Elja Looijestijn spoorde de Achterwerk -briefschrijvers van toen op

Posted on by admin

Oud-Achterwerk-redacteur Elja Looijestijn in het VPRO-archief. Foto Bram Petraeus

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Interview

Podcast Hoe gaat het nu met de pubers die brieven vol vragen, problemen en wensen schreven naar VPRO-Achterwerk? Daarover maakte oud-Achterwerk-redacteur Elja Looijestijn een podcast. „We deden niet aan trigger warnings.”






„Ik ben negentien jaar en over anderhalve maand word ik moeder. Groetjes Desirée.” „Ik denk steeds na over of de aarde kan vallen en als hij valt, wat er dan gebeurt, heeft iemand anders dit ook? En heeft iemand tips? Groetjes, Hanna.”

Veertig jaar lang stonden er brieven van kinderen en jongeren achter op de VPRO-gids, vol vragen, problemen, wensen en frustraties. Lezers konden reageren, sommige reacties werden de week erna geplaatst en sowieso werden alle brieven die voor iemand binnenkwamen, doorgestuurd. Tot wel honderd per week. De rubriek begon in mei 1976 en stopte in 2016, „omdat de inzendingen opdroogden”, zegt Elja Looijestijn (41). Ze was acht jaar redacteur van de rubriek. Elke week selecteerde ze de meest grappige, kwetsbare of ontroerende brieven, maar nooit wist ze hoe het de jongeren daarna verging. Is de jonge moeder nog met dezelfde man? En hoe is het met hun kind, nu in de twintig? Of hoe zit het met de jongen die in de jaren 90 al zo goed kon programmeren, heeft hij daar zijn werk van gemaakt? In de podcast Achterwerk zoekt Looijestijn, jaren later, een aantal mensen op die toen een brief schreven.

Foto Bram Petraeus

Op de redactie van de VPRO op het Mediapark in Hilversum laat ze het archief zien van de televisiegids die „bij half Nederland” wekelijks op de salontafel lag – twee kasten vol met ingebonden gidsen, linksboven 1974 (de rubriek ‘Achterwerk’ begon twee jaar later) en rechtsonder de meest recente nummers. Toen ze groen licht kreeg voor de podcast ging ze bladeren, eindeloos bladeren en lezen, op zoek naar de leukste brieven. Hoeveel ze er precies las weet ze niet, „zeker honderden”. „Als een brief me raakte, ging ik meteen kijken of ik iemand nog kon opsporen. Zo zag mijn collega Niels Hoeben die me hielp met researchen dat de computerjongen nu in Boston woont, dat maakte me direct nieuwsgierig. Toen we hem mailden, schreef hij terug dat hij één bijzondere vriendschap heeft overgehouden aan de reacties. Yes, dacht ik. Dat is aflevering drie geworden.”

Puberproblemen

Al die inzendingen achter elkaar lezend, geven een tijdsbeeld van wat jongeren tussen de tien en twintig jaar bezighield: disco, punk, gabbers, de dood van Kurt Cobain, kernwapens, Furbies, werkende moeders. Zorgen om klimaatverandering zag ze de laatste jaren steeds vaker. Sommige thema’s kwamen veertig jaar lang terug: liefde, gedoe met vriendschappen, pesten, ouders, zorgen over hun veranderende lichaam – „universele puberproblemen”. Soms waren de onderwerpen heftig: suïcidale gedachten, misbruik, zelfbeschadiging. „Ik kreeg foto’s van armen met littekens. Van mijn voorganger Katja de Bruin had ik geleerd dat ik niet té begaan moest zijn, dat ik niet ben opgeleid om jongeren met zulke heftige problemen te helpen en dat ‘Achterwerk’ daar ook niet voor was bedoeld. Ik schreef dan terug dat ze iemand in hun omgeving in vertrouwen moest nemen en samen professionele hulp konden zoeken.”

Sommige nare verhalen zou ze nu misschien niet meer plaatsen, zegt ze, als ‘Achterwerk’ nog zou bestaan. „We deden niet aan trigger warnings. Aan de andere kant hebben de adviezen van lezers jonge mensen die met zware problemen rondliepen ook geholpen.” Zoals schrijver Tobi Lakmaker vertelt in de tweede aflevering van de podcast. Hij kampte met „een existentiële crisis” en las in de week dat hij erg somber was een bericht achterop de VPRO-gids dat hem een gevoel van herkenning gaf en uit de put hielp.

Vrolijk

Verhalen over suïcide of misbruik behandelt Looijestijn niet in de podcast. „Ik wilde het vrolijk houden van toon, feel good. Het mocht wel over serieuze thema’s gaan, maar ik zag het niet zitten om iemand te benaderen met ‘hoi, weet je nog, tien jaar geleden toen je zo in de put zat?’ Hoewel dit, als iemand daar weer uitgekomen is, best een mooi gesprek kan opleveren. Maar het is niet het soort verhaal waar ik naar op zoek was.”

Foto’s Bram Petraeus

Ze sprak zo’n twaalf tot vijftien mensen. Zes leidden tot een aflevering, van elk twintig minuten. Voor de zomervakantie maakte ze een pilot, dat werd aflevering één, en in augustus begon ze aan de vervolgafleveringen. „Ik wilde niet alleen maar terugblikken op de brief, er moest een ontwikkeling hebben plaatsgevonden en ook recent nog iets interessants te vertellen zijn.” Zo gaat ze in de eerste aflevering langs bij de nu 26-jarige dochter van de toen 19-jarige moeder. De dochter kende het verhaal van de brief niet. In de podcast leest ze hem voor, wat een ontroerend moment oplevert.

Niet alles lukte: „Een van de verhalen die ik graag wilde uitzoeken ging over de liefdesoproep van een jongen die in 2006 een meisje had gezien op de boot naar Terschelling. Na zijn brief verschenen er verschillende reacties, meerdere meiden dachten dat het over hun ging. Uiteindelijk is er volgens mij een ontmoeting geweest, dat las ik op de achterpagina, maar ik heb niet kunnen achterhalen wie het waren.”

Related Posts

Minister Faber verwacht dat spreidingswet nog één tot twee jaar blijft bestaan

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie (PVV) verwacht dat de spreidingswet nog een tot twee jaar blijft bestaan voor ze die gaat intrekken. Dat zei ze donderdag tijdens een besloten overleg met vertegenwoordigers van ministeries, provincies, gemeenten en het COA, meldt persbureau ANP op basis van een betrokkene en bevestigt een woordvoerder van Faber in Trouw. Haar partij PVV is uitgesproken tegenstander van de spreidingswet.

Onder druk van de PVV is in het hoofdlijnenakkoord afgesproken dat de spreidingswet wordt ingetrokken, want de partij vindt dat gemeenten nooit verplicht mogen worden om asielzoekers op te vangen.

Een woordvoerder van Faber zegt vrijdag tegen Trouw dat „we eerst alternatieven in kaart moeten hebben voordat de spreidingswet ingetrokken kan worden” en dat de minister „er rekening mee houdt dat dat nog even duurt”.

Lees ook

Terwijl Ter Apel overvol is, zijn er in 40 procent van de gemeenten nog altijd geen opvangplekken

De opvanglocatie voor asielzoekers in Ter Apel is zo vol dat er alleen kwetsbare vluchtelingen worden binnen gelaten. Een groep mannen wacht 's avonds laat buiten op een oplossing.

Faber zelf zei vrijdag na afloop van de ministerraad dat ze doorgaat met het uitvoeren van de wet zolang die van kracht is. Dat betekent dat provincies en gemeenten vóór 1 november plannen moeten inleveren om te voldoen aan hun wettelijke opdracht om asielzoekers op te vangen. Maar de minister wilde niet zeggen of ze gebruik gaat maken van haar bevoegdheid om gemeenten te dwingen opvangplekken te realiseren.

Donderdag na afloop van haar overleg met gemeenten en provincies zei Faber dat ze werkt aan een plan waarbij provincies „bij toerbeurt” extra asielzoekers moeten opvangen als het aanmeldcentrum in Ter Apel te vol raakt.


Ik heb een heel goede relatie met Poetin, zegt Trump terwijl hij naast Zelensky staat

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Wel of geen ontmoeting met Donald Trump? Die vraag hing de hele week van het bezoek van Volodymyr Zelensky aan de VS in de lucht. Na sneren van Trump aan het adres van de Oekraïense president, eerder deze week, leek het onwaarschijnlijk. De ontmoeting kwam er toch, in de Amerikaanse vrijdagochtend, in de Trump Tower in New York.

Het was ongemakkelijk, blijkt uit de beelden van een korte vragensessie met de pers vooraf. Zelensky staat met zichtbaar ongemak naast Trump, die Zelensky bedankt voor zijn rol bij het schandaal over hun telefoongesprek in 2019, leidend tot een poging om Trump af te zetten. Als Trump zegt dat hij een „heel goede relatie” met Poetin heeft, zegt Zelensky dat hij hoopt dat zij een betere relatie hebben. Trump lacht wat en zegt: „It takes two to tango”. Als hij president wordt zal hij de oorlog hebben beëindigd voor zijn inauguratie op 20 januari, claimt Trump.

Alleen al de ontmoetingsplek verraadt Trumps behoefte om te laten zien wie de baas is. Geen neutrale locatie, maar eigen terrein. Ook het briefje van Zelensky dat Trump donderdag op zijn platform Truth Social plaatste, toont de verhoudingen. Zelensky moet Trump te vriend houden, al zegt Trump de vreselijkste dingen over Zelensky en Oekraïne. „Beste Donald”, schrijft hij. „Je weet dat ik altijd met veel respect spreek over alles dat met jou verbonden is, en dat is zoals het moet zijn. […] Ik geloof dat het belangrijk voor ons is om persoonlijk contact te hebben en elkaar 100 procent te begrijpen.”

De onzekerheid over zijn ontmoeting met Trump was tekenend voor de moeizame week van Zelensky in de VS. Het was een zware week: talloze ontmoetingen met regeringsleiders rondom de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, een toespraak bij die vergadering, gesprekken met Amerikaanse politici in het Capitool en het Witte Huis. Met boven elk verzoek om meer steun voor Oekraïne de schaduw van een mogelijke overwinning van Trump op 5 november.

Zeker, Zelensky kreeg weer steun toegezegd van president Joe Biden en presidentskandidaat Kamala Harris. Maar hij kreeg niet waar hij voor kwam: toestemming om bepaalde Amerikaanse wapens op Russisch grondgebied te mogen inzetten voor de korte termijn, veiligheidsgaranties van de NAVO op de langere termijn. Daarnaast maakte Zelensky’s bezoek nog iets duidelijk: de tegenstelling tussen Democraten en Republikeinen over Oekraïne is verder aangescherpt, en dat kan alleen maar slecht uitpakken voor Kyiv.

Wapenfabriek

Eigenlijk ging het al mis op de eerste dag van de reis. Zelensky trapte zondag af met een bezoek aan de Scranton Army Ammunition Plant, een wapenfabriek in de geboorteplaats van Joe Biden in Pennsylvania. In de nieuwe fabriek worden 155 mm-granaten gemaakt, cruciale munitie voor Oekraïne.

Het bezoek leidde tot Republikeinse woede. Pennsylvania is de belangrijkste van de zeven swing states waar de presidentsverkiezingen worden beslist. Zelensky werd begeleid door de Democratische gouverneur Josh Shapiro, die bijdraagt aan de campagne van Kamala Harris. Er waren bij de rondleiding in de fabriek uitsluitend Democratische politici aanwezig.

De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson schreef een felle brief: „De excursie was duidelijk een partijdig campagne-evenement, bedoeld om Democraten te helpen, en duidelijk een geval van inmenging in de verkiezingen.” Johnson eiste woensdag het onmiddellijke ontslag van de Oekraïnse ambassadeur in de VS, Oksana Markarova, omdat zij het fabrieksbezoek had geregeld en daarom voor Republikeinen niet langer te vertrouwen is als neutrale diplomaat.

Republikeinse ergernis was er ook over een interview met Zelensky in het tijdschrift The New Yorker dat zondag verscheen. Daarin neemt Zelensky heel voorzichtig afstand van Trumps belofte dat hij als president snel een einde zal maken aan de oorlog. Ook had hij een korte kwalificatie voor J.D. Vance, Trumps kandidaat voor het vicepresidentschap: „Hij is te radicaal.” Vance pleitte eerder deze maand voor een gedemilitariseerde zone tussen Rusland en Oekraïne, in combinatie met een toezegging van Oekraïne dat het land zich nooit zal aansluiten bij de NAVO.

Ook deze week vertolkte Trump in verschillende optredens het Kremlin-perspectief op de oorlog. Het verzet van Oekraïne is zinloos, aldus Trump, want oorlogvoeren is nu eenmaal wat Rusland doet. „Iemand vertelde me onlangs dat ze Hitler hebben verslagen, en Napoleon. Dat is wat ze doen. Ze vechten. En het is niet aangenaam.” In een andere toespraak zei Trump dat Zelensky weigert een deal te sluiten en dat Oekraïne verwoest en verloren is. Vooral de teloorgang van torens lijkt hij te betreuren.

Overwinningsplan

Dat Zelensky vreest dat een overwinning van Trump leidt tot stopzetting, of een drastische reductie, van de Amerikaanse steun aan Oekraïne lijkt terecht. President Biden deelt die vrees, getuige zijn voornemen om alle in april door het Congres toegezegde 61 miljard dollar aan steun uit te geven voordat zijn ambtstermijn afloopt. Deze week maakte Washington een steunpakket van bijna 8 miljard dollar bekend, met onder meer een Patriot-luchtverdedigingssysteem en extra training voor F16-piloten.

Voorafgaand aan de Amerikaanse reis sprak Zelensky over een ‘overwinningsplan’ dat hij met Biden wilde bespreken. Het zou gaan om vijf punten, onder meer over het gebruik van buitenlandse wapens zonder beperkingen en veiligheidsgaranties voor de langere termijn. Ook na het gesprek met Biden van donderdag kwamen details van het plan niet naar buiten. De twee presidenten spraken af dat er op 12 oktober in Rammstein, met defensieministers, verder over wordt gesproken.

Lees ook

deze analyse over het bezoek van Zelensky aan de VS

Zelensky woonde dinsdag in de VN-Veiligheidsraad een zitting mee over het conflict in Oekraïne. Links naast hem de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noel Barrot.

Zelensky gaat naar huis zonder inwilliging van zijn vurigste wens voor de korte termijn, toestemming om westerse langeafstandsraketten te kunnen inzetten voor militaire doelen ver in Rusland. Hoeveel steun Biden ook uitspreekt, op dit punt blijft hij terughoudend. Mogelijk, zo schrijft The New York Times, is dat omdat veiligheidsdiensten concluderen dat de risico’s van Russische wraak aanzienlijk zijn, tegenover beperkte winst voor Oekraïne omdat ze over te weinig raketten beschikken en Rusland de doelen verplaatst.

Voorstellen voor overgave

Zoals Zelensky de onwillige Trump te vriend moet zien te houden, moet hij ook de banden met de andere presidentskandidaat warm houden. Dat is een stuk makkelijker.

Na zijn gesprek met Biden had Zelensky donderdag een aparte ontmoeting met Kamala Harris. In een perssessie sneerde ze naar haar concurrent, zonder hem te noemen. „Er zijn mensen in mijn land die Oekraïne willen dwingen om grote delen van hun soevereine grondgebied op te geven, die Oekraïne willen dwingen om neutraliteit te accepteren. Dat zijn dezelfde voorstellen als die van Poetin, en dat zijn geen voorstellen voor vrede. Dat zijn voorstellen voor overgave, en dat is gevaarlijk en onacceptabel.”

Zelensky is afhankelijk van Amerikaanse steun en kan het zich niet permitteren om partij te kiezen tussen Democraten en Republikeinen. Elke schijn van partijdigheid wakkert de Washingtonse verdeeldheid over steun aan Oekraïne aan, zeker in verkiezingstijd. Zijn bezoek deze week maakt die nog zichtbaarder dan voorheen.


‘Aan het eind van elk jaar bespreken we ons leven met elkaar’

  • admin
  • September 27, 2024
  • 0

Esther: „Toen we een tijdje in New York woonden, was ik zwanger van onze tweede. Ik merkte hoe daar gestimuleerd werd dat vrouwen actief en sportief blijven tijdens de zwangerschap en zich al vóór de bevalling voorbereiden op het herstel. Ik vond dat heel mooi, en zo is de kiem gelegd voor mijn bedrijf Mom in Balance, waar ik zestien jaar geleden mee begonnen ben. Het concept is buiten sporten voor zwangere vrouwen en moeders. We trainen met een weerstandsband, de Pink Band. Het gaat er niet alleen om fit te blijven tijdens je zwangerschap en daarna, maar vooral ook om de mindset: de verbinding met gelijkgestemden, de positieve vibe. We hebben ook een programma voor vrouwen in de menopauze, want juist dan is het ook belangrijk te blijven bewegen. Mom in Balance heeft nu 28 mensen op de loonlijst. Daarnaast werken we met driehonderd trainsters samen. Het is in haast elke stad van Nederland wel mogelijk mee te doen. En ja, het is een vrouwenbolwerk. De enige man in het bedrijf is Rob.”

Rob: „Ik heb na mijn studie financiële bedrijfskunde altijd bij banken gewerkt, totdat ik in 2013 besloot mijn baan bij ABN Amro op te zeggen. Ik wilde mijn kennis en kunde liever inzetten voor Esthers bedrijf. Dat heb ik tot 2019 fulltime gedaan, toen was ik een manusje-van-alles. Nu werk ik nog acht uur per week voor het bedrijf. Ik doe vooral de financiële kant.”

Esther: „Tot augustus woonden we in Heemstede. Maar na onze tijd in New York bleef het buitenland trekken. We hebben ook anderhalf jaar in Singapore gewoond, tussen 2019 en 2021. Dit jaar zijn we verhuisd naar een dorpje in de buurt van Lissabon. We hebben nu ook een vestiging van Mom in Balance in Lissabon. Elke maand ben ik een week in Heemstede, voor mijn bedrijf en om de oudste kinderen Julia (19) en Sophie (18) te zien.”

Rob: „Feline (15) en Florian (14) zijn mee verhuisd en gaan nu naar een internationale school. Ze zijn er heel positief over.”

Esther: „Ik werk veertig uur per week. Maar wat is werken? Het voelt voor mij niet als werk. Ik vind het leuk en word er blij van. En nee, ik raak niet snel overspannen. Ik kan veel aan. Ik sport veel en let op mijn voeding. Dat is waartoe we onze deelneemsters inspireren en zo leef ik zelf ook. Practice what you preach. We leven graag bewust. Aan het einde van het jaar gaan we ook altijd een weekendje weg om de verschillende aspecten van ons leven met elkaar te bespreken.”

Rob: „Dat doen we met een lijst van negen onderwerpen, zoals emotional life, family life, career, finance, love and relationships. Deze methode ontlenen we aan het zelfhulpprogramma Lifebook van Mindvalley.”

Esther: „Ik heb tijdens zo’n sessie bijvoorbeeld eens besloten voortaan ’s avonds offline te gaan om meer tijd voor mijn gezin te hebben.”

Rob: „En ik merkte dat ik meer aan intellectual life wilde doen, dus ik heb besloten geschiedenis te gaan studeren. Ik volg nu een aantal modules bij Harvard en daarna wil ik een master gaan doen aan de universiteit van Edinburgh. Maar ook onze beslissing naar Portugal te verhuizen komt voort uit zo’n sessie. Toch niet niks, want je splitst het gezin op.”

Esther: „Daarom hebben we elke drie maanden een contactmoment, een weekend in Nederland waarbij we met zijn allen bij elkaar zijn. In de zomer gaan we met elkaar op vakantie en met Oud en Nieuw gaan we samen op wintersport.”

Krachttraining en ochtendritueel

Rob: „Ik doe twee tot drie keer per week krachttraining en daarnaast hou ik van zwemmen, hardlopen, mountainbiken en padel.”

Esther: „Ik sta elke dag om zes uur op en doe dan een ochtendritueel met yoga en meditatie. Daarnaast doe ik aan krachttraining, Mom in Balance-training en wielrennen. En ik heb een journal waar ik ’s ochtends dingen in schrijf, plannen en intenties voor de dag. Ik heb er eentje voor de start van de dag en een andere voor het einde van de dag, waarin ik opschrijf wat ik die dag gedaan heb.”

Rob: „Esther is heel gedisciplineerd.”

Esther: „Ja, maar dat is stapje voor stapje gegaan. Elke keer voeg je een nieuw element aan je routine toe.”

Rob: „Ze koopt bijna elk zelfhulpboek en managementboek dat ze tegenkomt.”

Esther: „Atomic Habits vind ik bijvoorbeeld een geweldig boek. Over hoe je goede gewoonten kunt kweken.”

Rob: „Ter ontspanning gaan we uit eten of we spreken af met vrienden.”

Esther: „Rob houdt mij in balans. Hij zorgt iets meer voor de kinderen en kookt elke dag.”

Rob: „Ik vind het leuk om te doen.”

Esther: „Binnen Mom in Balance richt ik me nu vooral op internationale groei en women empowerment. Ik wil zoveel mogelijk vrouwen bereiken, wereldwijd. We zijn nu ook begonnen met het initiatief Pink Band Movement in Brazilië, Guatemala en Kenia. Daarvoor heb ik een stichting opgericht. We werken samen met Women Win. We leiden lokale trainers op om jonge moeders uit sloppenwijken te begeleiden via sport. Het zijn meestal tienermoeders, tussen de veertien en twintig jaar oud. Ik ben net in Nairobi geweest en het heeft veel indruk op me gemaakt. Je ziet ze echt…”

Rob: „…opbloeien.”

Esther: „Ja. Het begint met sport, maar daarna stimuleren we ze ook om iets van hun leven te maken. Studie, werk, eigen bedrijf. Sport is zó belangrijk. Het helpt je om zelfvertrouwen te krijgen en stappen te zetten in je leven.”