De leden van GroenLinks en PvdA zijn eruit: hun partijen gaan als één verder. In aanloop naar de verkiezingen moeten ze ideologische keuzes gaan maken. Politiek redacteur Liam van de Ven ziet nog een worsteling: wat voor partij wil het eigenlijk worden?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
Tragikomisch hoe een droomauto een blok aan je been kan zijn. Met de Porsche 911 ervaar ik het aan den lijve. Voor drie ton mag je puur geluk verwachten. Op papier komt dat goed. Je krijgt 541 pk en een topsnelheid van 312 kilometer per uur, wie wil het niet?
Nu de praktijk. Het is een cabrio, beroerd nieuws voor het uitzicht, helemaal met de kap dicht. Voor een blik door het achterruitje, brievenbusachtige uitsparing in het schitterend afgewerkte stoffen dak, moet je over een soort berg heen kijken, de bult waar onder de behuizing voor de kap de zescilinder turbo roffelt. Dan de wielen, enorme gevallen met smalle rubberwangen die nul bescherming bieden tegen trottoirbanden of betonnen inrijmuurtjes in parkeergarages. Of de neus met de kostbare spoiler, centimeters boven het wegdek. Verkeersdrempels worden traumatisch. Porsche verzacht de pijn met de noselift. Na een druk op de knop wipt de voorkant iets omhoog. Vier centimeter extra bodemvrijheid maken het verschil tussen een vrije aftocht en een gepeperde factuur van de schadehersteller. Taxatiefouten zijn zo kostbaar als de auto. Voor een wiel tel je zo 1.000 euro neer. De prijs van de lak kan oplopen tot 24.516 euro voor een ‘Kleur naar keuze Plus’ in de serie ‘Exclusive Manufaktur’. Alles aan dit kunstwerk kan bekrast, geschampt, gedeukt, gescheurd. In claustrofobisch Europa wordt de bink uithangen een vernederend gevecht tegen de bierkaai. Het speelveld krimpt, het ego balt vergeefs de vuist tegen de gang der dingen.
Zoom in voor details van de Porsche 911 GTS HybridKlik op de punten voor uitleg over de detailsFoto Merlijn Doomernik
Vorig jaar liep ik met een 911 vast in een Duitse parkeergarage. Voor de uitrit moest ik met nul bewegingsvrijheid scherp rechtsaf door een poort met aan weerszijden hoge betonnen geleidemuurtjes. Achter mij een rij gehaaste automobilisten. Ik stapte uit en sprak ze toe: „Wilt u alstublieft even geduld hebben? Ik wil hier schadevrij uitkomen.”
Wat na drie keer insteken ook lukte, terwijl ik het onder mijn oksels hoorde klotsen. Daarna reed ik naar huis. Iedereen stikjaloers. Jij geluksvogel, 500 kilometer Autobahn in een Porsche. Niet te snel, mensen. De gemiddelde snelheid bedroeg 89 kilometer per uur, op de verregende heenweg 86. Files, Baustellen, berusting. Met een Seat Ibiza richting Wolfsburg was ik sneller. Dit is een meesterwerk dat bijna niemand kan betalen voor een wereld die niet meer bestaat. De jongensdroom werd een schone herinnering aan het paradijs op de apenrots.
Wel kan de 911-mens nu zeggen; hoho, mediapauper, hij is wel hybride. Twee elektromotoren drukken het verbruik, en hoe. Een testverbruik van 7,6 liter op 100 kilometer met een gemiddelde snelheid van 91 kilometer per uur maakt hem zo’n 25 procent zuiniger dan alle vorige 911’s die ik reed. Als Nederland de landelijke CO2-emissies binnen een jaar zo radicaal zou terugdringen stonden ze van GroenLinks tot VVD te juichen. Nu niet, want Porsche is de vijand.
Onbesuisd lichtvoetig
Sneller werd hij ook, en daar zijn of waren Porsches voor. Bij de vervette 911 is elke pk erbij een must. Door zijn enorme vermogensreserve lijkt de 1.675 kilo wegende cabrio veel lichter dan hij is. De basis-911 van de parkeergarage was vergeleken met de onbesuisd lichtvoetige test-GTS haast een log ding. Dat genot is nu maatschappelijk 25 procent minder verwijtbaar, en het motorgeluid blijft geweldig. Kon het nog maar ergens voluit trompetteren.
Het stuur rond en sober, voor softies met stuurverwarming, en de rode draaiknop voor de rijinstellingen, van normaal tot hysterisch.
De snelheidsmeter loopt tot 350, maar wie hier ooit harder dan 300 mee gaat rijden moet subiet worden opgesloten.
Dit zijn de ‘adaptieve sportstoelen Plus, achttienvoudig elektrisch verstelbaar met geheugenpakket’, meerprijs 3.014 euro.
Zet die elektrisch verstelbare spiegels vooral goed, want een 911 is altijd breder dan je denkt.
Foto’s Merlijn Doomernik
Dat is iets om bij stil te staan. De toekomst van de 911 hangt aan een zijden draad. Elektrisch willen ze hem bij Porsche niet maken, dan zou hij veel te zwaar worden. De vraag is hoeveel schoner ze hem kunnen krijgen als ze nu al tot het gaatje zijn gegaan en toch niet verder zijn gekomen dan milieulabel G. Wat nu? Daar moet Porsche dringend over nadenken. Met elektrische suv’s kan het de merkwaarden op den duur niet verzilveren. Die heeft iedereen, allemaal razendsnel, en dat heeft even weinig zin als je toevallig wél vier mensen plus hun koffers kunt vervoeren. De enige uitweg is een lichte, goedkopere sportwagen met minder vermogen maar unieke rijkwaliteiten die geen ander merk kan bieden. Met een nieuwe generatie lichtere, energie-efficiënte batterijen zou dat op termijn misschien moeten lukken. Porsche moet wel. Net als ik kan het na Stuttgart-Groningen maar één conclusie trekken; deze mythe werkt niet meer. Wie na lezing van dit in memoriam een 911 traag als Hollandse rivieren over de A10 ziet glijden weet: die heeft het opgegeven.
Ik weet niet waaraan u denkt als u aan Staphorst denkt, maar ik denk aan kaas. Staphorster kaas.
Dat komt zo: mijn vader reed vroeger eens in de zoveel tijd in onze rode Talbot Horizon naar de kaasfabriek in Staphorst. De kattenbak van de auto – zoals wij die noemden als kind, ik weet niet waarom, maar het was zo – werd volgeladen met hele, halve en kwartkazen. Jonge kaas, oude kaas. Kruidenkaas, komijnekaas. Die kazen bracht mijn vader langs kennissen, vrienden en familie. Wat hij ervoor terugkreeg: bij een grote bestelling kreeg je altijd een paar kilo kaas gratis. En dat was natuurlijk voor ons.
Soms ging ik mee. Het was allesbehalve mijn favoriete tijdverdrijf. Dat kwam door de geur. In Staphorst sloeg de weëe walm je al tegemoet nog voor de deur van de kaasfabriek open was. Het liefst ademde ik alleen maar door mijn mond als ik binnen was, om niets te hoeven ruiken. Eenmaal in de auto, met al die kaas, verdikte de walm zich tot ondraaglijke proporties. Vooral in de zomer. Dan lagen de kazen te zweten in de kattenbak, en kon je plakjes snijden van de lucht. Ik ben meer dan eens over mijn nek gegaan als ik vanuit de frisse lucht die volgeladen auto in moest.
Ik had hier lang niet aan gedacht, omdat ik nu eenmaal niet zo vaak aan Staphorst denk. Maar door Moto2-coureur Collin Veijer kwam de herinnering in al z’n geuren terug. Veijer rijdt dit weekend op de TT, en hij komt uit Staphorst. Geboren en getogen.
Dat hij start in Assen is een klein wonder, want vijf weken geleden lag zijn arm nog helemaal in de poeier. Ongelukje tijdens het motorcrossen. Hij werd geopereerd, er werd een flinke plaat in gezet, en afgelopen weekend racete hij alweer in Italië. Daar werd hij twintigste. Een bijzonder puike prestatie als je bedenkt dat voor zo’n blessure eigenlijk veel langer herstel staat, hij de plaat voelde trillen in zijn arm („Dat neem ik maar voor lief”, zei hij tegen de NOS) én dat hij in een nieuwe klasse rijdt. Veijer is van de Moto3 naar de Moto2 gegaan. Zijn machine is nu niet alleen zeventig kilo zwaarder, maar reageert ook anders. Daar moet hij nog aan wennen.
Als je dan vier weken niet gereden hebt en geopereerd bent bovendien, heeft je lijf het zwaar te verduren bij de enorme snelheden op het circuit. Geen wonder dus dat Veijer in de laatste rondes in Italië misselijk werd. Dat gevoel ken ik wel. Van extreme inspanning moet je soms gewoon even kotsen. Dat deed Veijer dus ook. Tijdens de race. „Ik ging het rechte stuk op en toen kwam er een soort van braaksel naar buiten”, vertelde hij daarover. Kan gebeuren, schokschouderde de Overijsselaar. „Ik had mijn ogen open, dus zo erg was het niet, maar ik had wel een raar smaakje in mijn mond. Het verdween eigenlijk meteen. Je rijdt met 200 kilometer per uur, dus het vliegt alle kanten op.”
Ik vroeg me meteen af wáár het dan naartoe verdween, want je draagt toch een helm op zo’n motor. Met een vizier. Maar blijkbaar had Veijer dat niet volgebraakt. „Ach, met zulke dingen ben ik niet zo lastig”, besloot hij z’n kotsverhaal. Kijk. Zo rolt Staphorst. En ik maar nuffig m’n neus dichtknijpen bij het minste of geringste vleugje kaas.
Het presidium laat niet onderzoeken hoe informatie is gelekt over het besluit tot een extern onderzoek naar voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Dat heeft het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, onder leiding van voorzitter Martin Bosma, vrijdagochtend meegedeeld aan de Kamer.
Wel gaat het mogelijk vertrekregelingen herzien van twee ambtenaren, onder wie de toenmalige griffier, de ambtelijke baas van de Kamer. Het presidium stelt vast dat ze hun vertrouwensplicht hebben geschonden.
De zaak draait om het geruchtmakende besluit tot een onderzoek naar het gedrag van Arib jegens ambtenaren – in haar periode als Kamervoorzitter van 2016 tot 2021 – dat uitlekte. Een eerdere bijeenkomst van het presidium vorige week maandag leidde niet tot een besluit, maar wel vertrok Gidi Markuszower (PVV) uit het presidium. Die vroeg daarop een debat aan over de zaak, waarvoor hij een meerderheid verkreeg. Onbekend is wanneer de Tweede Kamer debatteert.
Lees ook
Podcast NRC Vandaag: Wat je moet weten over de zaak-Arib
Klachtenbrieven
Het presidium besloot op 28 september 2022 unaniem tot een onderzoek naar Arib, op basis van een advies van de landsadvocaat na twee anonieme klachtenbrieven aan het presidium. Arib zou de Kamercommissie gaan leiden die het coronabeleid ging onderzoeken. Voor het besluit door toenmalig Kamervoorzitter Vera Bergkamp aan Arib was meegedeeld, stond het nieuws al in NRC.
Een strafzaak tegen Bergkamps toenmalige woordvoerder resulteerde eerder deze maand in vrijspraak wegens gebrek aan bewijs. Wel leidde het uitlekken van het strafdossier aan diverse media tot nieuwe vragen over de rol van twee topambtenaren.
Het presidium noemt het ‘een pijnlijke constatering’ dat topambtenaren niet open waren
Het presidium meldt vrijdag in een Kamerbrief dat het „na kennisneming van het strafdossier” duidelijk acht „dat de toenmalige Griffier […] op de hoogte raakte dat de voormalige directeur Huisvesting nauw betrokken is geweest bij het opstellen van de tweede anonieme brief.” Het presidium noemt het „een pijnlijk constatering” dat de topambtenaren dat niet hebben gemeld. Ook schrijft het dagelijks bestuur dat hun „contact met NRC niet gedeeld [is] in de vergaderingen van het Presidium in de periode van 14 tot en met 28 september 2022 en ook niet daarna”.
De twee ambtenaren hebben tegenover het presidium geen verklaring afgelegd. De voormalig griffier zou om privéredenen niet hebben kunnen reageren. De voormalig directeur huisvesting wordt door het OM verdacht van lekken. Hij wil niet reageren zolang tegen hem geen vervolgingsbeslissing is genomen.
Lees ook
Persvoorlichter vrijgesproken van lekken over onderzoek naar oud-Kamervoorzitter Arib
Verwijten
Arib trok zich kort na de aankondiging van het onderzoek terug uit de Kamer en verweet haar opvolger Bergkamp (D66) dat die een „dolk in mijn rug” had gestoken.
Bergkamp deed namens het presidium aangifte van lekken van vertrouwelijke informatie. Tweeënhalf jaar later leidde dat tot een zaak voor de rechtbank Den Haag tegen Bergkamps toenmalige woordvoerder, Sonja K. De rechter sprak haar twee weken geleden vrij: het OM had onvoldoende bewijs aangedragen.
De rechter wees ook op de vele mogelijkheden waarop NRC informatie over het advies van de landsadvocaat en het besluit van het presidium kon verkrijgen. Bijvoorbeeld via presidiumleden of stafmedewerkers. Het bestuur van de Kamer werd in het vonnis op basis van getuigenissen bovendien omschreven als „zo lek als een mandje”.
In verhoorverslagen staan handelingen beschreven die de indruk wekken dat Bergkamp iets te verbergen had
In de zaak had Arib zich gevoegd als benadeelde partij. De aandacht kwam tijdens de rechtszaak tegen Sonja K. te liggen op Bergkamp en de twee ambtenaren, nadat media het dossier van de Rijksrecherche in handen hadden gekregen. Daar staan in verhoorverslagen handelingen beschreven die de indruk wekken dat Bergkamp iets te verbergen had. Zo had Bergkamp Sonja K. juist van de lijst laten halen van mensen met kennis van het advies van de landsadvocaat, terwijl ze dat tweemaal had gestuurd naar haar woordvoerder.
Ook wiste Bergkamp appjes en had ze contact met haar woordvoerder en een andere verdachte ambtenaar toen die in contact stonden met een NRC-journalist. Het OM verdenkt deze ambtenaar van betrokkenheid bij het lekken, maar gaat niet over tot vervolging.
Ambtsdelict
Over Bergkamp rept het presidium niet. Gezien het OM het onderzoek niet overdraagt aan de Tweede Kamer of het presidium, stelt het presidium „dat het onderzoek van de Rijksrecherche geen bevindingen heeft opgeleverd die het vermoeden opleveren van een ambtsdelict van een Kamerlid”. Bergkamp was naast Kamervoorzitter ook Kamerlid (D66). Tegen politici, zoals presidiumleden, kan het OM zelf geen vervolging instellen. Daartoe moet de Tweede Kamer of de regering de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht geven.
Het onderzoek naar Arib wees in het najaar 2023 uit dat de klachten over haar uit twee anonieme brieven voor een groot deel werden onderschreven door ambtenaren. De rechtbank Den Haag bepaalde eerder dit jaar dat het presidium het onderzoek „rechtmatig” en „conform de regels” had ingesteld.
Lees ook
Rechtbank stelt Arib in het ongelijk: onderzoek naar haar gedrag was rechtmatig
