Drie vooraanstaande stikstofexperts hebben een uitnodiging van de Tweede Kamer afgeslagen voor een deskundigenbijeenkomst op deze week woensdag. Het gaat om hoogleraren Wim de Vries en Leen Hordijk (emeritus) van Wageningen University & Research, en hoogleraar Jan Willem Erisman van de Universteit Leiden.
Hun kritiek is dat politiek en wetenschap zich vermengen rond het thema van het rondetafelgesprek: het vaststellen van een rekenkundige ondergrens voor de stikstofneerslag in een gebied, om weer natuurvergunningen voor boeren en bouwprojecten te kunnen verlenen.
‘Geitenpaadje’
Zo’n ondergrens zou mogelijk meer stikstofruimte bieden en bijvoorbeeld boeren zonder vergunning, de PAS-melders, kunnen helpen, is het idee. Maar wetenschappelijk is zo’n ondergrens, waarbij de natuur niet verslechtert, niet goed te onderbouwen, bleek in augustus uit een onderzoek in opdracht van het Interprovinciaal Overleg.
Lees ook
‘Laten we eerlijk zijn, er is geen stikstofbeleid’
„Het is een andere poging om een geitenpaadje te vinden”, vindt Leen Hordijk, voorzitter van de gelijknamige onderzoekscommissie die in maart 2020 al pleitte voor betere stikstofmetingen.
„Het optrekken van zo’n ondergrens opent de weg om meer stikstof uit te mogen stoten”, zegt Wim de Vries. „Terwijl de stikstof uit de landbouw juist omlaag moet, niet omhoog. Voor de vergunningverlening voor PAS-melders en bouwprojecten is het ook niet nodig, daar kan de politiek best los hiervan een oplossing voor bedenken, denk ik.”
De Vries noemt het afzeggen van de uitnodiging voor het rondetafelgesprek „een signaal”. „Ik heb niet zoveel zin om aan deze discussie mee te doen. Uiteindelijk moeten we toe naar een nieuwe meetmethode, gebaseerd op stikstofuitstoot, en niet op neerslag van stikstof.”
Het komt zelden voor dat deskundigen een uitnodiging van de Tweede Kamer vanwege inhoudelijke bezwaren afslaan. Het tekent de impasse in het stikstofbeleid, dat het kabinet Schoof wil omgooien met een andere meetmethode, en meer ruimte voor boeren om zelf hun uitstoot van stikstof te kunnen sturen.
Onder Kamerleden is er wel vaker discussie over wie uit te nodigen voor rondetafelgesprekken. In de praktijk dragen fracties vaak deskundigen voor die hun eigen standpunten vertolken. Gezamenlijk wordt er dan gezocht naar een inhoudelijke balans tussen de sprekers.
Jan Willem Erisman is op vakantie, en daarom ook niet bij het gesprek, appt hij. Maar ook Erisman heeft bezwaren tegen de discussie over een ondergrens. „Ik vind dat het niet aan de wetenschap is om een ondergrens te bepalen. Het is een beleidskeuze waar verschillende afwegingen bij gelden die de wetenschap niet kan maken.”
Coalitiepartij NSC heeft nog voorgelegd ingenieur Wouter de Heij uit te nodigen, die zich op X vaker kritisch uitspreekt over het stikstofbeleid. Maar daar was afgelopen vrijdag geen meerderheid voor binnen de landbouwcommissie van de Kamer: BBB en SGP waren voor, VVD, GroenLinks-PvdA en D66 tegen, en overige fracties stemden niet.
Bondscoaches
De drie fracties die tegenstemden zeggen tegen deze krant dat ze het voorstel van NSC erg laat vonden, en Wouter de Heij als stikstofexpert niet goed kennen. „Bij stikstof is het vaak net als met bondscoaches”, zegt VVD-Kamerlid Thom van Campen. „Daar hebben we er achttien miljoen van in Nederland.”
NSC’er Diederik Boomsma, die Wouter de Heij voordroeg als spreker, reageert teleurgesteld. „Ik zou zeggen: ook als je wat anders denkt, kun je dat steunen. Je kunt in principe gewoon naar iemand luisteren. Maar blijkbaar hadden mensen er geen behoefte aan.”
Laura Bromet van GroenLinks-PvdA noemt de hele discussie over een ondergrens een „afleidingsmanoeuvre”. „Een ondergrens is niet de oplossing voor het stikstofprobleem. Het is gepiel in de marge.”
Bij het rondetafelgesprek over de ondergrens voor stikstof bleken er uiteindelijk nog meer afmeldingen te zijn wegens bijvoorbeeld ziekte. Het programma van woensdag is daarom met een uur ingekort
Als wetenschappers komen nu Addo van Pul van het Rijksinstituut voor Gezondheid en Milieu (RIVM) en Arthur Petersen van University College London. Petersen ziet wel mogelijkheden om snel een hogere rekengrens in te voeren, legde hij onlangs uit aan NRC.
