Kabinet mag door met meeste onderwerpen, maar grote beslissingen zullen vermoedelijk uitblijven

Posted on June 19, 2025 by admin

Demissionair of niet, het kabinet-Schoof mag doorregeren. De Tweede Kamer haalt maar weinig onderwerpen van de politieke agenda, in afwachting van de verkiezingen en een nieuw kabinet.

Dat is de uitkomst van drie dagen waarin de Tweede Kamer bij honderden debatten, wetsvoorstellen en Kamerbrieven die op de agenda staan heeft bepaald of die controversieel verklaard moeten worden.

Wat wel wordt stilgelegd is onder meer de behandeling van een plan waarin Tweede Kamerleden deels via regionale kiesdistricten worden gekozen. Aan deze „discutabele herziening” kan het kabinet beter „geen energie” meer besteden, zei SP-Kamerlid Michiel van Nispen. Hij kreeg steun van onder meer PVV en GroenLinks-PvdA.

Ook wil de Kamer niet meer spreken over een plan om sommige mensen met een langdurige beperking of een chronische ziekte meer te laten betalen voor het beroep dat ze doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Maar dat zijn uitzonderingen. Dat het demissionaire kabinet nu zoveel ruimte krijgt, wil niet zeggen dat het nog veel grote plannen zal doorvoeren de komende maanden. Het kabinet is nog nauwelijks opgeschoten met zijn belangrijke voornemens, zoals het invoeren van rechterlijke toetsing aan de Grondwet en de halvering van het eigen risico.

Bij andere thema’s had het kabinet vanaf het begin al weinig grote ambities (klimaat) of leidde interne verdeeldheid tot stilstand (stikstof). Gevolg: tussen de vele stukken waar de Kamer zich over moest buigen, zaten maar weinig vergaande wetsvoorstellen.

Daar komt bij dat de Tweede Kamer nog maar weinig tijd heeft om kabinetsplannen te behandelen. Er zijn nog twee vergaderweken voordat de zomervakantie begint, en daarna vergadert de Kamer nog maar vijf weken omdat in de laatste weken voor de verkiezingen geen debatten plaatsvinden.

Politici vinden het onverantwoord om politieke besluitvorming zó vaak, zó lang stil te leggen

Eén vergaand wetsvoorstel geven kabinet en Kamer wel grote prioriteit: de twee asielwetten van voormalig minister Marjolein Faber (PVV), die onder meer de permanente asielvergunning afschaft, en het recht op gezinshereniging voor ongetrouwde stellen. Hier wil de Kamer nog voor de zomer over debatteren en stemmen. Coalitiepartijen VVD, NSC en BBB hopen zo in de verkiezingscampagne goede sier te kunnen maken met strenge asielmaatregelen.

Demissionaire periodes

Ook na de val van Rutte IV verklaarde de Tweede Kamer weinig onderwerpen controversieel, maar in eerdere demissionaire periodes werd de politieke besluitvorming rond veel meer thema’s stilgelegd.

In de demissionaire periodes na Rutte II (2017) en Rutte III (2021) werden drie- tot vierhonderd documenten controversieel verklaard. Na Rutte IV (2023) ongeveer zestig. Nu waarschijnlijk zelfs iets minder: pas dinsdag wordt er definitief over gestemd.

Belangrijke reden hiervoor lijkt het feit dat kabinetten steeds langer demissionair zijn. In de jaren tachtig en negentig waren kabinetten gemiddeld minder dan drie maanden demissionair. Sinds 2010 is dat gemiddelde opgelopen tot ruim negen maanden, vooral door moeizame en langdurige formaties. Politici vinden het onverantwoord om politieke besluitvorming zó vaak, zó lang stil te leggen.

Wat ook veranderde: tien jaar geleden bewoog een Kamermeerderheid vaak mee als één partij een onderwerp controversieel wenste te verklaren. Dat is nu anders: de meerderheid bepaalt.

Dus zag je deze week de vele, kleine commissiezalen in de Kamer bomvol zitten. De negentien inhoudelijke Kamercommissies moesten voor hun onderwerpen bepalen wat op de agenda mocht blijven. De opkomst was belangrijk, want er werd per aanwezig Kamerlid gestemd. In commissies waar soms maar vijf Kamerleden komen opdagen, zaten er nu ineens twintig. Kamerleden grapten dat ze niet alle gezichten herkenden.

Harde oppositie

In deze commissiezalen viel vooral op hoe vaak de Kamerleden van GroenLinks-PvdA hun hand opstaken: zij wilden bijzonder veel onderwerpen van de agenda halen. Vaak stonden zij daar alleen in.

Vanwaar die afwijkende opstelling? „We denken dat je nu beter een pas op de plaats kunt maken op sommige dossiers dan dat het verkeerd doorgaat”, zegt vicefractievoorzitter Jesse Klaver. „Dit is het niet het kabinet dat de problemen van deze tijd gaat aanpakken.”

Wat ook meespeelt: GroenLinks-PvdA maakt een goede kans om in een nieuw kabinet te komen. Alle onderwerpen die dit kabinet niet meer mag afhandelen, zouden zij dan op hún manier kunnen oplossen. Ook voert GroenLinks-PvdA al sinds de komst van dit kabinet op harde wijze oppositie – anders dan bijvoorbeeld D66, dat zich samen met de christelijke partijen vaak constructief opstelt.

Ook de PVV wilde relatief veel controversieel verklaren. Vaak voltallig aanwezig met vijf of zes Kamerleden, probeerden PVV’ers onderwerpen stil te leggen waar zij het mee oneens zijn. Zoals een debat over de verduurzaming van de luchtvaart (dat lukte) en een voorstel om de geslachtsvermelding op de Nederlandse identiteitskaart te schrappen (dat lukte niet).

We denken dat je nu beter een pas op de plaats kunt maken op sommige dossiers dan dat het verkeerd doorgaat

Jesse Klaver
zegt vicefractievoorzitter GroenLinks-PvdA

Veel partijen rond het politieke midden wilden alle, of bijna alle onderwerpen op de politieke agenda houden. „Wij denken dat we dat gewoon in het reguliere democratische proces met elkaar kunnen bespreken”, zei D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt in de Kamercommissie Asiel en Migratie. Ook onder meer VVD, NSC, CDA en ChristenUnie wilden bijna alles laten doorgaan.

Daardoor was voor het controversieel verklaren van een onderwerp vaak een bonte coalitie nodig van linkse én rechtse partijen. Zo veegden GroenLinks-PvdA, NSC en PVV samen een klimaatplan van tafel dat de verduurzamingsroute voor de komende tien jaar moest inkleuren. GroenLinks-PvdA en NSC willen een ambitieuzer plan, PVV wil er vanaf. Ook plannen rond dierenwelzijn, zoals maatregelen om stalbranden te voorkomen, werden door een combinatie van linkse en rechtse partijen stilgelegd.

Aan een oproep van demissionair premier Dick Schoof om zaken rond internationale veiligheid niet stil te leggen, heeft de Kamer in ieder geval gehoor gegeven. De commissies Buitenlandse Zaken en Defensie verklaarden niets controversieel.

Met medewerking van Wafa Al Ali, Marko de Haan, Claudia Kammer en Oscar Vermeer

Met de komst van oud-PVV’er Coenradie hoopt JA21 een potentiële coalitiepartner te worden

admin
June 20, 2025
0

Gevangenen twee weken eerder vrijlaten, dat was de wens van Ingrid Coenradie toen ze nog staatssecretaris Justitie en Veiligheid voor de PVV was. Niet omdat ze dat graag wilde, maar omdat de cellen vol zitten: „Ik sta met mijn rug tegen de muur”, zei ze in het Kamerdebat in maart van dit jaar.

Het was een omstreden voorstel. Coenradie vond de helft van de Kamer tegenover zich, onder wie partijleider Joost Eerdmans van JA21. Die kwam zelfs met een motie om haar te dwingen van haar plan af te zien. De motie haalde het net niet in de Kamer.

Nu, drie maanden later, kondigt Coenradie haar overstap aan van de PVV naar…JA21. Geen probleem, zegt Eerdmans in een telefonische toelichting. „Er is geen enkele wrevel tussen ons, wij begrijpen elkaar goed. Haar voorstel was voor ons principieel onwenselijk, maar Ingrid kon toen echt niet anders.”

De Rotterdamse is een populaire politica. Uit een peiling van EenVandaag deze week bleek dat ze vooral geliefd is onder JA21-kiezers, gevolgd door kiezers van VVD, NSC, BBB en CDA. Onder linkse kiezers (Partij voor de Dieren, Volt, GroenLinks-PvdA, SP) is ze beduidend minder populair.

Met de steun van rechtse kiezers voor Coenradie hoopt JA21 een serieuze concurrent voor de PVV en de VVD te gaan worden. Met Coenradie erbij kan JA21 zomaar vijf tot tien zetels halen, schat Eerdmans in. In tv-programma Goedemorgen Nederland zei Coenradie ook op zetelwinst te rekenen: „Juist op rechts ligt ruimte. Er is plek voor een groot JA21 in de Tweede Kamer.”

JA21 heeft nu een zetel in de Tweede Kamer (en drie in de Eerste Kamer), in de laatste Ipsos-peiling van deze week staat de partij op zo’n drie zetels. Ipsos constateert dat „met name JA21 en Volt een grotere potentie hebben dan het huidige zetelaantal doet vermoeden”.

Met vijf of meer zetels ben je in de Haagse politiek – waar veel kleine partijen in de Kamer zitten – al snel een potentiële coalitiepartner. „Het kan gunstig zijn als er een coalitie gevormd moet worden”, zegt ook Eerdmans.

Dat zou Coenradie goed uitkomen, want eerder liet ze al doorschemeren zichzelf niet als Tweede Kamerlid te zien; ze zit liever in een kabinet. Eerdmans snapt dat – „ze is meer een bestuurder die dingen aan wil pakken” – maar zegt dat ze ook een goed Kamerlid zou kunnen zijn: „Dat heeft ze bij Leefbaar Rotterdam al bewezen.”

Kritiek op Wilders

Coenradie viel als PVV-staatssecretaris op door haar openlijke kritiek op partijleider Geert Wilders. Na de val van het kabinet verliet ze de partij, wat leidde tot speculatie over de volgende stap in haar politieke carrière. Die leidt haar nu dus naar JA21. „Verrassend genoeg hebben de VVD en NSC niet aan haar getrokken”, zegt Eerdmans. Hijzelf deed dat wel. Hij kent haar ook al langer. Beide zijn fractievoorzitter geweest bij Leefbaar Rotterdam, Coenradie iets later dan Eerdmans. Ze wonen nog geen kilometer bij elkaar vandaan. Eerdmans: „Mijn vrouw kwam haar laatst nog tegen tijdens het hardlopen in het Kralingse Bos. We doen blijkbaar dezelfde rondjes.”

In de tijd dat Coenradie als staatssecretaris met Wilders botste, nodigde Eerdmans haar al eens uit voor een gesprek op een Rotterdams terras. Eerdmans: „Ze zei toen: ’Mijn toekomst ligt niet bij de PVV’.” Volgens hem paste Coenradie altijd al beter bij JA21, een partij „die zoekt naar pragmatische oplossingen. Maar ik snap dat je de kans pakt om staatssecretaris te worden, ook als de PVV dat vraagt.”

In het AD deze vrijdagochtend prees Coenradie haar nieuwe partij om „de realistische en pragmatische rechtse koers”. Eerdmans wordt lijsttrekker bij de volgende verkiezingen, het is nog onduidelijk op welke plek Coenradie komt. De selectiecommissie moet daar nog over beslissen.

‘Otemba’ over twee ‘ontembare vrouwen’ is intens geladen, maar ook lief en kwetsbaar muziektheater

admin
June 20, 2025
0

Als het al lastig is om mensen van een andere generatie te begrijpen, terwijl je dezelfde taal en cultuur deelt, hoe kun je dan ooit doordringen tot de denk- en gevoelswereld van mensen uit het verleden, door al die lagen die de tijd ertussen heeft gelegd? In de muziektheatervoorstelling Otemba – Daring Women, die donderdagavond op het Holland Festival in wereldpremière ging, doen twee vrouwen een poging: de zeventiende-eeuwse Cornelia van Nijenrode en de 21ste-eeuwse Kirana Diah.

Dat blijkt allerminst eenvoudig, zo wordt al snel duidelijk wanneer Cornelia in een Night at the Museum-achtige scène uit de lijst van haar familieportret stapt, recht het Rijksmuseum in, waar restaurator Kirana wacht tot een haperende scanning robot de verborgen lagen van Cornelia’s schilderij blootlegt. De half-Nederlandse, half-Japanse Cornelia – een ultrarijke VOC-weduwe in Batavia die strijdt voor haar zelfbeschikkingsrecht – ziet in de uit Jakarta afkomstige Kirana een van haar slaafgemaakte bedienden. Dit tot afgrijzen van Kirana, die met haar restauratie vooral eer wil doen aan een van die slaafgemaakten die ook op het schilderij staan: Surapati, de latere Indonesische vrijheidsstrijder. Naarmate Cornelia haar levensverhaal deelt worden de parallellen tussen de twee vrouwen zichtbaar. Beiden missen hun moeder en geboorteland, voelen zich ontheemd in het Rijksmuseum en strijden voor iets waarin ze geloven: in het Japans verwijst het leenwoord otemba naar ‘ontembare vrouwen’.

Indrukwekkend scala aan emoties

Een ratelende harp, verwaaide fluitvibraties, de waterige vervomingen van de aquaphone: de muziek van de Japanse componiste Misato Mochizuki (1969) zweeft ondertussen tussen Oost en West, heden en verleden, realiteit en tussenwereld. Slagwerk en fluit – de instrumenten van het eeuwenoude Japanse no-theater – zijn de kern, aangevuld met klarinet, fagot, viool, cello en harp. Die voegen zich af en toe bij de percussie: zo tikt Felicia van den End tijdens het blazen soms op het haar fluit en sputtert Ryan Linham ritmische luchtklanken door zijn trompet. Zo nu en dan barst het slagwerk fel los, maar steeds keert een hoopvol, melodieus motief terug dat Kirana en Cornelia aan elkaar verbindt. Zo wiegt de voorstelling ook muzikaal tussen onbegrip en herkenning.

De twee zangeressen verankeren de voorstelling met hun geladen podiumaanwezigheid. Ryoko Aoki (Cornelia) weet met een masker-achtig gelaat en binnen de contouren van haar Japanse no-recitatie in de laagste regionen van haar stem een indrukwekkend scala aan emoties over te brengen, van verdriet en heimwee tot frustratie en wraakzucht. Of is dat ingebeeld? In het no-theater is er immers een grote rol weggelegd voor de verbeeldingskracht van het publiek. Wanneer Aoki aan het eind overschakelt op Engels, lijkt haar Cornelia te ontdooien. Kwetsbaar, lief wordt ze zelfs. De Nederlands-Indonesische sopraan Bernadeta Astari (Kirana) laat op haar beurt haarscherp de onrust voelen van iemand die zichzelf gereflecteerd ziet in andersmans ogen, én het ongemak van het terugkijken.

Af en toe mengt ook scanning-technoloog Miro (bariton Michael Wilmering) zich in het spel. Hij begrijpt niets van Kirana’s band met het schilderij en ziet Cornelia domweg niet. Zijn gekibbel met Kirana zorgt voor luchtige momenten. Maar waarom heeft Miro het voortdurend over AI? Oké, hij representeert de toekomst en zijn scanrobot laat af en toe van zich horen met een alziende orakelstem. Maar hij voelt te veel als een personage die met grove kwaststreken is neergezet, en wiens perspectief gedetailleerder ingevuld had kunnen worden.

Column | Mijn werk

admin
June 20, 2025
0

Leuk dat u het vraagt, het gaat eigenlijk ontzettend goed met mijn werk. Ik schrijf een bioscoopfilm, een requiem voor De Nederlandse Opera en in het najaar ga ik Ibsens Hedda Gabler bewerken. Ja, ik heb mazzel. Of nee. Ik heb daar heel lang en hard voor gewerkt, terwijl ik ook nog eens al negen jaar niet heel goed slaap. Eigenlijk wist ik niet dat het mogelijk was om al die dingen tegelijk te doen zonder in te storten, maar zoals iemand laatst tegen me zei: in die vijftien jaar met jonge kinderen boor je verborgen superkrachten aan.

Een boek? Ja, er komt ook wel weer een boek. Maar weet u wat het moeilijke met boeken is? Het duurt erg lang om ze te schrijven én je verdient er over het algemeen te weinig mee om drie kinderen te kunnen onderhouden. Dat is dan ook de reden dat zoveel vrouwelijke schrijvers kinderloos zijn en uit de gegoede middenklasse komen. Ze hebben vanwege hun ouders voldoende geld om zich aan zoiets dols als de literatuur te wagen, maar verdienen zelf zo weinig dat ze een spekkige toelage kunnen aanvragen bij het Letterenfonds. Daarnaast hebben ze de vrijheid om zich in allerlei artist residencies te storten en iedere kletsavond over literatuur op te luisteren, zonder zich te hoeven afvragen of al die heerlijkheid wel zinvol genoeg is om daarvoor huis en haard achter te laten. Eigenlijk is de hele literaire wereld gecaterd naar vrijgezellen zonder nageslacht. Of ja, natuurlijk ook naar getrouwde mannen met kinderen, maar die gedragen zich vaak precies hetzelfde als voornoemde categorie.

Maakt dat onze literatuur ietwat eenzijdig? Daar mag u zelf over oordelen. Maar dat bij de uitverkiezing van de elf beste schrijvers onder de 35 in 2024 niet één moeder zat, is natuurlijk om te janken.

Waar ik me ook zorgen om maak, is dat er in de kunsten (opgelucht) wordt teruggekrabbeld met betrekking tot inclusiviteit. Heel veel, of alleen maar wit, vindt men steeds vaker geen bezwaar. Dit gaat ten koste van de meerstemmigheid, en helaas behoor je als vrouwelijke maker van kleur precies in dat bakje, hoewel ik laatst nog vernam dat ik ‘passing white’ zou zijn, dus die kan ik in dit nakende fascistische tijdperk mooi in m’n zak steken.

Laatst dacht ik er ook nog eens over na of ik niet toch eens moest proberen om, nogal laat, een gooi naar het It-girlschap te doen. Maar toen dacht ik aan al die It-girls (m/v/x) die verschenen en verdwenen, en besloot ik dat het een absolute nachtmerrie is om een succesvampier te zijn. Als het je niet om de inhoud je werk, maar om je positie ten opzichte van anderen gaat, leef je in hongerige leegte.

En dan is natuurlijk ook nog de opkomst van AI een ontwikkeling die kunstenaars in één klap overbodig zou maken. Ik ken collega’s die zich direct maar hebben overgegeven aan hun vermeende lot en dag en nacht aan de tiet bij ChatGPT hangen. Wat ze voortbrengen is een dystopische hybride van proefballonnetjes, opgefluft door een digitale, nederige dienaar. Maar die overhaaste collaboratie is onzinnig. Ongeveer iedere professie – accountant, tandarts – is vervangbaar door AI. Slechts de kunstenaars zullen blijven bestaan. We willen nu eenmaal een schilderij van een mens aan de muur, ook als er een niet te onderscheiden botvariant beschikbaar is.

Alles meegewogen ben ik toch behoorlijk positief over mijn toekomst als maker.