De toekomst van het Amsterdamse muziektheatergezelschap Orkater lijkt voorlopig te zijn gered dankzij de toekenning van een particuliere cultuursubsidie. Het gaat om een totaalbedrag van 3,6 miljoen euro afkomstig van de Hartwig Foundation. Dat budget wordt uitgesmeerd over een periode van vier jaar. Dat heeft Orkater donderdag bekendgemaakt in een persbericht.
In september vorig jaar werd bekend dat het Amsterdamse theatergezelschap buiten de boot viel bij de verdeling van subsidies van het Fonds Podiumkunsten. Volgens het fonds leverde Orkater een „beperkte bijdrage aan de geografische spreiding van de Nederlandse podiumkunsten”, terwijl directeur Wieke ten Cate beklemtoonde dat 90 procent van de bezoekers van buiten Amsterdam komt.
De boodschap van het Fonds Podiumkunsten kwam hard aan bij Orkater, des te meer omdat het theatergezelschap een positief advies ontving maar onvoldoende punten haalde om geld te krijgen.
Het wegvallen van de subsidiepot zorgde voor grote onzekerheid bij Orkater – de bijdrage van het Fonds Podiumkunsten dekt een grote deel van de begroting. Voor talentontwikkeling kreeg het podiumgezelschap financiële steun van de gemeente Amsterdam en de rijksoverheid, maar grote projecten, die ook het meeste opleveren, werden met geld van het Fonds Podiumkunsten bekostigd. De vrees bestond dat veel projecten niet door konden gaan en dat er banen zouden verdwijnen.
Donderdag meldt Orkater dat de particuliere subsidie van de Hartwig Foundation „van onschatbare waarde is”. „Het biedt Orkater na een onzeker jaar een solide basis om nieuw, vooruitstrevend muziektheater te blijven maken.”
Lees ook
Verbazing en woede over de subsidietoekenning van het Fonds Podiumkunsten: ‘De kwaliteit van je werk telt niet mee. Hoe kan dat?’
‘Voor nachtvorst bent u niet beschermd tot St. Servaas zich over u ontfermt’, luidt een oude volkswijsheid. Servatius behoort tot de ijsheiligen van wie deze week de naamdag wordt gevierd. Zij markeren in de volksweerkunde de laatste dagen met een redelijke kans op nachtvorst. Maar de ijsheiligen zijn niet meer heilig, schrijft het KNMI op zijn website. De laatste vorstdag in het voorjaar ligt een dag of tien eerder dan ‘vroeger’. Een uitschieter (die nu eenmaal voorkomen als het om het weer gaat) was er in 2020. Dat was het laatste jaar dat er na ijsheiligen nog nachtvorst is gemeten. De keer daarvoor was in 1973, meer dan een halve eeuw geleden.
In de klimaatscenario’s van het KNMI, gebaseerd op de snelheid waarmee broeikasgassen worden teruggedrongen, valt aan het eind van deze eeuw de laatste vorstdag in het gunstigste geval begin april. In een ongunstig scenario wordt dat februari. Tegen die tijd kent Nederland geen echte winters meer en zal het aantal vorstdagen gedaald zijn van meer dan vijftig naar ongeveer tien per jaar.
Hoe erg is dat? De meesten van ons zullen na een grijze winter vooral genieten van stralend lenteweer. Logisch. Met temperaturen ruim boven de 20 graden zitten de terrassen vol en staan gezichten vrolijk. Juist in het voorjaar, als maart zijn staart soms roert en april nog doet wat-ie wil, zit niemand te wachten op een winterse bui.
Toch is het belangrijk om te beseffen dat wat we nu ‘lekker weer’ noemen een symptoom is van de manier waarop mensen het klimaat ontwrichten. De vijf warmste lentes sinds het begin van de metingen in 1706 vielen in de afgelopen twee decennia. „De lente warmt hard op”, aldus de website Weeronline. Tot 1991 lag de gemiddelde lentetemperatuur op 8,1 tot 8,7 graden. Inmiddels is dat bijna 10 graden. En over een paar decennia kan dat zo’n 13 graden zijn.
De gevolgen zijn groot. Allereerst voor de natuur. Veel planten en dieren hebben moeite om zich aan te passen aan een vroeger begin van het voorjaar. Bomen lopen eerder uit, insecten komen sneller tevoorschijn. Maar ze doen dat helaas niet allemaal in hetzelfde tempo. Het broedsucces van koolmezen hangt af van de optimale beschikbaarheid van rupsen. Komt een van beide te vroeg of te laat, dan stort het ecologische bouwwerk in elkaar.
Ook voor mensen heeft de verschuiving van de seizoenen ernstige gevolgen. Hoewel niet elk voorjaar zo droog is als nu (2024 was zelfs uitgesproken nat) laat de huidige situatie goed zien wat zo’n extreem neerslagtekort zo vroeg in het jaar betekent. Het droogteseizoen is nog maar net begonnen, en nu al stellen waterschappen beregeningsverboden in voor de landbouw. Het water in de Rijn staat ongeveer twee meter lager dan gewoonlijk in deze tijd van het jaar, waardoor de scheepvaart in de problemen kan komen. Europese elektriciteitscentrales kampten de afgelopen jaren tijdens hete periodes met een gebrek aan koelwater. „De eerste effecten van droogte zijn al zichtbaar”, schreef Rijkswaterstaat anderhalve maand geleden. „Zoals de bosbranden een paar weken geleden in Zeeuws-Vlaanderen en op de Sallandse Heuvelrug.”
Op basis van de klimaatscenario’s verwacht Rijkswaterstaat dat het neerslagtekort tot 2050 met maar liefst 35 procent kan toenemen. Nederland moet daarop nog veel meer dan nu anticiperen. Daarvoor zijn maatregelen nodig die, schrijft Rijkswaterstaat eufemistisch, „niet altijd op breed draagvlak kunnen rekenen”.
De Algemene Rekenkamer waarschuwde deze week in het rapport Drinkwater onder druk dat het kabinet onvoldoende werk maakt van waterbesparing. „Zorgelijk”, oordeelt de Rekenkamer. Want terwijl de vraag naar drinkwater stijgt (in de komende vijf jaar met maar liefst honderd miljoen kubieke meter, verwacht kennisinstituut RIVM), daalt het aanbod. Binnenkort kunnen waterleidingbedrijven in een warme, droge zomer niet langer aan de vraag voldoen.
Maar besparing vereist bewustzijn. Het is belangrijk dat weermannen en -vrouwen meer context bieden bij de term ‘lekker weer’. Media (ja, ook NRC) zouden niet langer automatisch foto’s van pootjebadende kinderen moeten plaatsen bij berichten over het zoveelste hitterecord. En voor het onderwijs wordt het steeds belangrijker om kinderen bewust te maken van de veranderingen.
Voor het herkennen van klimaat- en milieuproblemen worden mensen gehinderd door het shifting baselines syndrome – een aanpassing van het verwachtingspatroon, waardoor we iets waardevols verliezen. Kinderen weten niet meer dat de voorruit na een zomerse autorit vroeger vol zat met dode insecten – die zijn verdwenen. De tijd dat er bijna iedere winter wel een keer een sneeuwpop kon worden gemaakt ligt ver achter ons. Geniet vooral van een drankje in de lentezon, maar ga het niet als normaal beschouwen.
De Zweedse journalist Joakim Medin, die op 27 maart in Turkije werd gevangengezet, is op weg naar huis, zo heeft de Zweedse premier Ulf Kristersson vrijdagavond laten weten. Medin was in Turkije om verslag te doen van protesten tegen de arrestatie van de burgemeester van Istanboel, Ekrem Imamoglu, waarna hij werd opgepakt.
Hij werd eind april veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van elf maanden voor het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Medin was nog in afwachting van een andere zaak, waarin hij werd beschuldigd van terroristische misdrijven. Daarvoor hing hem een maximale gevangenisstraf van negen jaar boven het hoofd.
„Hard werken in relatieve stilte heeft zijn vruchten afgeworpen,” schreef premier Kristersson op X. Hij voegde eraan toe dat Medin over enkele uren in Zweden zou landen. Kristersson bedankte het ministerie van Buitenlandse Zaken en Europese collega’s voor hun hulp bij het bewerkstelligen van Medins vrijlating.
Medin werd naast het beledigen van Erdogan beschuldigd van deelname aan een demonstratie in Stockholm van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK), een organisatie die de Europese Unie en Turkije als terroristisch beschouwen. Bij dat protest werd een pop die president Tayyip Erdogan moest voorstellen voor het stadhuis opgehangen.
De 40-jarige Medin, verslaggever bij het Zweedse dagblad Dagens ETC, ontkent te hebben deelgenomen aan deze betoging. Ten tijde van de demonstratie werkte hij in Duitsland, vertelde hij in de rechtbank.
Scenarioschrijver Gerard Soeteman is vrijdag op 88-jarige leeftijd na een kort ziekbed overleden. Dat heeft zijn familie aan het persbureau ANP gemeld. Soeteman was een van de meest invloedrijke scenaristen uit de Nederlandse filmgeschiedenis en werkte samen met Paul Verhoeven. Samen maakten ze talloze Nederlandse klassiekers, waaronder Turks Fruit (1973), Soldaat van Oranje (1977), Spetters (1980) en Zwartboek (2006).
Soeteman beleefde zijn grote doorbraak in 1969 met de televisieserie Floris, die hij samen met Verhoeven maakte en waarin Rutger Hauer de hoofdrol vertolkte. De serie wordt nog altijd gezien als een mijlpaal in de Nederlandse tv-geschiedenis.
Naast de films die Soeteman met Verhoeven maakte, schreef hij ook het scenario voor De Aanslag (1986), de filmbewerking van het gelijknamige boek van Harry Mulisch. De film werd geregisseerd door Fons Rademakers en won de Oscar voor beste buitenlandse film.
Neerlandicus
In een interview dat hij vorig jaar gaf, vertelde Soeteman niet direct geïnteresseerd te zijn in het schrijven van scenario’s. Nadat hij was afgestudeerd als Neerlandicus aan de Universiteit van Leiden wilde hij les gaan geven aan een kweekschool, een school waar onderwijzers worden opgeleid.
Nadat hij uit militaire dienst kwam was die plek echter al vergeven, dus moest hij iets anders zoeken om geld te verdienen. „Televisie was toen heel erg aan het opkomen, maar academici keken erop neer. Ik niet. Ik had geld nodig en solliciteerde voor vertaler. Zo begon het.”
Hij begon als vertaler van films en interviews. „Vanaf het moment dat ik voor televisie met vertalingswerk begon, kwamen er al mensen naar me toe die zeiden: “Goh, moet je horen, hier heb je een boek, zou je dat willen lezen en zou je eens willen kijken of daar een film in zit?” En dan dacht ik, ja, ik moet toch mijn hypotheek aflossen.”
Soeteman ontving in zijn leven diverse prijzen, waaronder in 2017 het Gouden Kalf voor de Filmcultuur voor zijn grote bijdrage aan de Nederlandse filmgeschiedenis.
<dmt-util-bar article="4893663" data-paywall-belowarticle headline="Scenarist van Turks Fruit en Soldaat van Oranje Gerard Soeteman overleden” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2025/05/16/scenarist-van-turks-fruit-en-soldaat-van-oranje-gerard-soteman-overleden-a4893663″>
