N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Internationaal overleg Voorzitter India wil de G20 aangrijpen voor een ‘nieuw multilateralisme’. Toch stond een vergadering van buitenlandministers in New Delhi in het teken van de oude rivaliteit tussen de VS en Rusland.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97493800-f03c25.jpg)
Foto Olivier Douliery/Reuters
De „ongerechtvaardigde” acties van Moskou „verpesten” kansen op internationale samenwerking. Westerse landen „begroeven” een Russische deal voor de export van Oekraïens graan naar landen die dat hard nodig hadden.
Tijdens een vergadering van de ministers van Buitenlandse Zaken van de G20, donderdag in de Indiase hoofdstad New Delhi, vlogen de verwijten tussen de Verenigde Staten en Rusland als vanouds heen en weer. Lichtpuntje was wel dat de Amerikaan Antony Blinken en de Rus Sergej Lavrov elkaar ontmoetten – de eerste bijeenkomst van de twee sinds de Russische invasie in Oekraïne een jaar geleden.
Na een dag vergaderen kon de Indiase minister Subrahmanyam Jaishankar geen gezamenlijke slotverklaring presenteren. Hij moest zijn best doen om te benadrukken dat de aanwezige landen het op veel punten van de Indiase G20-agenda – rampenbestrijding en klimaatverandering, voedsel en energievoorziening – wél eens konden worden.
Hij was er daarmee niet in geslaagd een beter resultaat voor elkaar te krijgen dan de ministers van Financiën van de G20 een week eerder in Bengaluru. Ook die bijeenkomst eindigde zonder gezamenlijke verklaring.
Analisten waren al op voorhand sceptisch over een verklaring waarin de invasie unaniem wordt veroordeeld. Als dat het criterium wordt, dan wordt er in de politieke arena dit jaar weinig klaargespeeld, was donderdagochtend al de teneur.
Signaal
Voor de Europese landen was het afkeuren van de oorlog in Oekraïne onverminderd een belangrijk signaal. „Deze oorlog moet worden veroordeeld”, zei EU-buitenlandchef Josep Borrell. Donderdagmiddag onderstreepte minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) dat „Oekraïne niet alleen voor zichzelf, maar ook voor ons, Europa, en de wereld vecht”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97452266-6b0e99.jpg)
Lees ook: Wie gaat bij wie op bezoek? Oorlog vergroot het belang van allianties
In sommige voorbeschouwingen wordt het succes van het Indiase G20-voorzitterschap opgehangen aan de vraag of het erin slaagt stappen te forceren richting het beëindigen van de oorlog. Borrell: „Ik hoop zeker dat India zijn diplomatieke vaardigheid kan inzetten om Rusland te laten begrijpen dat deze oorlog moet stoppen.”
Zo’n rol wil India best vervullen. In de eerste maanden na de Russische inval in Oekraïne onthield het land zich van afkeurende VN-stemmingen. New Delhi kreeg daarop kritiek, zeker omdat het ook doorging met het inkopen van Russische olie en gas. Maar premier Narendra Modi probeerde zich ook meermaals te positioneren als bemiddelaar: een neutrale partij, met goede handelsbanden met zowel Rusland als Oekraïne, en een partner van de VS. Inmiddels luidt de Indiase lijn dat „dit geen tijdperk is voor oorlog”.
Maar Modi en minister Jaishankar willen niet dat de discussie wordt beperkt tot de vraag: wie kiest welk kamp? Het huidige internationale systeem heeft, onderstrepen ze, niet alleen gefaald in het voorkomen van oorlogen, maar ook in het waarborgen van belangen van ontwikkelingslanden en zuidelijke landen.
Multilateralisme
India grijpt het G20-voorzitterschap dit jaar aan om de stem van de ‘Global South’ te vertolken. In een opgenomen openingstoespraak stelde Modi dat de G20-landen bij hun internationale beleid verantwoordelijkheid dragen voor landen die „niet in de kamer aanwezig zijn”, maar wel de effecten van besluiten ondervinden, zoals bijvoorbeeld in het geval van klimaatverandering. Die landen moeten in een ‘nieuw multilateralisme’ meer ruimte krijgen.
In dat multilateralisme zouden landen „problemen die we toch niet samen kunnen oplossen, niet in de weg laten staan van wat wel kan”, aldus Modi. Ondanks het ontbreken van een gezamenlijke eindverklaring stelde gastheer Jaishankar daarom tevreden dat de aanwezige landen zich „meer hebben gericht op onze overeenkomsten dan de meningsverschillen”. Blinken herhaalde later eenzelfde conclusie. Jaishankar sprak van een document dat „voor 95 procent gaat over zaken waarover iedereen het eens was, thema’s die van belang zijn voor de Global South. Het was onze prioriteit te spreken over zaken die ontwikkelingslanden en hun economieën aangaan. En ja, op een specifiek punt, waarop enkele landen zeer gepolariseerde posities innemen, konden wij geen verzoening krijgen.”
