Als het aan de Europese Commissie ligt, wordt Europa leidend op het vlak van kunstmatige intelligentie, blijkt uit het woensdag gepresenteerde AI Continent Action Plan. Hoewel de Amerikanen met ChatGTP dominant zijn, en China recent vriend en vijand verraste met DeepSeek, is „de race om het leiderschap op het gebied van AI nog lang niet gelopen”.
De Europese Commissie vervolgt haar AI-offensief: „Doorbraken blijven de grenzen van het mogelijke verleggen”. In die geest – en voortbordurend op de lancering van het InvestAI-initiatief dat 200 miljard euro moet vrijmaken voor investeringen in AI, zoals in februari op de AI-top in Parijs bekend werd gemaakt – wil Brussel „minstens” dertien Europese AI-fabrieken opzetten, en tot vijf AI-gigafabrieken. In die gigafabrieken moeten complexe AI-modellen „op ongekende schaal” worden getraind.
Monsterfabrieken
Brussel wil met de InvestAI-faciliteit 20 miljard euro aan private investeringen vrijmaken voor de monsterfabrieken, naast private investeringen in cloud- en datacenters via de ‘cloud and AI development act’. De datacentercapaciteit van de EU moet in de komende vijf tot zeven jaar „minimaal worden verdrievoudigd”, waarbij prioriteit moet worden gegeven aan ‘duurzame datacenters’.
Die databolwerken met AI-technologie staan er om bekend grootverbruikers van water – voor het koelen van elektrische componenten – en energie te zijn, waarbij bestaande centers veelal fossiele brandstoffen gebruiken. Een verzoek via ChatGPT verbruikt tien keer zoveel elektriciteit als een Google-zoekopdracht, berekende het Internationaal Energieagentschap. Hoe de duurzame Europese datacenters er precies uit moeten zien, wordt niet gespecificeerd in het actieplan.
De mondiale AI-markt wordt geschat op 244,22 miljard dollar in 2025, becijferde het Duitse statistiekbedrijf Statista, met de VS als grootste markt [met een aandeel van ruim 30 procent]. Over de periode 2025-2031 wordt er een groeipercentage van 26,6 procent per jaar verwacht.
Naast het bouwen van een grootschalige AI-rekeninfrastructuur, wil de Commissie de toegang tot ‘high quality data’ verhogen en AI „promoten in strategische sectoren”. Momenteel maakt slechts 13,5 procent van de EU-bedrijven gebruik van AI.
‘Sterke politieke rugwind’
De ‘apply AI’-strategie moet AI-gebruik in uiteenlopende Europese industrieën stimuleren en integreren in de publieke sector en de gezondheidszorg. „De AI-plannen hebben een sterke politieke rugwind”, stelt Reinier van Lanschot, Europarlementariër voor Volt. „Het belang van strategische autonomie in Europa wordt steeds meer gevoeld.”
Brussel wil met klem méér AI-talent aantrekken. Daarbij wil ze internationale werving vergemakkelijken, onder meer door legale migratieroutes te openen voor hoogopgeleide arbeidskrachten van buiten de EU. „Kijk naar Apple, met een van de hoogste marktaandelen ter wereld, goed voor duizenden miljarden. Ook zij hebben AI ontwikkeld, Apple Intelligence – en die is veel minder goed dan andere modellen. Neem het Chinese voorbeeld DeepSeek, dat heeft ons geleerd dat het ook gaat om de mensen achter de software”, aldus Van Lanschot.
Hoewel hij „positief” is over het plan, waakt hij ook over de uitvoering ervan. Hij brengt ‘Gaia-X’ in herinnering, een groot plan van de Commissie uit 2020, om autonomie te krijgen op het gebied van dataopslag. Maar ook: „Een mislukt project, vandaar dat de meeste mensen er nog nooit van hebben gehoord”. „Lukt het ons dit keer wel?”, vraagt Van Lanschot zich af.
Terwijl Commissievoorzitter Ursula von der Leyen AI een „gift voor de mensheid” noemt, en de strijd met de VS en China wil aanbinden, wijzen critici op de ‘versimpelingsplannen van de AI Act’, waarmee de Commissie „gestroomlijnde en simpelere regels” voorstaat voor AI-bedrijven. Volgens Politico is het Continent Plan daarmee ook vooral een charmeoffensief richting de VS.
