OM vervolgt asbestbedrijf Eternit voor doodslag, mensen ruim dertig jaar geleden ‘opzettelijk’ blootgesteld

Frank laat zijn kamertje in de daklozenopvang zien: een rood en een groen speelgoedautootje op een richel, de schoenen in het gelid naast het bed, notitieblokjes en andere spullen op een stoel. Hij vertelt: „Ik heb al drie keer eerder in deze kamer in de opvang geslapen. Ik kan niet zo met andere mensen.”

Frank, zo hadden Bea Zomer van het Leger des Heils en Jan van Oosten – gemeentelijk projectleider opvang – eerder verteld, slaapt normaal buiten, in het groen. Hij doorkruist meerdere keren per dag de bossen en parken van Den Haag. Maar vanaf zaterdag is een deel van het Haagse Bos en de Scheveningse Bosjes een week lang afgesloten.

Er gaat veel tijd, geld en energie in deze top zitten. Je zou willen dat die ook wordt gebruikt om dakloosheid structureel aan te pakken

De burgemeester van Den Haag heeft tijdens de NAVO-top een noodverordening afgekondigd voor het gebied rondom de conferentielocatie en rondom paleis Huis ten Bosch, inclusief de bossen. Dat betekent dat alleen deelnemers van de top na identiteitscontrole toegang krijgen. Iedereen die er normaal komt, van hondenuitlaters en hardlopers tot de dertig tot veertig dakloze mensen die in tentjes wonen – vooral Europese arbeidsmigranten – moeten weg. Wie de noodverordening negeert, wordt gewaarschuwd en riskeert een celstraf.

In andere landen worden tijdens politieke toppen en sportevenementen steden soms ontdaan van alles wat als onwelgevallig wordt beschouwd. Parijs bracht vorige zomer duizenden dakloze mensen naar opvanglocaties, tot in Marseille. De Haagse gemeenteraad maakte zich zorgen: wat zou er met de dakloze mensen tijdens de NAVO-top gebeuren?

Hotelkamers

Wethouder Mariëlle Vavier (Zorg, Armoede, Inclusie en Internationale Zaken, GroenLinks) zegt: „We kwamen er snel achter dat de groengebieden onder de noodverordening vielen en dat er noodzaak was deze mensen te verhuizen. Het is een behoorlijk aantal, sommigen hebben de plek rondom hun tent echt ingericht als thuis.”

Dat was niet de enige zorg: omdat het aantal dakloze mensen groter is dan het aantal opvangplekken is de gezinsopvang in Den Haag „hartstikke vol” en vangt de gemeente moeders met kinderen op in hotelkamers. Die wilden hoteleigenaren terug om te kunnen aanbieden: Den Haag verwacht 8.500 deelnemers aan de top. De gezinnen slapen nu in buurgemeenten en worden waar nodig met pendelbusjes van en naar werk en school gebracht.

De buitenslapers zijn volgens Vavier deels ‘zorgmijders’ die de overheid niet vertrouwen. Al maanden zijn hulporganisaties en boswachters van de gemeente en Staatsbosbeheer bezig hun voor te bereiden op de top. Jan van Oosten laat de appgroep van de hulpverleners zien, met de naam ‘NAVO-top maatwerk’. Net nog is iemand gesignaleerd die onder een brug slaapt. Aan de ene kant ervan geldt de noodverordening, aan de andere kant niet. Van Oosten zegt: „Meneer zal het niet begrijpen.” Een van de boswachters kent de man en zal hem een blauw polsbandje geven, waarmee hij naar de opvang kan die voor de komende twee weken is ingericht.

Zoom in

Daarvoor is bewust gekozen voor het gebouw waar de winteropvang is, dat kennen de meesten. Bea Zomer van het Leger des Heils zwaait er de scepter: „Ze weten dat het hier veilig is.” Ze leidt rond door slaapzalen, laat de grote plastic bakken zien waar de dakloze mensen hun tenten in kunnen opbergen, de wasmachines, de regels op een briefje aan de muur „om prettig met elkaar hier te zijn”.

Nu het zomer is, zijn er extra regels. Als de basisschool naast de opvang uitgaat, moet iedereen bijvoorbeeld binnen blijven. Alcohol drinken en wiet roken mag alleen bij een picknicktafel ver van de school.

Wat de gemeente en de hulpverleners hopen, is dat de dertig mannen en een paar vrouwen beter in beeld komen. Wethouder Vavier zegt: „We grijpen deze tijd aan om te kijken hoe we ze kunnen helpen. Sommigen zijn al behoorlijk lang dakloos.”

Zomer vertelt: „Twee weken is niet lang, maar we kunnen voortborduren op wat we in de winter hebben ingezet. Wil iemand detoxen, kunnen we iets anders betekenen?”

All-inclusive

In het oude schoolgebouw zitten de Brit James en drie Poolse mannen aan lange tafels in de voormalige gymzaal. De geur van eten stijgt op uit de keuken. Een van de Polen vertelt zijn baan te zijn verloren toen hij aan een oor doof werd. „Het zou goedkoper zijn ons allemaal een week op een all-inclusive naar Egypte te sturen”, zegt James. „Als ik Mark Rutte zie, dan zal ik dit bespreken.” Rutte, vertelt hij, kent hij uit de tijd dat hij nog in de horeca werkte en de toenmalige premier zijn zondagse cappuccino kwam drinken.

Zoom in

James vindt het maar lastig: de opvang ligt aan de andere kant van de stad dan de Scheveningse Bosjes, waar hij normaal slaapt. „Ik zie wel hoe dit gaat, misschien zoek ik iets anders.” Jan van Oosten van de gemeente vertelt dat er ook dakloze mensen zijn die echt niet naar de opvang wilden en elders in Den Haag hun tent hebben opgezet.

Bij de organisaties die zich bezighouden met dakloze mensen, zijn ze tevreden over de zorgvuldigheid waarmee de gemeente te werk gaat. „Er is echt nagedacht over een plek en mensen zijn ook niet zomaar hotels uitgezet”, zegt Jan de Vries van het Straatconsulaat. „Het navrante is wel dat er met zo’n evenement héél veel kan, er gaat veel tijd, geld en energie inzitten. Je zou willen dat die ook wordt gebruikt om dakloosheid structureel aan te pakken.”

We grijpen deze tijd aan om te kijken hoe we ze kunnen helpen. Sommigen zijn al behoorlijk lang dakloos

Het is niet zo, zegt wethouder Vavier, dat jaarrond niet wordt gezocht naar oplossingen. Voor Europese arbeidsmigranten die hun baan en daarmee ook hun onderkomen verliezen, loopt een pilot met subsidie van het ministerie van Sociale Zaken waarbij twintig bedden vrij worden gehouden. „Zo konden 212 mensen een nieuwe baan en huisvesting vinden, of terug naar hun land van herkomst”, zegt Vavier.

Het echte probleem is volgens de wethouder het woningtekort en een „kabinet dat maatregelen neemt die geen zoden aan de dijk zetten”. Ook speelt mee dat er te weinig zorg is voor mensen met verward gedrag, „waardoor mensen met een al marginale positie te snel dakloos worden”, en dat er in sommige sectoren nog altijd kortlopende contracten worden aangeboden. „Drie maanden heb je werk en slaap je op een matrasje, daarna sta je op straat.”

In de opvang klopt Frank op zijn bed. „Ik heb echt een heerlijk laken en dekbed”, zegt hij. „Ik kom helemaal tot rust na al die regen. Ik ben zo dankbaar.”

Zoom in

Delen

Mail de redactie