Rooms-katholieke kardinalen zullen op 7 mei in een besloten conclaaf bijeenkomen om een nieuwe paus te kiezen. Dat maakt het Vaticaan maandag bekend, melden internationale persbureaus. De datum werd vastgesteld na een besloten bijeenkomst van kardinalen in het Vaticaan, het eerste overleg sinds de uitvaart van paus Franciscus afgelopen zaterdag.
Aan het conclaaf nemen zo’n 135 kardinalen deel, allen jonger dan 80 jaar en afkomstig uit alle delen van de wereld, de meesten komen wel uit Europa. Normaal nemen maximaal 120 kardinalen deel aan het conclaaf, maar Franciscus had als paus een stuk meer stemgerechtigde kardinalen gecreëerd, onder meer uit Azië en Afrika. Het conclaaf zal bepalen wie de nieuwe leider wordt van de 1,4 miljard katholieken wereldwijd. Het is niet bekend hoe lang het gaat duren. De vorige twee conclaven, in 2005 en 2013, duurden slechts twee dagen.
Achter de gesloten deuren van de Sixtijnse Kapel zal het besloten stemproces plaatsvinden. De kardinalen houden daar net zolang stemrondes totdat een tweederdemeerderheid het eens is over een nieuwe paus. Als dat moment er is, verschijnt er traditioneel witte rook vanuit de schoorsteen kapel, waarna de nieuwe kerkleider aan de wereld wordt voorgesteld.
Lees ook
Paus Franciscus gaf zelf duidelijke aanwijzingen voor zijn uitvaart. En wat gebeurt er daarna?
De Amsterdamse politie heeft om de rust te behouden maandagavond enkele arrestaties verricht bij een pro-Israël-manifestatie op de Dam. De manifestatie ‘Enough is Enough – Stop the Hate’, die zo’n tweehonderd mensen trok, verliep aanvankelijk rustig. Toen er in het publiek een rookbom met groene rook werd afgestoken ontstonden schermutselingen en voerde de politie enkele personen af.
Vier ooggetuigen vertellen tegen NRC dat de rookbom werd afgestoken door twee pro-Palestijnse actievoerders. Zij zouden zich hebben voorgedaan als pro-Israëlsupporters, onder meer door een Israëlische vlag om te hangen. Een van hen, die NRC door de politie zag worden afgevoerd, had over het volledige gezicht een Israëlische vlag geschminkt.
De manifestatie was georganiseerd door de uit Zoetermeer afkomstige organisatie Time To Stand Up For Israel en had als doel „haat tegen Israël” te stoppen. “Toon solidariteit met Joodse en Israëlische studenten, wetenschappers en burgers”, stond in de aankondiging. “Sta op tegen antisemitisme, boycots en haat.”
‘Eenzijdige berichtgeving’
Onder de verschillende sprekers klonk veel kritiek op de volgens hen eenzijdige berichtgeving van Nederlandse media over de Gaza-oorlog. Spreker Sasha Jacobs uitte kritiek op de NOS door de correspondent Israël en Palestijnse gebieden van de omroep te omschrijven als „Nasrah Habiblablablah”. Haar achternaam is Habiballah. Sabine Sterk, voorzitter van de Stichting Time To Stand Up For Israel, kapittelde NRC meermaals. Dit onder meer vanwege de kop ‘De situatie in Gaza vertoont veel kenmerken van een genocide’, die in november 2024 boven een hoofdredactioneel commentaar prijkte.
“Excuse me?”, stelde Sterk. “Weet het NRC dan niet waarom Israël Gaza aanvalt? Het is een strijd tegen terroristen, niet tegen een etnische groep.” In Gaza zijn bij voortdurende Israëlische aanvallen meer dan 51.000 Palestijnen gedood, onder wie zeker 15.000 kinderen. Dat er burgerslachtoffers vallen, stelde Sterk, is niet de schuld van Israël, maar van Hamas dat zich „achter burgers verschuilt”.
Op de manifestatie kwamen naast Joden ook christenen af die hun steun „aan Israël en het Joodse volk” wilden laten zien. Jay (30), die niet met zijn achternaam genoemd wil worden, heeft een Israëlische vlag omgeslagen. Hij zegt dat hij veel Joodse vrienden heeft en „zeer bezorgd is over antisemitisme in Nederland”. Een pakketbezorger zou recent bij een vriendin van hem „de mezoeza van de deur hebben getrokken”.
De boomlange Amsterdammer Sander (45), die ook alleen met zijn voornaam genoemd wil worden en eveneens een Israëlische vlag om zijn schouders draagt, wil op de Dam zijn steun aan Israël laten zien. Hij vindt dat het land „in zijn bestaansrecht bedreigd wordt”. Hij zegt onschuldige slachtoffers te betreuren maar hekelt de “selectieve” opstelling van pro-Palestijnse activisten en demonstranten op universiteiten. “Waar waren zij toen in Jemen honderdduizend moslims vermoord werden? En waarom hoor je ze niet over China waar honderdduizenden moslims in werkkampen zitten?”
Lees ook
VN-bestuurders, mensenrechtenorganisaties en internationale rechters waarschuwen of oordelen al langer dat wat Israël in Gaza doet, neerkomt of zou kunnen neerkomen op genocide. NRC concludeert in het commentaar van 28 april dat die conclusie inderdaad nauwelijks te vermijden is.
Liveblog Crisis in het Midden-Oosten
Veertig doden in Gaza bij Israëlische aanvallen op woonhuizen
Vorige week schreef ik over seksisme, en wat je daar als vrouw tegen kan doen, en ja hoor. Daarna ontstond er in mijn mailbox een mooi onderscheid tussen de vrouwen en de mannen die reageerden.
Want de vrouwen kwamen met voorbeelden van seksisme die ze om de oren hadden gekregen: „We geven jouw baan liever aan een kostwinner”, „de vrouwen moeten in gala, de mannen zijn goed zoals ze zijn”, „ik ben altijd geïntimideerd door lange vrouwen”, „wat werk je veel uren, voor een moeder”, „we zijn hier een voorstander van vrouwen, want dan heb je wat leuks om tegenaan te kijken”, „je kan beter verpleegster worden, want voor dokter studeren is heel erg moeilijk”, etc.
En de mannen gingen in discussie. Dat ze nooit goed snappen wat seksisme is, dat ze zich afvragen of seksisme een probleem is (haha), dat ze denken dat seksisme alleen in mijn hoofd bestaat. Er mailde ook een man die „als oudere, witte man, seksisme een moeilijk verhaal” vindt, mannen die „seksisme een heel vervelend woord” vinden – „ik prefereer ‘discriminatie’”; en er was zelfs eentje die seksisme aan me ging uitleggen: „Snap het nou Japke, seksisme is, samen met de bouwmarkt. het laatste bolwerk van de man dat nog over is.” Kostelijk.
En die ene man! Die na een discussie over wat nou seksisme is, een, hou je vast, DATE met me probeerde af te spreken! OMG! Ik heb hem geantwoord dat ik alleen date met mannen boven de 1.98 meter – anders kan ik wel aan de gang blijven. Maar ik dacht ook: wat heerlijk als je zoveel zelfvertrouwen hebt! Dat je dát durft! Daar zouden heel veel vrouwen een hoop van kunnen leren.
Want vrouwen hebben dat vaak niet hè, dat misplaatste zelfvertrouwen. Dat leren we niet, op school, op de sportclub, en niet thuis. Daar moeten we vooral aardig zijn, en leuk doen. We oefenen amper met debatteren, onderhandelen, tegenspreken of iemand een knal voor z’n kop geven. En ja hoor, dan staan we weer eens met onze mond vol tanden als een man een lullige opmerking maakt.
De oudere vrouwen in mijn mailbox (66 en ouder) hebben daar genoeg van. Weg met die onzekerheid en de beuk erin! Zij vinden dat de tijd van aardig zijn en vriendelijk lachen voorbij is. En dat wij vrouwen onze mond eens moeten leren opentrekken om seksisme de wereld uit te krijgen. Waarom? Omdat het vrouwen marginaliseert, en beperkt.
Zij vinden dat vrouwen op debattraining moeten, in rollenspellen moeten gaan oefenen. „Dan klinkt het in het begin misschien bibberig of onzeker, maar elke keer dat je het doet, word je er beter in!”, schreef er een. „Doe je het niet voor jezelf, doe het dan in ieder geval voor de nieuwe generatie”, een ander. „En gezeik krijg je toch”, schreef een bevriende columniste. Wát je ook zegt, en ook als je niks zegt. Dan kan je toch beter íets zeggen, dan niets?
Maar wát zeg je dan, wilden een aantal vrouwen weten. „Kan je niet een paar opmerkingen voor ons verzinnen die we dan paraat hebben”, vroegen er een paar. Tuurlijk kan ik dat. Heb ik even voor jullie op een rijtje gezet. Kijk maar welke je wil gebruiken. Misschien helpt het! En anders komen er, helaas, nog genoeg andere kansen om je te revancheren. Moedig voorwaarts!
1 „Het was maar een grapje!” Probeer eens wat nieuw materiaal.
2 „Vrouwen kunnen niet inparkeren.” Wat een seksistische kutopmerking, Paul. Je stinkt trouwens enorm uit je bek.
3 „Hee vrouwtje, wil je even koffie halen?” Nee. Eikels moet je geen koffie geven. Dan gaan ze dood.
4 „Ik zou jou weleens serieus willen némen.” Wat bedoel je? Wil je met me naar bed? Ik snap de grap niet. Leg eens uit.
5 „Val ons mannen niet lastig met je verhalen over seksisme en los je eigen problemen op.” Ik val lastig wie ik wil. En seksisme is ook jouw probleem. Samenlevingen waarin vrouwen gelijkwaardiger worden behandeld zijn namelijk gelukkiger, stabieler, groeien sneller en duurzamer, en zijn vreedzamer.
6 „Het probleem met seksisme is, dat het niet altijd duidelijk is wat het is.” Nee. Het probleem met seksisme is dat het vrouwen in de hoek zet, en klein houdt.
7 „Vrouwen zijn ook seksistisch tegen mannen!” O echt? Vertel! Zorgt dat voor een loonkloof met vrouwen? En minder mannelijke ceo’s?
8 „Vrouwen kunnen gewoon niet onderhandelen.” Aha. Jij hebt dus alleen maar een hoger salaris omdat je een grote bek hebt.
9 „Ik zie nergens seksisme.” Wat fijn voor je. Maar helaas blijkt uit onderzoek het tegendeel.
10 „Trek je er toch niks van aan, sta erboven.” Dat zou ik graag doen, maar het heeft invloed op mijn kansen op de arbeidsmarkt, en op mijn salaris.
11 „Ik weet nooit zo goed wat seksisme is.” Wat vervelend! Terwijl het zo eenvoudig is: het zijn denigrerende dingen die alleen tegen vrouwen gezegd worden, en niet tegen mannen. Maar als je twijfelt of iets seksisme is: vraag het ons! Blijf niet met je onzekerheid zitten!
12 „Stop eens met dat wijvengezeik.” Ik vind je een tikkeltje hysterisch overkomen, onzeker ook! Probeer daar aan te werken. Als je lacht, ben je trouwens veel mooier.
13 „Kunnen we niet gewoon gezellig met elkaar omgaan?” Gezellig voor wie?
14 „Wat reageer je emotioneel, drammerig, bazig en agressief.” Je bedoelt gepassioneerd, vasthoudend, zelfverzekerd en assertief?
15 „Ben je ongesteld? Wat kijk je boos.” Zo kijk ik altijd als ik jou zie.
16 „Kun je ook lachen?” Zeker, maar niet om jou.
17 „Stop met janken.” Heb jij nou zo’n klein pikkie, of is dit gewoon een rotopmerking?
18 „Jij maakt overal een probleem van.” Ik maak er geen probleem van, dat ís het al.
19 „Je mag ook niks meer zeggen, als man.” Maar. Waaróm zou je het doen?
En o ja, als een collega of je baas tijdens een overleg naar je borsten zit te staren, rol dan je stoel achteruit, en ga je onder tafel naar zijn kruis zitten kijken. „Tot nu toe is er weinig te zien maar ik dacht: ik probeer het eens.” Dan is het zo voorbij. En altijd blijven lachen hè? Heel belangrijk.
Treinen kwamen tot stilstand, net als auto’s en liften. Gasten in restaurants konden geen warm eten meer bestellen en moesten met contant geld betalen. Telefoons en laptops konden niet meer worden opgeladen. Spanje en Portugal werden maandag getroffen door een enorme stroomstoring. De Spaanse netbeheerder Red Eléctrica sprak van de grootste stroomuitval in de geschiedenis van het land. In sommige delen van Spanje kwam de stroom maandagavond voorzichtig terug, maar volgens de Portugese energiemaatschappij REN kan het nog tot een week duren voordat het hele net volledig is hersteld. Drie vragen en antwoorden over deze ongekende stroomstoring.
1. Hoe kon dit gebeuren?
In internationale media werd maandag volop gespeculeerd over de oorzaak. Was het een cyberaanval, of een uitzonderlijk meteorologisch fenomeen? Was het een bosbrand waarna een boom op een lijn omviel? Of was een beschadiging elders in Europa de boosdoener? De Europese netwerken zijn onderling met elkaar verbonden. De Spaanse premier Pedro Sánchez verklaarde maandagavond in een persconferentie dat de precieze oorzaak nog onbekend was. Een onderzoek is gestart, maar kan maanden duren.
Wat we denken te weten: waarschijnlijk was er sprake van een kettingreactie, die ervoor zorgde dat de stroomstoring zo’n gigantisch gebied trof. „Ik vermoed dat ergens een storing is ontstaan, waarna het beveiligingssysteem faalde en onderdelen van het netwerk zichzelf één voor één hebben uitgeschakeld om verdere schade te voorkomen”, zegt Martien Visser, lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool in Groningen. Normaal wordt bij een lokale storing alleen de directe infrastructuur uitgeschakeld, waarna andere lijnen of reserve-infrastructuur de stroomvoorziening overnemen.
Wat de kettingreactie heeft veroorzaakt, blijft voorlopig dus onduidelijk. De Portugese netbeheerder wees op extreme temperatuurschommelingen als mogelijke boosdoener. Volgens Jean-Paul Harreman, directeur van marktonderzoeker op het gebied van energie Montel Analytics, kan een zeldzaam atmosferisch fenomeen invloed hebben gehad. „Plotselinge hogere luchtvochtigheid kan kabels laten trillen op een andere frequentie dan de gebruikelijke 50 Hertz. Als dat gebeurt, schakelt het beveiligingssysteem automatisch de kabel uit om schade te voorkomen.” Dit wordt ‘geïnduceerde atmosferische trillingen’ genoemd.
Maar er kunnen ook andere oorzaken zijn, zoals kleine beschadigingen van het Europese netwerk. Dat gebeurde bij de vorige grote stroomstoring in 2003. Toen kwam heel Italië zonder stroom te zitten nadat een hoogspanningslijn in Zwitserland door een omgevallen boom werd uitgeschakeld. In 2021 werd een storing op de Balkan veroorzaakt door een plotselinge toename van het stroomverbruik vanwege hitte en door oververhitting van de systemen zelf.
Voor een cyberaanval, bijvoorbeeld door Russische hackers, waren maandagavond nog geen concrete aanwijzingen of bewijzen.
2. Kan dit ook elders in Europa gebeuren, of is het elektrictiteitsnet in Spanje en Portugal kwetsbaarder dan in de rest van Europa?
In principe werkt de onderliggende techniek hetzelfde in alle EU-landen, zegt Visser. „Dat moet ook wel, want als het ene land iets geks doet, kan een ander land de dupe zijn, zoals je nu ziet.”
Maar over het algemeen geldt: hoe meer landen verbonden zijn, hoe kleiner het risico. Harreman legt uit: „Wanneer je elektriciteitsnet goed verbonden is, is er voldoende flexibiliteit in omliggende landen om problemen op te vangen. Je kunt het vergelijken met een druppel water in een grote badkuip – die veroorzaakt nauwelijks een rimpeling.” Dat Spanje en Portugal kwetsbaarder zijn, komt volgens hem ook door hun geografische ligging, aan de rand van Europa. „Door de Pyreneeën is het lastiger om kabels aan te leggen, waardoor de verbindingen beperkter zijn. In een kleinere bak, zoals het relatief geïsoleerde Spanje en Portugal, is het effect veel groter. Waren ze beter aangesloten geweest, zoals in Midden-Europa, dan zou het risico aanzienlijk kleiner zijn geweest.”
3. Wat kunnen Spanje en Portugal doen om de energievoorziening op te starten en hoe lang duurt dat?
Stap voor stap, gebied na gebied, kwam de stroom maandagavond terug in verschillende delen van Spanje. Een woordvoerder van Tennet, de beheerder van het Nederlandse hoogspanningsnet, licht deze zogeheten black start toe: „Landen hebben elektriciteitscentrales die energie kunnen opwekken zonder input uit het elektriciteitsnet. Nederland heeft er vier. Die worden als eerste ingeschakeld om het eerste beetje stroom op te wekken waarmee andere centrales weer kunnen worden aangezet.”
Die procedure gaat rustig en gecontroleerd, gebied na gebied. Harreman zegt dat een te snelle herinschakeling grote verschillen tussen vraag en aanbod kan veroorzaken, wat de stabiliteit van het stroomnet in gevaar brengt. „Als de balans verstoord raakt, kunnen er afwijkingen ontstaan in de standaardfrequentie van 50 Hertz, en dat wil je absoluut vermijden.” Volgens de Tennet-woordvoerder moet het systeem „stukje bij beetje weer worden opgebouwd en daarbij moeten vraag en aanbod in balans blijven”. Daarom gaat herstel langzaam. Onduidelijk is nog hoelang het herstel precies gaat duren.
Als dat nodig is, zijn andere Europese landen verplicht om energie te leveren om het systeem weer op te bouwen, aldus de Tennet-woorvoerder. Delen van Spanje kregen maandag weer stroom, „met dank aan Frankrijk en Marokko”, zei premier Sánchez.
Ondertussen krijgen onder meer ziekenhuizen en datacenters stroom van noodaggregaten. „Maar om alle huishoudens in Spanje en Portugal die zonder stroom zitten van elektriciteit te voorzien, heb je vrijwel alle aggregaten op de wereld nodig”, zegt de Tennet-woordvoerder. De rest wacht dus in het donker.
