BBB zit in het centrum van de macht, maar is nog altijd op zoek naar zichzelf

Er is een BBB Jong en in november was het eerste congres van het Wetenschappelijk Bureau van BBB: een „vernieuwend politiek onderzoeksbureau” dat „inzichten en signalen uit de wetenschap en samenleving” geeft. Voorzitter is Jan Brok, een oud-pluimveehouder uit Overijssel, die graag op klompen verschijnt.

In het kabinet zit BBB met twee ministers en drie staatssecretarissen. Daarbij wordt BBB wel omschreven als de meest stabiele of bindende factor binnen het vechtkabinet-Schoof. Ze noemen zichzelf graag „het cement” van de rechtse coalitie. Luister naar de NRC-podcast Haagse Zaken: BBB op landbouw: dit is er veranderd Maar electoraal groeit BBB niet, en de partij profiteert bijvoorbeeld niet van de implosie van NSC van Pieter Omtzigt (twintig Kamerzetels, virtueel nu nul tot drie zetels). In de Peilingwijzer is BBB al een jaar lang stabiel, met een licht dalende trend naar zes Kamerzetels. Op het hoogtepunt rond de provinciale verkiezingen van begin 2023 peilde BBB 31 zetels.

Zes generaties

Teleurstelling onder kiezers is hoorbaar in Tubbergen in Overijssel, waar BBB dat jaar 59 procent van de stemmen kreeg, het hoogste percentage in Nederland. Voor het gemeentehuis staat Richard, een projectleider bij een wegenbouwbedrijf die niet met zijn achternaam in de krant wil. Hij moet even goed nadenken of hij in 2023 BBB heeft gestemd. Nee. Of toch wel. Maar hij zou het niet weer doen.

„Ze hebben gewoon niet genoeg mensen die echt kundig zijn op allerlei gebieden”, zegt hij. „Ze dachten dat ze van alles voor elkaar zouden krijgen, maar er zitten allerlei haken en ogen aan, in Europees verband.”

In Tubbergen zijn ook trouwe BBB-stemmers die accepteren dat niet alles haalbaar is. De boerenfamilie Schröder in het dorp Geesteren bijvoorbeeld, met honderdvijftig melkkoeien en tachtig kalveren. Vader Gerrit en moeder Agnes, twee zestigers, en hun zoon Stefan (34) zitten net aan het middageten. Sinds 1381 wordt al op deze plek geboerd, vertellen ze, door de Schröders al zes generaties. „En ik hoop niet dat hij de laatste generatie wordt”, zegt Agnes over haar zoon. In de buurt zijn al twee veehouders gestopt, via een opkoopregeling.

Geert Wilders vinden ze „te radicaal”, Pieter Omtzigt „een treuzelaar”, maar Caroline van der Plas, die doet het goed in Den Haag, zegt moeder Agnes. „Gewoon nuchter. Niks geen poespas. Die past bij ons.”

BBB wil een eigen tegengeluid laten horen, maar niet worden gezien als een ‘twijfelbrigade’

Net als Femke Wiersma, een „gewoon burgermeisje” dat via het tv-programma Boer zoekt Vrouw ooit met een veehouder trouwde, en nu minister is, zegt vader Gerrit. „Ik weet niks van wat ze presteert, maar ik heb bewondering voor haar kennis van zaken, en voor wat zij wil.”

„Ze kunnen alleen niet waarmaken wat ze graag willen”, zegt hij over de BBB. „Dat is jammer.” Zoon Stefan: „Maar ze halen de scherpe kantjes er wel af. Als we geen boerenpartij hadden gehad…” Vader Gerrit: „Dat is waar.”

Het is wat je Caroline van der Plas en andere BBB’ers vaker hoort zeggen. Met een andere partij op het ministerie van LVVN zou het er voor boeren slechter hebben uitgezien. Er is nooit gezegd dat BBB alles ineens zou oplossen, BBB wil in ieder geval zorgen dat het straks goed is geregeld voor „de blijvers”.

Dorpsgevoel

De volgende stap voor de BBB zijn de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. In Amsterdam wil Caroline van der Plas het „dorpsgevoel” en „het gezonde verstand” terugbrengen, zei ze in oktober tegen De Telegraaf.

Maar BBB gaat in een beperkt aantal gemeenten meedoen, de kansen liggen vooral in bepaalde regio’s, blijkt uit een presentatie op de ledenvergadering vanuit Doetinchem.

Er is een voorselectie gemaakt volgens de „7-7-regels” , zegt vicevoorzitter Florian Huiskamp. De partij richt zich op gemeenten waar BBB 7 procent van de stemmen heeft gehaald bij de Tweede Kamerverkiezingen, en waar minstens zeven potentiële raadsleden zich hebben aangemeld. Dat zijn de gemeenten met een ‘A’ op kaarten die het partijbestuur de leden toont. Er zijn ook gemeenten met een ‘B’, waar zich alleen genoeg kandidaten hebben gemeld.

In werkelijkheid haalde BBB in zeker 15 van de in totaal 56 „A-gemeenten” destijds minder dan die 7 procent van de stemmen, blijkt uit de uitslagen van de Kiesraad. Zoals in Assen, Haarlem, Voorne aan Zee, Apeldoorn, Kampen en Heusden.

In een deel van de A-gemeenten heeft BBB wel lokale „bondgenoten”, waar de partij zich bij heeft aangesloten en niet mee wil concurreren. Partijvoorzitter Stegink noemt de A-gemeenten gewoon „kansrijk”.

Uiteindelijk wil BBB zo in veertig à vijftig gemeenten meedoen, vooral via bondgenoten, en in een tiental als BBB-afdeling onder eigen naam. Vooral in Friesland is er belangstelling van potentiële raadsleden: van de bijna 350 aanmeldingen zijn er meer dan 200 uit die provincie, vertelt vicevoorzitter Huiskamp.

In andere provincies is minder animo: in Flevoland en Zeeland denkt BBB in één gemeente mee te doen, in Limburg vooralsnog niet. Een overwinning zoals bij de provinciale verkiezingen ziet Huiskamp niet meer gebeuren, zegt hij. „Toen waren we het snoepje van de week.”

De wolf

Kamerlid Henk Vermeer denkt dat BBB nog steeds zo’n 25 Kamerzetels kan winnen. „De tijd is onze vriend”, zegt hij op zijn werkkamer in Den Haag.

Als het rechtse kabinet niet valt, kan het zich bewijzen, samen met BBB als bestuurderspartij, zegt hij. En met de instabiliteit in de wereld zal voedselzekerheid en daarmee ook landbouw steeds belangrijker worden, denkt Vermeer.

BBB wil zich verbreden en echt een partij voor boeren én burgers worden. Opiniepeiler Maurice de Hond heeft onderzocht hoe zestien „hoofdthema’s” liggen bij potentiële kiezers, vertelt Vermeer. Onderwerpen waarmee BBB zich wil profileren: landbouw, windmolens, de wolf en regio’s, maar ook bestaanszekerheid, jeugdzorg, ondernemersklimaat en rijksfinanciën. „Op asiel scoren we ook hoog, maar daarop is de PVV issue owner”, zegt Vermeer. Of woningbouw, een „VVD-thema”.

Onderwijs heeft de lijst met prioriteiten niet gehaald. Klimaatbeleid wel, maar dan „haalbaar en betaalbaar”, zoals Vermeer het noemt.

Een conclusie is ook dat bestrijding van antisemitisme – waar BBB zo op hamert – in de potentiële achterban helemaal niet zo leeft, vertelt Vermeer. Maar goed, dat thema komt voort uit „intrinsieke motivatie”, zegt hij. In zijn jeugd kreeg Vermeer bijbelles en „tabernakel-bouwpakketjes”. In het BBB-verkiezingsprogramma stond al een paragraaf over antisemitisme.

BBB wil vooral bouwen aan het beeld van een genuanceerde, betrouwbare partij, zegt Vermeer.

Al kreeg hijzelf in november van D66 het verwijt desinformatie te verspreiden, toen hij de watersnood in Valencia mede verklaarde door het slopen van dammen – die veel verder weg gelegen waren. In een Tubantia-interview in december werd hij gefileerd omdat hij windmolens in verband brengt met mogelijke gezondheidsschade – zonder wetenschappelijk bewijs.

Het is balanceren: BBB wil een eigen tegengeluid laten horen, maar niet als ‘twijfelbrigade’ gezien worden. Dus zegt de partij: wij ontkennen klimaatverandering niet, maar we moeten wel „pas op de plaats” maken met ingrijpende maatregelen. Of: wij ontkennen niet dat stikstof schadelijk is, maar natuurschade heeft wel meerdere oorzaken.

BBB moet zichzelf beter gaan uitleggen, blijkt uit het onderzoek van Maurice de Hond, zegt Vermeer. Niet alleen zeggen waarom ze tégen zijn, maar ook wat de afwegingen vóór zijn. Stellingnames onderbouwen met rapporten en cijfers, en daar discussie over blijven voeren. „Gewoon rustig blijven en doorgaan”, zegt hij. „Omdat wij het vertrouwen hebben dat we vanzelf weer boven komen. Alleen nu even niet.”

Met medewerking van Wouter van Loon

Delen





Mail de redactie