N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Manchester Arena De Britse inlichtingendienst heeft steken laten vallen in de maanden voorafgaand aan de bomaanslag in de Manchester Arena in 2017, waar de Amerikaanse zangeres Ariana Grande optrad.
Politie voor de Manchester Arena na de bomaanslag in 2017.
Foto Nigel Roddis/EPA
De Britse inlichtingendienst MI5 heeft een „belangrijke kans” gemist om de zelfmoordaanslag tijdens het concert van Ariana Grande in Manchester in 2017 mogelijk te voorkomen. Dat is de conclusie die een onderzoekscommissie donderdag heeft gepresenteerd, melden internationale persbureaus. Volgens de hoofdonderzoeker Sir John Saunders is niet bewezen dat de aanslag daadwerkelijk voorkomen had kunnen worden, maar wel dat bepaalde inlichtingen gemist zijn die tot acties hadden kunnen leiden.
Volgens de BBC spreekt Saunders van twee relevante inlichtingen die MI5 ontving in de maanden voor de aanslag. Uit het rapport wordt om veiligheidsredenen niet duidelijk om wat voor informatie het gaat. De eerste inlichting had gedeeld moeten worden met het terrorismebestrijdingsteam van de politie. Over de tweede inlichting had een MI5-agent dezelfde dag nog een rapport moeten schrijven, maar dat deed hij pas later. In twee eerdere onderzoeken beschreef Saunders al wat er fout ging bij de beveiliging van de concertzaal.
De aanslag bij de Manchester Arena was de dodelijkste in het Verenigd Koninkrijk sinds die in de Londense metro in 2005. Tweeëntwintig mensen kwamen om het leven en meer dan twee honderd raakten gewond, nadat een 22-jarige Libische Brit een bom liet afgaan aan het eind van een concert van de Amerikaanse zangeres Ariana Grande. De dader kwam om; zijn broer werd veroordeeld tot 55 jaar celstraf voor het bieden van hulp.
De terreuraanslag maakte veel emoties los in de Britse samenleving. Enkele weken na de aanslag organiseerde Ariana Grande een benefietconcert voor de slachtoffers en nabestaanden. In het Old Trafford stadion, vlakbij de Manchester Arena, zong ze samen met sterren als Miley Cyrus, Katy Perry en Justin Bieber voor 55.000 mensen. De opgehaalde 2,35 miljoen pond (nu ruim 2,6 miljoen euro) ging volgens het We Love Manchester-fonds naar de nabestaanden en overlevenden.
Mark Rutte, secretaris-generaal van de NAVO, wilde de Amerikaanse president Donald Trump dinsdagmiddag nog even een goede reis wensen: „Safe travels and see you at His Majesty’s dinner!”
Maar vooral, zo blijkt uit de tekst van Ruttes sms’je dat Trump onderweg naar Nederland op sociale media zette: Trump weer in een zonnig humeur brengen. Die was thuis woedend in het vliegtuig gestapt omdat Israël niet leek te doen wat hij wilde qua staakt-het-vuren met Iran. En als er iets is waar Rutte deze NAVO-top níét op zit te wachten: een boze en daardoor misschien wel extra onvoorspelbare Trump.
En dus deed Rutte waar hij goed in is: complimentjes geven. En kreeg Trump waar hij van houdt: complimentjes. Docent Nederlands Robbert Wigt, die het boek Supergaaf schreef over het taalgebruik van Rutte, zag in het sms’je „het stijlmiddel” terug dat Rutte ook al als premier gebruikte in debatten, persconferenties, interviews: „Overdrijven, uitvergroten. Dat is typisch Rutte. Toen hij in 2007 Rita Verdonk uit de fractie zette, noemde hij dat ‘het zwaarste besluit dat een VVD-leider ooit had genomen.” De stikstofcrisis „de zwaarste crisis” die hij ooit had meegemaakt als premier, maar die met de MH17 ook. Bij Rutte was iets niet zomaar „helder”, het was „volstrekt helder”, en de oorlog in Oekraïne was altijd „de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne.
Overdreven geslijm
In zijn sms aan Trump begint Rutte met de Amerikaanse bombardementen in Iran, die hij „jouw beslissende actie in Iran” noemt. Die was volgens Rutte ook nog „truly extraordinary” en iets wat „niemand anders durfde”. En nu vliegt ‘Donald’ ook nog eens naar zijn „volgende grote succes”. Hij krijgt iets voor elkaar wat „GEEN andere Amerikaanse president in decennia voor elkaar had kunnen krijgen”: door hém gaan de Europese landen „FORS meer betalen” aan defensie. „Normale mensen”, zegt Robbert Wigt, „vinden dit overdreven geslijm, maar daar heeft Trump geen last van.”
Het is „typisch Rutte”, vindt Robbert Wigt. Maar ook weer niet helemaal. „Als premier doseerde hij het wat meer. Nu doet hij er een extra schep bovenop. Zijn hele gereedschapskist met overtuigende taal zet hij op voor onze Donald.”
Op de NAVO-top zei Rutte aan het eind van de middag tegen journalisten dat het niet de bedoeling was geweest dat de sms naar buiten kwam. Maar hij had er ook geen problemen mee. Volgens hem stond er „niks geks” in.
Was het overdreven, slijmen? Dat was dan, vond hij, een kwestie van „smaak”. En ook dát is typisch Rutte. Veel politici zouden in zijn plaats denken: ik sta voor schut door dat rare sms’je. Maar daar heeft Rutte geen last van. Die kon zichzelf ook al als premier van Nederland klein en onbelangrijk maken als hij dacht dat hij daardoor kon bereiken wat hij wil bereiken.
En dat is op de NAVO-top, klinkt om hem heen, de boel bij elkaar houden.
De Amerikaanse president Donald Trump is dinsdagavond door koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia ontvangen op paleis Huis ten Bosch. Hij kwam als laatste aan bij het paleis. Daar zal hij dineren met een groot aantal andere wereldleiders.
Naast de leiders van de NAVO-lidstaten zijn ook enkele vertegenwoordigers van partners van het bondgenootschap aanwezig. Zo zijn ook voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en voorzitter António Costa van de Europese Raad aanwezig, net als de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.
Naar verwachting zullen Trump en Zelensky elkaar één op één spreken tijdens de NAVO-top. Zelensky wil volgens persbureau Reuters praten over sancties tegen Rusland en de aankoop van wapens, waaronder Patriot-raketverdedigingssystemen.
Liveblog NAVO-top
Trump geland op Schiphol, Zelensky bedankt Nederland bij toespraak in Tweede Kamer
De hele Tweede Kamer gaf Volodymyr Zelensky een staande ovatie – zij het dat misschien iets minder hard werd geapplaudisseerd door het PVV-smaldeel. Maar zelfs PVV-leider Geert Wilders, die de president meermaals heeft bekritiseerd, klopte even goedkeurend met de vlakke hand op een bankje.
Tijdens het lange wachten op de Oekraïense president was de spanning in de plenaire zaal, waar ook veel leden van de Eerste Kamer een plek hadden gevonden, langzaam opgelopen. De ingelaste ontmoeting met koning Willem-Alexander was uitgelopen, vertelde Kamervoorzitter Martin Bosma. Nadat de Oekraïense president eenmaal in het tijdelijk Kamergebouw was gearriveerd, moest hij zijn speech nog schrijven.
Toen Zelensky eenmaal van wal was gestoken, gaf hij – gekleed in het zwart en evident afgemat – weer eens blijk van een retorisch talent. „Rusland is sterker dan ieder van ons in zijn eentje”, zei hij, „maar zwakker dan wij allen samen.”
Lees ook
Rutte paait Trump op dag één en zorgt er ook voor dat niemand Zelensky vergeet
Trump
De toespraak aan de verzamelde Eerste en Tweede Kamer in de marge van de NAVO-top in Den Haag, was een pleister op de wonde. „Vorig jaar op de NAVO-top in Washington was Zelensky nog de hoofdgast en werd hij behandeld als aanstaande bondgenoot”, zegt buitenlandwoordvoerder Jan Paternotte (D66). Dit keer is de Oekraïense president – op orders van de Amerikaanse president Donald Trump – zorgvuldig uit het officiële programma geweerd.
Dinsdag en woensdag kan Zelensky alleen in de marge spreken met Europese regeringsleiders. „Ontmoedigend” voor de Oekraïense bevolking, zegt Paternotte: „Vannacht nog is het land opnieuw aangevallen, met zo’n honderd drones. Intussen wordt de Oekraïense regeringsleider in de wachtkamer gezet om Trump te plezieren.”
Jullie zijn onderdeel van de familie
Om het bezoek alsnog enig cachet te geven, ontving demissionair premier Dick Schoof Zelensky op het Catshuis. Daarbij kondigde hij een nieuw Nederlands steunpakket aan van 175 miljoen euro voor radarsystemen waarmee drones kunnen worden gedetecteerd. Ook werden rond de top contracten getekend voor de productie van drones ter waarde van 500 miljoen. „Jullie zijn onderdeel van de familie”, zei Schoof tegen de Oekraïense president.
Om dat te benadrukken, mocht Zelensky dinsdagavond ook aanschuiven bij het koninklijk banket in Paleis Huis ten Bosch met alle regeringsleiders – inclusief Trump.
Enthousiast
Zelensky werd uitgenodigd door de vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken om te speechen in de Tweede Kamer. Niet alle fracties vonden dat een goed idee. Als gastheer van de NAVO-top had Nederland een neutralere rol beter gepast, zo zegt BBB’er en eveneens Kamercommissielid Henk Vermeer. „Er zijn landen die níét willen dat Oekraïne komt, en die breng je hiermee in een lastig parket.”
De meerderheid van de commissie was echter enthousiast. „Het is goed dat we als parlement laten zien wie Zelensky is”, zegt Derk Boswijk (CDA), „namelijk: de Winston Churchill van deze tijd.”
Sinds de herverkiezing van Donald Trump in 2024 beleeft de Oekraïense Churchill in alle opzichten een darkest hour, zoals de Engelse premier tijdens de Tweede Wereldoorlog weleens een dieptepunt omschreef. Terwijl Russische troepen gestaag oprukken in Oost-Oekraïne, werd de „ondankbare” Zelensky in het Witte Huis de mantel uitgeveegd door Trump en vicepresident J.D. Vance. Hoewel de Amerikaanse wapens nog steeds naar Oekraïne stromen, heeft Washington sinds Trumps aantreden geen enkel nieuw hulppakket toegezegd. In zijn pogingen om Rusland en Oekraïne vrede te laten sluiten, werd vooral Zelensky door Trump onder druk gezet en zelfs openlijk beschuldigd van het beginnen van de oorlog.
Zijn land werd vannacht aangevallen door Russische drones, maar vandaag wordt Zelensky in de wachtkamer gezet om Trump te plezieren
Kyiv kan een steuntje in de rug dus goed gebruiken. Tijdens zijn persconferentie benadrukte NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte – waarschijnlijk tot ongenoegen van Trump – dat de Europese steun aan Oekraïne dóórgaat. Ook noemde hij Rusland de grootste bedreiging voor Europa.
In zijn toespraak hanteerde Zelensky dat argument vaardig, waarbij hij ook verwees naar de hybride oorlogsvoering waarmee Europese landen nu al te maken hebben – zoals cyberaanvallen of het beschadigen van kabels in de zee. Handig verknoopte de Oekraïense president bovendien de oorlog in Iran met de strijd tegen Rusland en de belangen van het Westen. „Alleen al in de maand juni heeft Rusland 2.743 Shahed-drones gelanceerd. Dat had Rusland nooit kunnen doen zonder de banden met het Iraanse regime. En wij in Oekraïne hadden de meeste van deze drones niet kunnen neerhalen zonder jullie solidariteit en de steun van onze partners.”
Lees ook
Trump geland op Schiphol, Zelensky bedankt Nederland bij toespraak in Tweede Kamer
‘Indrukwekkend’
Iran en Rusland als één gezamenlijke vijand: het was een argument dat op instemming kon rekenen van Vermeer, die na afloop sprak van een „realistische blik” op de wereld van Zelensky. Het optreden van de president – vergezeld van een topzware delegatie met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Andri Sybiha en minister van Defensie Rustem Umerov – was „indrukwekkend”, zo zei Vermeer. „Je wordt even geconfronteerd met een heel andere werkelijkheid, die van dagelijkse dreiging. Ook door het voortdurende geluid van helikopters boven de plenaire zaal.”
Toen Zelensky was uitgesproken en de Kamerleden waren uitgeklapt, nam Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) namens de buitenlandcommissie nog even het woord. „Mr. President, onze uitnodiging aan u vandaag, onze vele bezoeken aan uw land in de afgelopen jaren en de herhaalde beslissingen van dit parlement om de financiële en militaire steun aan Oekraïne voort te zetten, laat de inzet van dit parlement zien voor de verdediging van Oekraïne tegen Russische agressie. Slava Oekraini (Glorie aan Oekraïne).”
„Herojam Slava!” (Glorie aan de helden) antwoordde de Oekraïense delegatie in Vak K.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/03/web-0203buiarianagrande.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/06/fd2e7b0a-9e79-4d5c-85fa-97009088ebf6.jpg)
