Opinie | Voedselbossen zijn hard nodig om natuur én boerenbedrijven te behouden

Posted on by admin

In het deze maand gepresenteerde stikstofplan wordt gedwongen verplaatsing van boerenbedrijven niet langer uitgesloten. Zelfs de ondertekenende boerenorganisaties LTO en NAJK lijken zo te onderkennen dat het einde van de landbouw bij kwetsbare natuurgebieden in zicht is. Kan dat niet slimmer? Met voedselbossen kunnen boeren boer blijven, zelfs naast een natuurgebied.

Al in 2021 riep de Tweede Kamer de regering met een motie op om voedselbossen in te zetten voor de versterking van kwetsbare natuurgebieden. Een goed idee, want voedselbossen produceren voedsel zonder vee of zware landbouwmachines en dus praktisch zonder stikstofuitstoot. Sterker nog, net als natuurbossen leggen voedselbossen juist stikstof vast. Bijna alle politieke partijen, van Partij voor de Dieren tot de BBB, stemden dan ook voor deze constructieve motie.

Voedselbos Ketelbroek, in 2009 aangeplant op steenworpafstand van Natura 2000-gebied De Bruuk (Gelderland), toont aan hoe voedselbossen een passende landbouwmethode vormen rondom stikstofgevoelige leefgebieden. In 2016 namen biodiversiteitsonderzoekers de proef op de som in het nog jonge voedselbos. Ze stelden hun meetinstallaties op in het voedselbos en het nabijgelegen natuurgebied. Daar telden ze nauwkeurig elke loopkever, broedvogel en nachtvlinder – soortengroepen die een representatief beeld geven van de biodiversiteit in een gebied. Wat bleek? Niet De Bruuk, maar Ketelbroek had de grootste biodiversiteit.

Een toevalstreffer, zou je kunnen denken. Maar recent onderzoek bevestigt dat voedselbossen een grote bijdrage kunnen leveren aan natuurherstel. In een voedselbos bij Haarzuilens (Utrecht) werd langjarig de insectenpopulatie gemonitord. Ditmaal werd de vergelijking gemaakt met een naastgelegen natuurgrasland van Natuurmonumenten. De resultaten waren zo mogelijk nog opvallender dan de eerdere uitkomsten uit Gelderland. In de val van het voedselbos werden 18.572 insecten geteld, tegenover 3.379 in het natuurgebied.

Gescheiden werelden

Dat een door mensen ontworpen landbouwsysteem de natuurwaarden van een daarvoor bestemd natuurgebied kan evenaren, komt voor velen als een verrassing. Dat heeft alles te maken met ons denken over landbouw en natuur. Die twee hebben we tot strikt gescheiden werelden gemaakt. In bestemmingsplannen hebben landbouw en natuur eigen bestemmingen met elk hun eigen regels. Boeren die hun percelen registeren bij de RVO, moeten deze onderverdelen in productief en niet-productief. En op het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur zijn landbouw en natuur ondergebracht bij aparte directies.

Zo is sluipenderwijs het geloof ontstaan dat landbouw en natuur elkaars tegenpolen zijn. Maar gedurende het grootste deel van de geschiedenis van de mensheid was dat helemaal niet vanzelfsprekend. Gedacht wordt dat mensen millennia lang hun natuurlijke omgeving verrijkten met eetbare en andere nuttige planten, net als in een voedselbos. Daarmee zou het voedselbos de oudste vorm van landbouw zijn. Uit Canadees-Amerikaans onderzoek blijkt dat plekken waar dit soort voedselbos-achtige systemen bestonden, nog altijd een aanzienlijk grotere soortendiversiteit kennen dan de ‘natuurlijke’ omgeving, zelfs 150 jaar nadat de mens is vertrokken.

Moeten we dan terug naar de tijd van jagers en verzamelaars? Nee, beter niet. Onze samenleving is ingrijpend veranderd en de wereldbevolking fors gegroeid. Zeker nu ooit vanzelfsprekend geachte geglobaliseerde voedselketens onder druk staan door geopolitieke onrust en extreme weersomstandigheden, is het belangrijk om onze nationale voedselzekerheid te versterken. Het goede nieuws is: we hoeven niet te kiezen tussen voedselproductie en natuur.

Want hoewel de eerste oogsten in een voedselbos letterlijk en figuurlijk gepikt worden door vogels en andere dieren (geef ze eens ongelijk), stijgt de productie op termijn ver boven hun eetlust uit. Zo blijft er volop fruit, noten en kruiden voor de boer om een goede boterham mee te verdienen. Het netto saldo van de voedselbossen in Gelderland en Utrecht bedraagt inmiddels meer dan 3500 euro per hectare. „Ruim boven het gemiddelde van bijvoorbeeld granen, snijmaïs en grasland”, becijferden onderzoekers in een rapport in opdracht van het ministerie van Landbouw.

Transitiefonds

De belangstelling voor voedselbossen neemt dan ook toe; niet alleen in de agrarische sector, maar ook bij ketenpartijen. Onlangs lanceerde een breed samenwerkingsverband van onder meer Rabobank en Triodos Bank een transitiefonds voor voedselbossen. Dat biedt hoop, maar ondersteunend overheidsbeleid is nodig om agrariërs te helpen die naast een natuurgebied willen blijven ondernemen met een voedselbos.

En die motie uit 2021 dan? Die is tot op heden nog niet uitgevoerd. Een gemiste kans, want in dit slepende stikstofdossier ontbreekt het aan hoopvolle toekomstperspectieven. Kortom, er ligt een mooie kans voor de volgende minister van Landbouw: voedselbossen inzetten om onze natuur én boerenbedrijven te behouden.




Related Posts

Op afstand bestuurbare vibrators bleken te hacken. ‘Lek kan serieuze gevolgen hebben’

Lovense, producent van slimme seksspeeltjes, kampte maandenlang met een beveiligingslek, ontdekte een ethisch hacker in maart. Kwaadwillenden konden de gebruikersaccounts van op afstand bestuurbare vibrators binnendringen zonder wachtwoord. Ook waren de e-mailadressen achter de accounts te achterhalen. Inmiddels is het lek gedicht, meldt Lovense in een verklaring.

Het bedrijf uit Hongkong, dat naar eigen zeggen meer dan twintig miljoen gebruikers heeft, produceert onder meer vibrators, trillende eitjes en buttplugs die met een app via bluetooth aangestuurd kunnen worden. Via de app kunnen gebruikers op afstand de trillingen van de apparaten aansturen.

Dat kan een uitkomst zijn voor mensen in een lange afstandsrelatie, prijst de website van het bedrijf de producten aan. Ook levert Lovense diensten aan webcammodellen van erotische sites als OnlyFans. Zij kunnen hun kijkers bijvoorbeeld geld laten betalen om de speeltjes tijdens een livestream te laten vibreren.

Toeval

Over het lek is voor het eerst bericht in een blogpost van een ethische hacker die zich BobDaHacker noemt. De hacker heeft zelf een account bij Lovense en ontdekte het lek per toeval toen ze „aan het rommelen was” in de app, schrijft de hacker, die anoniem wil blijven, aan deze krant via berichtenapp Signal. Ze blokkeerde haar ex-geliefde en observeerde de gegevens die de app daarop uitwisselde met de server. Daar bleek het e-mailadres van de ex tussen te staan.

In maart meldde de ethisch hacker het lek al bij Lovense, maar een adequate reactie van het bedrijf bleef uit. Daarom besloot ze om het lek begin deze week openbaar te maken. Zo kwam ze in contact met een andere ethisch hacker, die haar vertelde dezelfde kwetsbaarheid in de software al in 2023 bij het bedrijf te hebben gemeld.

Drie dagen na de blogpost van BobDaHacker bracht Lovense een nieuwe automatische update van de app uit en was het lek gedicht. Lovense schrijft in een verklaring op de website dat ze zeker wilden weten dat de update blijvende bescherming zou bieden en wilden dit proces „niet overhaasten”. Ook zegt het bedrijf geen bewijs te hebben gevonden dat er daadwerkelijk toegang zou zijn verkregen tot gebruikersgegevens.

„Ik ken de processen daar natuurlijk niet, maar ik denk dat het lastig is [voor het bedrijf] om dit met zekerheid te zeggen”, zegt Daan Klerks, bestuurslid van de stichting Privacy First. „Ik acht de kans van een datalek, dus inzage of diefstal van persoonsgegevens, erg groot.”

‘Stuitend’

Zo’n lek kan serieuze gevolgen hebben, zegt Klerks. „De cammodellen die deze producten ook gebruiken, opereren vaak onder pseudoniemen. Als je daar een emailadres aan kunt koppelen, kun je al snel meer over een persoon achterhalen. Dat maakt de weg vrij naar chantage, doxing [online publiceren van perssoonsgegevens] en intimidatie.”

Ook op een andere manier is het lek volgens Klerks een schending van privacy: „Je kunt echt iemands lichamelijke integriteit schenden op het moment dat je een account binnendringt en een seksspeeltje bestuurt.” Dat het bedrijf zeker vier maanden heeft gewacht met het dichten van het lek, noemt hij „stuitend”. Klerks: „Van zo’n grote fabrikant van intieme speeltjes zou je verwachten dat ze de beveiliging goed op orde hebben.”

Onder meer Easytoys en Bol.com verkopen de seksspeeltjes van Lovense. Eerder deze week maakten de webshops bekend de verkoop stil te leggen, na berichtgeving over het lek in het AD. Nu dit is gedicht worden de veertig erotische producten weer op Bol.com te koop aangeboden, zegt een woordvoerder tegen NRC. De webshop zegt de zaak niet licht op te vatten. „We blijven nauw contact houden met onze distributeur en eisen nauwlettend toezicht op Lovense.” Ook Easytoys zegt de verkoop van de seksspeeltjes weer te hervatten.


Column | Seksheks

De broers van Virginia Giuffre reageerden deze week geïrriteerd op Donald Trump, die zei dat Jeffrey Epstein hun toen zeventienjarige zusje ooit gestolen heeft uit zijn kuuroord. Zij struikelden over het woord gestolen omdat het meisje in hun ogen geen object was. Of Trump het hier mee eens is? Wat denkt u zelf?

Persoonlijk bleef ik haken aan het woordje kuuroord dat je volgens mij ook gewoon een proletenbordeel mag noemen. Met als opperpooier de heer D. Trump, die de scharrels toen nog elke week persoonlijk testte. De Britse koninklijke hoogheid prins Andrew is het daar ongetwijfeld niet mee eens en heeft het liever over een Bijbelvaste zondagsschool.

De broers zeiden ook dat Virginia niet gestolen maar gerekruteerd werd. En niet door Epstein, maar door Ghislaine Maxwell. Virginia zelf zei het anders: dat ze door de seksheks van Jeffrey geronseld was. Ik denk dat het begrip ronselen in dit geval iets dichter bij de waarheid ligt. Prins Andrew gaat binnenkort verklaren dat Virginia en hij eerst twee jaar penfriends zijn geweest voordat ze elkaar aarzelend troffen bij een jongerenkampvuur op dat gezellige Maagdeneilandje. Daar gingen zeker vijftig brieven aan vooraf. Volgens de prins zijn zij fysiek gezien nooit verder gegaan dan dat zij zijn veters heeft gestrikt. Dat kon hij namelijk niet zelf. Dat had hij op het paleis nooit geleerd. Daar had hij een lakei voor.

De familie Giuffre heeft Donald inmiddels ook gesmeekt om die enge Maxwell geen gratie te verlenen. Die kans achten zij groot. Zeker als zij zich bepaalde pedo-gasten opeens niet meer kan herinneren. Ze heeft al met Rutte gebeld om te vragen hoe je dat doet. Het zogenaamde ‘vergeten om bestwil’. Donald had het nummer van Mark, die hij sinds de warme NAVO-top in Den Haag beschouwt als zijn bonuszoon, aan Ghislaine gegeven.

Het heerlijke begrip bonuszoon leerde ik deze week kennen toen ik las dat Bram hees blaffend was gaan schuimbekken tijdens een televisieruzie tussen Gordon en een of andere Talpa-stagiair. Voor de goede orde: Bram is in dit geval niet die Utrechtse boze wolf, maar de gevallen topadvocaat Moszkowicz, die tegenwoordig zijn geld bij elkaar schnabbelt als roddelkont bij het literaire Shownieuws. Vlam in de hersenpan van Brammetje, dacht ik vol medelijden toen ik over het schoolpleinakkefietje hoorde.

Waar de ruzie over ging? Weet ik veel. Terugkijken dan maar? Daar heb ik echt geen tijd voor. Ik heb belangrijker zaken aan mijn hoofd. Zoals de onthutsende overstap van NSC-pensioenkanon Agnes Joseph naar het zieltogende BBB van Caroline en Mona. Het Binnenhof schudde deze week op zijn grondvesten. Ze laat partijlijder Eddy van Hijum eenzaam achter. Op woensdag 29 oktober a.s. zit onze Eddy ’s avonds laat helemaal alleen in zijn totaal verlaten Haagse partijkantoor. Nul zetels. Hij kijkt naar de tv met het geluid uit omdat hij gek wordt van de steeds harder juichende Henri Bontenbal. Die weet dan al dat hij onze nieuwe premier wordt. Eddy ziet dat zelfs in Enschede niemand op hem heeft gestemd. Echt helemaal niemand. Dus zelfs Pietje Omtzigt zag het niet meer zitten. Het enige telefoontje dat hij die avond krijgt is van Yesilgöz. Zij zoekt na haar verlies van veertien zetels troost bij andere verkiezingsslachtoffers. Eddy houdt zijn mobiel een meter van zijn oor. Die snerpende stem van de VVD-troela is niet te doen. En helemaal niet als ze verloren heeft.

Ik verlang naar de komende week. Waarom? Vitesse doet bij de rechter een laatste verwoede poging om betaald te blijven voetballen. Ik hoop oprecht dat ze winnen. Gewoon omdat ze er nou eenmaal bij horen. Heerlijk toch zo’n club met eerst die knettergekke dorpsjuwelier Karel Aalbers en daarna de meest incompetente Russische en Georgische fantasten in dat veel te dure stadion. Wat was dat Monnikenhuizen godvergeten gezellig. Maar Arnhem verdient een voetbalclub zonder een cijferblind charlatanbestuur.

Ik meen dit echt. Gewoon volgend jaar verder. Van mijn part met Eddy van Hijum als voorzitter en Yesilgöz als mascotte. Die weten wat verliezen is.


In de Canal Parade vaart nu ook een boot mee van de intersekse gemeenschap. ‘Een grote stap, als altijd werd gezegd dat je er beter niet over kunt praten’

Krijgen we wel voldoende mensen op de boot?  Die vraag schoot al snel door het hoofd van Sharan Bala (39) toen het idee opkwam om met een boot speciaal voor intersekse personen mee te varen bij de botenoptocht tijdens Pride in Amsterdam. „Er zijn maar weinig mensen die volledig open zijn over dat ze intersekse zijn”, zegt Bala.

Voor het eerst varen intersekse personen op zaterdag met hun eigen boot mee met de Canal Parade, het grootste evenement tijdens Pride in Amsterdam. Bala, filmmaker en kunstenaar, richtte ‘Spread the Word’ op, een collectief voor intersekse mensen, dat de organisatie van de boot op zich nam. Ongeveer de helft van de negentig mensen op de boot zijn intersekse personen, de rest zijn allies– bondgenoten. Bala: „Ik denk dat er niet eerder zoveel intersekse mensen openlijk bij elkaar zijn gekomen in Nederland.”

In Nederland zijn naar schatting zo’n 190.000 mensen wiens hormonen, geslachtsorganen of chromosomen niet passen binnen het hokje man of vrouw. Voor veel van hen is het heel spannend om naar buiten te treden, merkt Bala. „Ik heb veel berichten ontvangen van mensen die wel mee willen op de boot, maar niet durven. Dat is echt totaal begrijpelijk. Als je je hele leven wordt verteld dat je er beter niet over kunt praten, is het een hele grote stap om ineens op een boot te gaan staan. Op live televisie.”

Ook Sharan Bala deelde het met niemand, zelfs niet met vrienden en familieleden buiten het gezin. Dat veranderde vijf jaar geleden, toen die lotgenoot Marieke Schoutsen ontmoette, nadat hun therapeut hen aan elkaar had voorgesteld. „Zo belangrijk is het dus om mensen te ontmoeten met dezelfde ervaringen, om iemand te hebben die je begrijpt.” Ze besluiten samen een documentaire te maken, Kiezen, snijden, zwijgen, die vorig jaar werd uitgezonden door de VPRO en waarin ze onder andere hun geheim vertellen aan vrienden en medische dossiers doornemen.

Geheimhouding

Jarenlang was het protocol om bij baby’s van wie het geslacht niet kon worden vastgesteld, één geslacht te kiezen, ze op jonge leeftijd te opereren en er daarna niet meer over te praten. „Die geheimhouding, of die nu werd opgelegd zoals dat vroeger gebeurde, of meer impliciet bestaat zoals tegenwoordig, is funest voor mensen”, zegt Miriam van der Have, directeur van het NNID, Expertisecentrum seksediversiteit. 

Van der Have richtte het NNID op in 2013 met als doel belangenbehartiging en het vergroten van de zichtbaarheid van intersekse personen. De organisatie wil alle niet-noodzakelijke medische behandeling voor intersekse kinderen onder de twaalf jaar verbieden – vanaf die leeftijd mogen kinderen pas zelf beslissen.

In 2017 stelde de Raad van Europa vast dat het onnodig medische ingrijpen bij intersekse kinderen zonder hun toestemming in strijd is met de mensenrechten. Maar tot nu toe ging het Nederlandse kabinet nog niet over tot een wettelijk verbod op non-consensuele en niet-noodzakelijke medische behandelingen. Afgelopen maand maakten demissionair staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend onderwijs en emancipatie, VVD) en minister van Volksgezondheid Eddy van Hijum (NSC) in een kamerbrief bekend een onderzoek uit te voeren naar de voor- en nadelen van regulering.

Paars-geel

Tijdens Pride in Utrecht, waar het NNID al enkele jaren meevaart met een boot, zag Van der Have hoe belangrijk zo’n botenparade kan zijn. „Ik zat met een groep mensen op het terras die zeiden: ik wil wel komen, maar ik wil niet dat mensen zien dat ik intersekse ben. Door de juichende mensen aan de kades durfden ze uiteindelijk toch een paars-geel shirt aan te trekken, de kleuren van de vlag voor intersekse mensen. En dus uit te komen voor wie ze zijn. Dat is minstens zo belangrijk als politieke verandering.” 

Zaterdag vaart het NNID ook mee op de intersekse-boot, te herkennen aan de gele vlaggen met daarin een paars hart en de banners met de leus: Love every body.

Ik heb veel berichten ontvangen van mensen die wel mee willen op de boot, maar niet durven

Sharan Bala
oprichter ‘Spread the Word’

De paars-gele boot vaart als tweede door de grachten, na de boot van de organisatie met daarop bijna alle Pride-ambassadeurs. Bijna alle, want ambassadeur Marleen Hendrickx (34), theatermaker en intersekse activist, koos ervoor op de intersekse-boot mee te varen. „Ik kan gelukkig wel zwaaien naar mijn mede-ambassadeurs.”

Niet eerder vroeg de Pride-organisatie een intersekse persoon als ambassadeur. „Dat is denk ik omdat de emancipatie van intersekse mensen de meest recente is, na die van de andere letters van de lhbti-gemeenschap”, zegt Hendrickx. Ze heeft vergeleken met de andere ambassadeurs een relatief rustige week. „Als ambassadeur word je vooral voor ‘jouw’ letter ingezet. En er zijn niet zoveel activiteiten voor intersekse personen.”

Queergemeenschap

Niet ieder intersekse persoon voelt zich onderdeel van de queergemeenschap, zegt Hendrickx. „Maar de manier waarop intersekse mensen behandeld worden komt voort uit dezelfde heteronormatieve gedachte waar lhbt’ers tegen strijden: je hebt een man en een vrouw en die kunnen geslachtsgemeenschap met elkaar hebben. Daarom ben ik geopereerd.” 

Vanaf haar tiende werd Hendrickx ingelicht door de artsen dat ze intersekse is. Ze vertelden haar dat mensen om haar heen het niet zouden begrijpen, haar misschien zouden pesten of het contact zouden verbreken. Toen ze 22 was en het na jaren van zwijgen aan haar omgeving vertelde, haalden mensen hun schouders op. „Ze zeiden: o wat kut voor je, en dat was het. De discrepantie tussen wat artsen me vertelden en de werkelijkheid was zó groot. Ik dacht: alle intersekse mensen moeten dit weten, dat die hele geheimhouding onzin is.”

Toen Hendrickx voor het eerst meevaarde op de prideboot van het NNID in Utrecht, in 2023, vond ze het de eerste tien minuten ongemakkelijk. „Waarom klappen jullie voor mij? Ik doe helemaal niks.” Dat gevoel maakte plaats voor trots. „Ik voelde echt: we zijn er en we gaan nooit meer weg. Alsof ik aan het vliegen was. Dat gevoel gun ik ieder intersekse persoon.”