Kleinzoon Bor van 2,5 komt op bezoek. Zoals altijd loopt hij direct naar de speelhoek en zijn favoriete doos met oude Dinky Toys. Hij gaat helemaal op in het spel en zijn eigen fantasie. Hij meldt aan opa een lekke band bij een van de auto’s. Ik adviseer hem om bij de garage er wat extra lucht in te laten pompen. Wanneer ik even later weer kom kijken, vraag ik naar de toestand van de auto met de lekke band. Met een grote glimlach antwoordt hij: „Helemaal opgelucht!”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Edwin van Es zit woensdagmiddag verdekt opgesteld op een terras in Blaricum. De voorzitter van de Vereniging van Ambachtelijke IJsbereiders (VAIJ) mag niet ontdekt worden: over een uur wordt bekend wat dit jaar ‘de beste ijssalon van Nederland’ is. De ijswereld is klein, en de meeste ijsbereiders kennen elkaar. „Als ze mij of de cameraploeg hier zien, is de uitkomst verraden.”
Precies om kwart over drie wordt in elke genomineerde ijszaak een gouden envelop overhandigd, maar alleen Caroline Kooij, de eigenaar van ijssalon De Hoop in Blaricum, leest de verlossende woorden. Iemand van de vakvereniging parkeert snel twee roze vlaggen voor de deur met de tekst ‘beste ijssalon van Nederland’.
Tientallen ijssalons streden in twee voorrondes voor een nominatie: de beste uitvoering van de ‘smaak van het jaar’ – karamel – en een bijpassende ‘ijscreatie’ met originele toppings en sauzen. De vijf beste zaken mochten meedingen naar de titel en werden in twee maanden tijd zes keer onaangekondigd bezocht en onderworpen aan een hygiënecontrole.
„Je kan een creatie met de duurste ingrediënten indienen, maar die moet je dan ook precies zo verkopen in je salon”, zegt Van Es. „Geen chocolaatje mag anders zijn.”
De tafeltjes op het terras van De Hoop staan vol met smeltende ijsjes en proseccoglazen. „Heel, heel, heel blij”, zegt eigenaar Kooij , gehuld in een wit koksvest waarop ‘meesterijsbereider’ is geborduurd met gouden garen – een titel die aan 36 ijsbereiders is toegekend door horecaorganisatie SHV.
Het aantal ijssalons is in de afgelopen tien jaar flink gestegen, blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel: van 594 in 2015 naar 949 begin dit jaar. In de praktijk zijn het er veel meer, volgens de vakvereniging, ruim 1.860.
Maar wat is er precies nog ambachtelijk aan? De termen ‘ambachtelijk’ en ‘Italiaans schepijs’ zijn niet wettelijk beschermd, en dus open voor interpretatie van de ijsbereider. Zit de ijsmachine vol melkpoeders en aroma’s, of is hij gevuld met volle melk en echte aardbeien? Voor een consument is het haast onmogelijk om te zien of het ijs in de vitrine een fabrieksmix is of vers gedraaid. Toch zijn er aanwijzingen.
IJssalon De Hoop is de ‘Beste ijssalon van het jaar’. Foto Dieuwertje Bravenboer
Sinaasappelschil
„Bij mij draait het allemaal om de producten”, zegt Caroline Kooij. De pistachenoten komen uit Sicilië, de karamel wordt ter plekke gebrand van basterdsuiker, en de rabarber voor de seizoenssmaak komt van een boer uit de buurt. Achter de toonbank scheppen tieners in roze T-shirts grote bollen yoghurt-bosvruchten of vanille met discodip.
Onder het glas liggen 54 bakken ijs. „Dertig daarvan zijn ‘gladde’ smaken. Klassiekers op basis van echt fruit en echte noten.” Soms gaat Kooij aan de slag met een trendy smaak, zoals yuzu of matcha, maar ze weigert mee te gaan met „TikTok-hypes”. Dubaichocola komt bij haar niet in de vitrine.
„Het is hier lekker druk”, zegt ze als ze zich door een smal gangetje naar de keuken beweegt. Langs de muur zijn enorme zakken suiker opgestapeld, op het aanrecht ligt een rasp met restjes sinaasappelschil.
Ze wijst naar twee grote metalen ketels. Een maakt de basis voor roomijs met melk, room en suikers, de ander maakt de basis voor sorbet, op basis van water, suikers en bindmiddel. De hoofdijsbereider is net bezig de gezouten karamel door de basis te mengen. Kooij klopt op een ander apparaat. „Dat gaat samen in de ijsmachine en daar halen we twee tot vier bakken ijs uit.” Ze trekt een manshoge koeling achter haar open, vol metalen bakken. „De dagvoorraad.” Ze wordt weggetrokken voor het fotomoment onder de ballonnenboog.
Literbak vanille-ijs
De ijsbereidersvereniging VAIJ heeft geprobeerd de term ‘ambachtelijk’ te laten vastleggen, maar tevergeefs. Wel deelt ze onder haar leden plakkaten uit met ‘erkend ambachtelijk ijsbedrijf’, voor buiten op de muur. Het komt volgens voorzitter Van Es neer op het gebruik van ‘pure’ producten – melk, suiker, fruit – en de ambachtelijke ijsmachine. „Een fabrieksmachine spuit het ijs vol met lucht, zoals de literbak vanille-ijs uit de supermarkt die voor de helft gevuld is met lucht. Bij een ambachtelijke ijsbereider is dat maximaal 15 tot 25 procent.”
Volgens Van Es, die zelf twee ijszaken heeft in Breda en Rijsberg, is een geconcentreerde puree bij uitzondering verdedigbaar. „Soms zijn de aardbeien niet fantastisch, dan moet je ze een beetje helpen, zoals maggi in een flauwe soep. Maar met alleen pasta’s smaakt het als ijs uit de supermarkt.”
Een fabrieksmachine spuit het ijs vol met lucht
Waar kan je als ijsliefhebber op letten? Vraag gerust wanneer het ijs is ‘gedraaid’, en of de ijsmachine in de zaak staat. Pistacheijs is nooit felgroen, een pistachenoot is dat namelijk ook niet. Seizoensgebonden smaken kunnen hinten op een eigen receptuur. Daarnaast smelt een goed schepijsje zachter in de mond, heeft het geen chemische nasmaak en haast geen ijskristallen. Dat laatste verraadt dat er te veel water in zit of dat het opnieuw is ingevroren.
„Een goed ijsje is als een goed glas wijn: de tonen blijven even hangen en dan vloeit-ie langzaam weg,” zegt van Es. Als hij ergens een ijsje gaat eten, kiest hij altijd vanille. „Dan weet ik of het vetgehalte van het ijs goed is, het mondgevoel, de kleur, de structuur.” Als die eerste bol vanille overtuigend is, gaat hij terug om een tweede smaak te proberen.
IJssalon de Hoop is al vier generaties een familiebedrijf. Op het terras in Blaricum zit ook de derde generatie, de trotse vader van Caroline, de 83-jarige Peter Kooij. Volgens hem is de term ambachtelijk niet al te ingewikkeld: „Roomboterkoekjes maak je ook niet met margarine.”
Lees ook
Lees ook: Nieuwe ijsmakers: met melk van eigen koeien, stroopwafel of, ja ja, kreeftenbisque
Activist Jan Huzen (54) is vrijdagmiddag gearresteerd vanwege de grenscontroles die hij de afgelopen weken heeft georganiseerd om naar eigen zeggen asielzoekers tegen te houden. De politie schrijft een 54-jarige man uit de gemeente Emmen te hebben gearresteerd. Huzen voldoet aan dat profiel en kondigde de arrestatie vrijdagmiddag zelf aan op zijn Facebook-pagina. Hij wordt verdacht van ‘poging tot ambtsdwang’, omdat hij met de controles de overheid probeerde te bewegen grenscontroles uit te voeren.
Met een groep andere activisten in gele hesjes trok Huzen ’s nachts naar de grens met Duitsland en hield daar auto’s staande. Dat mag niet, schrijft de politie in het persbericht: grenscontroles zijn een taak van de Koninklijke Marechaussee. „Burgers mogen deze rol niet naar zich toetrekken.” De politie schrijft dat „de verdachte” deze vrijdag wordt gehoord.
Zowel bij Ter Apel als bij Sellingen kwamen de grenscontroles tot een einde toen de politie arriveerde en de activisten verzocht naar huis te gaan. Toch bleef Huzen ermee doorgaan. De politie schrijft vergeefs te hebben aangedrongen op een einde van de grenscontroles.
De lokale driehoek (burgemeester, Openbaar Ministerie en politie) noemt het „onacceptabel” dat mensen „het recht in eigen hand willen nemen” en grenscontroles doen. „Er is geen ruimte voor eigenrichting.”
Racistische berichten
Uit screenshots van de WhatsApp-groep die Huzen beheert om de grenscontroles te coördineren, in handen van online programma Boos, bleek maandagavond dat een deel van de bijna zevenhonderd leden leden racistische berichten plaatse en sprak over wapens. Over de wapenfantasieën schreef Huzen nadien op Facebook dat hij die berichten begrijpt omdat „mensen bang zijn en zich willen verdedigen”, volgens hem. Hij beweert dat journalisten zelf racistische berichten zouden hebben geplaatst in de groep. Huzen gaf „linkse mensen” de schuld van de ophef die over de WhatsApp-groep was ontstaan.
Huzen is een beroepsactivist geboren in Nieuw-Weerdinge, een klein dorp in de gemeente Emmen. Hij heeft een omheiningsbedrijf en stookt al jaren protesten op tegen de Nederlandse overheid. Opruiende uitspraken over de Toeslagenaffaire — hij riep op uithuisgeplaatste kinderen terug te brengen naar hun ouders — en het organiseren van een boerenprotest op de snelweg leverden hem eerder taakstraffen op.
De grenscontroles van Huzen konden rekenen op enthousiasme van PVV-leider Geert Wilders. Hij sprak op X van een „fantastisch initiatief” en gaf aan „de volgende keer” graag mee te willen doen. Voor zover bekend heeft hij dat niet daadwerkelijk gedaan.
Lees ook
Een zelfbenoemde ‘burgerwacht’ organiseerde grenscontroles: ‘Helaas troffen we geen asielzoekers aan’
Elke passagier moet gratis een rolkoffer kunnen meenemen in zijn handbagage. Luchtvaartmaatschappijen in de Europese Unie mogen niet langer extra kosten rekenen als iemand een trolley wil nemen in de cabine.
Dat wil het Europees Parlement. Het voorstel om een verplichte gratis rolkoffer in te voeren voor alle passagiers heeft geleid tot een felle confrontatie met luchtvaartmaatschappijen en hun belangenorganisaties.
Airlines for Europe (A4E) veroordeelt het plan scherp, blijkt deze week uit een reactie van de brancheorganisatie. Ook de International Air Transport Association (IATA) is ertegen. Het voorstel maakt deel uit van een grote herziening van passagiersrechten waaraan de EU al minstens twaalf jaar werkt. Consumentenorganisaties zijn blij met de standaardisatie voor handbagage maar zij vinden dat het bredere voorstel de rechten van passagiers verslechtert.
Wat is nog handbagage? Luchtvaartmaatschappijen hanteren nu over het algemeen 55x40x20 cm
Volgende week dinsdag stemt de transportcommissie van het Europees Parlement over het amendement voor een gratis stuk handbagage. Minimaal gewicht dat moet worden toegestaan: 7 kilogram, maximale afmeting 100 centimeter (som van lengte, breedte en hoogte). Luchtvaartmaatschappijen hanteren nu over het algemeen 55x40x20 cm. KLM eist van passagiers dat hun handbagage maximaal 55x35x25 cm is.
De gratis trolley wijkt af van de huidige praktijk, waarbij veel maatschappijen, waaronder A4E-leden Air France, Lufthansa, Ryanair en easyJet, een toeslag vragen als een rolkoffer groter is dan een klein persoonlijk item dat onder de stoel past. Die toeslag is al jaren deel van het verdienmodel van budgetmaatschappijen en sinds enige tijd ook van de traditionele vliegbedrijven.
Luchtvaartmaatschappijen en hun belangenorganisaties beweren dat het voorstel hun ‘commerciële vrijheid’ ondermijnt en passagiers dwingt te betalen voor diensten die zij niet nodig hebben of willen. Zij redeneren: als wij zo’n gratis rolkoffer moeten bieden in de EU, gooien we de ticketprijs omhoog.
Volgens A4E kiezen honderden miljoenen Europese passagiers er nu juist voor om ‘licht’ te reizen. Zonder grote koffers dus. Directeur Ourania Georgoutsakou van A4E vergeleek de maatregel met „verplichte popcorn en drankjes als onderdeel van je bioscoopkaartje”. Zij vindt dat reizigers zelf moeten kunnen beslissen welke diensten ze willen.
Volgens de mondiale brancheclub IATA wil driekwart van de reizigers in de allereerste plaats de laagst mogelijke ticketprijs en kiezen zij vervolgens voor aanvullende diensten. De Europese Commissie was eerder ook kritisch over het idee van het Europarlement; dat zou ingaan tegen het principe dat luchtvaartmaatschappijen de vrijheid hebben om hun eigen prijzen te bepalen binnen het Europees recht.
Consumentenorganisaties daarentegen klagen al jaren over de verborgen kosten van vliegtickets. Extra diensten maken een ticket vaak fors duurder dan de prijs waarmee luchtvaartmaatschappijen adverteren.
Herziening passagiersrechten
De controverse over handbagage is slechts één aspect van een veel grotere en langlopende discussie over de herziening van EU-passagiersrechten, een dossier dat al twaalf jaar stilstaat.
Begin juni bereikten de transportministers van de EU-lidstaten (de zogenoemde Transportraad) een akkoord over nieuwe regels voor passagiersrechten en aansprakelijkheid van luchtvaartmaatschappijen. De Transportraad stelt dat de nieuwe regels duidelijkere en betere rechten bieden.
Op die plannen is echter hevige kritiek van consumentenorganisaties en Europarlementariërs. Zij vinden dat de transportministers zijn gezwicht voor de flinke lobby van de luchtvaart. De kritiek van consumentenorganisaties en Europarlementariërs richt zich met name op de verslechtering van compensatieregels voor vertragingen en annuleringen. De transportministers willen de drempels voor compensatie aanzienlijk verhogen en de compensatiebedragen verlagen.
Voor vluchten van minder dan 3.500 km binnen de EU zou compensatie pas na vier uur vertraging verschuldigd zijn, vergeleken met de huidige drie uur, met een compensatie van maximaal 300 euro. Nu is die compensatie maximaal 400 euro.
Voor langere vluchten (meer dan 3.500 km) zou compensatie pas na zes uur vertraging gelden, waar die nu ook al na drie uur verschuldigd is, met een compensatie van maximaal 500 euro in plaats van de huidige 600.
Ruim driekwart van de vertragingen ligt nu rond de drie uur, wat betekent dat veel van de passagiers die nu recht hebben op compensatie, hun rechten verliezen. De Nederlandse Consumentenbond en claimorganisatie EUclaim noemen het plan „monsterlijk”.
Linkse Europarlementariërs hebben het voorstel een „dolksteek in de rug van passagiers” genoemd, en het Europees Parlement heeft zich unaniem verzet tegen de voorgestelde verslechteringen.
Het Parlement heeft nog ongeveer vier maanden om te reageren op het voorstel van de transportministers. Voor de zomer van 2025 zijn de oude regels nog gewoon van kracht.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133924845-a53833.jpg|https://images.nrc.nl/xm8i7aStnv8fRlg-1whWW4bzOZQ=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133924845-a53833.jpg|https://images.nrc.nl/3OCj5wTD4Ov4znv26e6KaYlk7TU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133924845-a53833.jpg)
