Brasília kleurt rood om president Lula te verwelkomen

Rode vlaggen van de Arbeiderspartij (PT) zwaaien door de lucht, terwijl een groep trommelaarsters met stokken ritmisch en krachtig op grote olodum-trommels slaan. Er klinkt gejuich als er een enorme stoffen draak verschijnt van glanzend rode en feestelijk goudkleurige stof, gedragen door een groep kinderen, met in grote letters ‘Lula’ erop.

Lees ook:De wederopstanding van Lula, de koning van het compromis

Nieuwjaarsdag, rond tien uur in de ochtend, lokale tijd, vijf uur voordat Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva wordt beëdigd tot nieuwe president van Brazilië – en er barst al een volksfeest los in de hoofdstad Brasília. Rondom de Esplanada, waar de ministeries staan met verderop het Plein van de drie machten, waar het presidentieel paleis, het Congres en het Hooggerechtshof zich bevinden, stroomt het vol met duizenden mensen, voornamelijk in het rood gekleed, de kleur van de PT. Ze stromen samen om een glimp op te vangen van het Festival do Futuro, het festival van de toekomst, waar tientallen Braziliaanse artiesten optreden. „Eindelijk is er weer hoop, onze democratie is gered”, zegt Patrick ‘Menga’ Gomes, een ondernemer uit de deelstaat Mato Grosso do Sul, die veertien uur in de auto heeft gezeten om het feest mee te maken. Hij pakt een stuk vlees van de barbecue en schept er wat rijst bij. „Al die instituten die je hier ziet – het Hooggerechtshof, het Congres – ze werden door Bolsonaro en zijn aanhangers aangevallen en tot vijand verklaard. Bolsonaro riep zelfs dat ze opgeheven moesten worden. Als hij nog voor vier jaar was gekozen, waren we een dictatuur geworden”, zegt hij.

De stemming is feestelijk hier met duizenden gelijkgezinden. De T-shirts met Lula’s afbeelding – met grijs of zwart haar, een jongere versie van de man die al twee keer eerder president was tussen 2003 en 2010 – verkopen goed, vooral die van Lula met de Braziliaanse vlag. „We moeten de vlag weer herwinnen”, zegt Wanderley Sousa die er voor vandaag meer dan honderd heeft ingekocht voor de verkoop. „Bolsonaro en zijn aanhangers hebben zich de Braziliaanse vlag toegeëigend, nu is het tijd dat Lula laat zien: deze vlag is van ons allen.”

Tentenkamp

Veel meer Braziliaanse vlaggen zijn er inderdaad een paar kilometer verderop te zien bij het militair hoofdkwartier van Brasília. Een uitgestrekt militair terrein met weinig schaduw, waar midden in de zon al ruim twee maanden geleden een groot tentenkamp is gebouwd door bolsonaristas, de aanhangers van Bolsonaro.

Ze hebben zich in het hele land, maar vooral hier in Brasília, het regeringscentrum, opgesteld rondom militaire bases, omdat ze hoopten dat het leger ingrijpt om te voorkomen dat Lula president wordt. Uit veiligheidsoverwegingen zou – in de aanloop naar de inauguratie – het kamp ontruimd worden, zeker nadat er vorige week een bom werd ontmanteld door de politie en er een verdachte werd opgepakt. „Maar we zijn niet van plan ons hier te laten verjagen”, zegt Janaina Campos die zich een ware patriot noemt. Ze draagt een T-shirt waarin het recht op wapenbezit wordt gepromoot. „Wees geen slaaf van het systeem, verdedig jezelf”, staat erop.

Ondanks de vrees voor zijn veiligheid wilde Lula per se een rondrit maken in de open Rolls Royce

Sinds bekend werd dat Bolsonaro naar de VS is vertrokken, twee dagen voor de inauguratie, zijn er veel mensen vertrokken. Nog altijd worden overal tenten afgebroken. Maar Campos wil blijven. „Ik voel me niet bedrogen door hem, hij heeft overal een reden voor. Ik verwacht dat we binnenkort horen wat er van ons, zijn aanhangers, wordt verwacht”, zegt ze.

Een paar militairen worden vanaf het hek toegeschreeuwd door de bolsonaristas. „Wanneer grijpen jullie in? We willen Lula niet, hij heeft de verkiezingen gestolen!” De militairen blijven stil, met hun hand aan de wapens. Hoewel de veiligheidsdiensten de aanhangers van Lula en van Bolsonaro rondom de inauguratie vooral van elkaar gescheiden hielden, lukte het toch een aanhanger met explosieven en een steekwapen door te dringen tot de Espanalda. Hij werd door de militaire politie opgepakt. Het zegt veel over de strenge beveiliging rondom Lula, die op een dag als vandaag is opgeschroefd, maar ook na zijn inauguratie nog steeds hard nodig zal zijn.

Rondrit

Even was er sprake van dat Lula vanwege zijn veiligheid geen rondrit zou maken in de presidentiële, open Rolls Royce, zoals traditie is bij een inauguratie. Het zou een dichte auto worden, met geblindeerde ramen. Lula wilde echter per se de rondrit maken tussen het publiek, zoals gebruikelijk is. Uiteindelijk renden er aan weerzijden zo’n tien veiligheidsmannen mee, terwijl Lula vanaf de Rolls naar het publiek zwaaide.

Nadat hij uiteindelijk rond drie uur lokale tijd was beëdigd, benadrukte president Lula het belang van de democratie, zeker voor een land als Brazilië dat pas in 1985 een democratie werd, na een militaire dictatuur van 21 jaar. „De democratie moet voor altijd blijven”, zei hij.

In zijn speech beloofde hij ook een aantal decreten in te trekken die zijn voorganger Bolsonaro had afgekondigd om het wapenbezit makkelijker te maken. „Brazilië wil geen wapens en heeft geen wapens nodig in de handen van het volk. We hebben boeken, onderwijs en cultuur nodig, zodat we een eerlijker land worden.”

Lees ook: De familie Bolsonaro is een machtsfactor – zolang ze verenigd blijft

Bijzonder was ook het moment dat Lula de presidentiële sjerp ontving. Normaliter zou de vorige president – Bolsonaro dus – de sjerp moeten overdragen aan zijn opvolger, maar Bolsonaro had dit geweigerd en was vertrokken naar de VS. Uiteindelijk waren het vertegenwoordigers van zeven verschillende Braziliaanse gemeenschappen, zoals de zwarte en inheemse groepen, die Lula de sjerp omhingen – waarmee Lula benadrukte een man van het volk te zijn.

Maar het zal Lula zwaar vallen om de eenheid terug te krijgen in het verdeelde Brazilië, waar nog altijd een groot deel van de bevolking achter Bolsonaro staat. „We luisteren niet naar Lula”, zegt Janaina Campos, in het tentenkamp in Brasília. „Lula heeft in de gevangenis gezeten voor corruptie. Voor mij is hij nog steeds een dief. Dat het Hooggerechtshof alle aanklachten heeft ingetrokken, zegt mij niets.”

„Onze tijd komt weer terug”, vervolgt ze, terwijl ze koffie inschenkt. „Over vier jaar is Bolsonaro weer president, geloof me.”