het oog van de camera hadden in het Oval Office. „Het had niet beter gekund”, zei Trump over het gesprek woensdag. Zelensky schreef op X dat het een „goed” gesprek was en feliciteerde Trump met zijn „succesvolle” aanval op Iran.

Keir Starmer, de premier van het Verenigd Koninkrijk, zei in een persconferentie dat de NAVO voortaan „sterker, eerlijker en dodelijker” zal zijn, een frase die secretaris-generaal Mark Rutte eerder op de dag ook al gebruikte.

Ook demissionair premier Dick Schoof en bondskanselier Friedrich Merz benadrukten in hun persconferenties blij te zijn met verhoogde investeringen. Schoof spreekt inmiddels van „The Hague Investmenst Plan”, waar een persbericht van Defensie eerder „The Hague Pledge” gebruikte. „Ik heb ook een paar andere varianten gezien”, zei Schoof hierover in zijn persconferentie. „Maar het belangrijkste is: het begint allemaal wel met ‘The Hague’.”

„Het was top”, concludeerde minister van Veiligheid en Justitie David van Weel (VVD) woensdagmiddag tegenover persbureau ANP over het veiligheidsoptreden rondom de top. Ondanks de massale politie-inzet, werden agenten ook nog elders in het land ingezet, benadrukte Van Weel. Hij noemt een overval woensdag in Utrecht op een juwelier. Van Weel: „Daar hebben ze de dader meteen in de kraag gevat.”

Opvallend is dat de Spaanse premier Pedro Sánchez nog niets heeft laten horen na afloop van de top. Nadat Sánchez eerder aangaf niet meer dan 2,1 procent van het Spaanse bbp aan defensie te willen spenderen, dreigde Trump woensdagmiddag met directe handelssancties. „We zullen ze dubbel laten betalen.”

Liveblog
NAVO-top

‘Goede gesprekken’ en ‘zeer productief’: wereldleiders positief over NAVO-top

Delen

Mail de redactie

“Supertrots” is burgemeester Jan van Zanen op hoe de NAVO-top is verlopen, en vooral op de omwonenden “die niets hebben kunnen zien maar wel overlast hadden”. De burgemeester opende woensdagavond, nadat alle delegaties waren vertrokken, de poorten van het World Forum zodat zesduizend Hagenaars die een kaartje hadden weten te bemachtigen een kijkje binnen konden nemen. Dat noemde hij “het allerleukste” om te doen de afgelopen dagen.

Van Zanen is verder “blij dat de dames en heren veilig op weg naar huis zijn”, zegt hij over de regeringsleiders. Hij is ook tevreden hoe de enkele tientallen demonstraties zijn verlopen. “Een enkeling heeft gedaan wat niet mag”, zegt hij over de blokkadepogingen van XR bij de A12. Daarbij zijn tweehonderd mensen aangehouden.

“Die denken dat het helpt als je de wet overtreedt. Ook weer vandaag zie je dat allerlei mensen – soms met hoge emotie – hebben gedemonstreerd. De Rode Lijn-demonstraties lieten zien dat je een historisch statement kan maken met historische aantallen, zonder de wet te overtreden. Ik zou daar eens over nadenken.”

Lees ook

Een van de demonstraties tijdens de NAVO-top was gericht tegen het lhbti-beleid van Trump en Orbán. ‘Een aanval op één is een aanval op allemaal’

Liveblog
NAVO-top

‘Goede gesprekken’ en ‘zeer productief’: wereldleiders positief over NAVO-top

Delen

Mail de redactie