In 1942 schreef Anne Frank in het poëzie-album van Jacqueline Sanders-van Maarsen: „Blijf steeds een zonnestraaltje/ op school een aardig kind/ voor mij mijn liefste vriendinnetje/ dan wordt je door ieder bemind”.
Jacqueline Sanders-van Maarsen was een goede vriendin van Anne Frank, én klasgenoot op het Joods Lyceum. Sanders-van Maarsen overleed donderdag op 96-jarige leeftijd, meldt de Anne Frank Stichting.
Jacqueline Sanders-van Maarsen werd op 30 januari 1929 in Amsterdam geboren als dochter van een Joodse vader en een Franse moeder die zich had bekeerd tot het jodendom om te kunnen trouwen met Jacquelines vader. Jacqueline had een oudere zus, Christiane, die ze ‘Cricri’ noemde.
Sanders-van Maarsen ontmoette Anne Frank in 1941 toen ze vanwege de nazi-bezetting van de openbare school naar het Joods Lyceum moest. „Zij is nu mijn beste vriendin”, schreef Anne Frank over haar in haar dagboek op 15 juni 1942.
Vanuit haar onderduikadres in het Achterhuis schreef Anne Frank op 25 september 1942 haar vriendin Jacqueline een afscheidsbrief in haar dagboek. „Ik hoop dat wij elkaar spoedig weer zullen zien, maar het zal vermoedelijk toch niet voor het einde van de oorlog zijn. (…) Je ‘beste’ vriendin Anne. P.s. Ik hoop dat we tot dat we elkaar terugzien altijd ‘beste’ vriendinnen blijven”, stond in de brief. De brief werd niet verstuurd. Dat was te gevaarlijk.
Niet-Joods
In 1942 slaagde Jacquelines moeder erin zichzelf en haar dochters als niet-Joods te laten aanmerken. Ze had daarvoor gezegd dat haar man haar en de kinderen buiten haar medeweten om als ‘joods’ had laten registreren. Dat klopte niet, maar redde wel het gezin: ze overleefden de oorlog, ook de vader. De meeste familieleden van de vader overleefden de concentratiekampen niet.
Anne Frank en haar zus kwamen in het voorjaar van 1945 om in het concentratiekamp Bergen-Belsen, waarschijnlijk aan de gevolgen van tyfus.
Jacqueline Sanders-van Maarsen werkte na de oorlog als boekbinder. In 1954 trouwde zij met Ruud Sanders. Ze kregen drie kinderen. Met de vader van Anne, Otto Frank, die als enige van het gezin Frank de oorlog overleefde, hield Jacqueline tot aan zijn dood in 1980 contact.
Zilveren Griffel
De vriendschap tussen Anne en Jacqueline werd pas publiekelijk na de publicatie van haar boek Anne en Jopie in 1990. Ze voelde het als haar plicht om „te schrijven voor haar die niet meer schrijven kon”. Na Anne en Jopie volgden nog drie andere boeken, waaronder Je beste vriendin Anne, dat in 2012 bekroond werd met de Zilveren Griffel. In haar boeken en tijdens haar bezoeken aan scholen vertelde Jacqueline over haar vriendschap met Anne. En waarschuwde ze voor het antisemitisme en racisme.
De Anne Frank Stichting bedankt Jacqueline Sanders-van Maarsen. „Wij konden altijd een beroep op haar doen, ook toen zij al op hoge leeftijd was”, schrijft de stichting op haar website. Op 12 juni 2019, op Anne Franks 90ste geboortedag, was Jacqueline samen met voormalig klasgenoot Albert Gomes de Mesquita in Anne Franks voormalige woonhuis aan het Merwedeplein. Daar waren zij ook op Annes dertiende verjaardag, drie weken voordat Anne met haar familie onderdook in het Achterhuis. Jacqueline en Albert haalden, 77 jaar later, herinneringen op en gingen met jongeren in gesprek over Anne Franks leven en betekenis.
