De omstreden documentaire Russians at War wordt ondanks kritiek woensdag toch vertoond op de Haagse campus van de Universiteit Leiden. De universiteit ziet geen reden om de screening te verbieden, zegt een woordvoerder. „De Universiteit Leiden doet niet aan censuur, dus ook niet aan zelfcensuur.”
Onder meer de Oekraïense ambassade en een studentenorganisatie voor Oost-Europese studenten hadden de universiteit opgeroepen de pro-Russische documentaire niet te vertonen.
Russians at War is gemaakt door de Russisch-Canadese journalist Anastasia Trofimova, die in de documentaire meegaat met Russische soldaten op Oekraïens grondgebied. Trofimova zei eerder tegen NRC over haar film: „Als u een kant kiest in de oorlog, bent u pro-oorlog. […] Ik ben voor vrede.”
Dat in Den Haag, de stad met het Internationaal Gerechtshof, deze screening plaatsvindt, is extra pijnlijk voor mij
Vorig jaar werd Trofimova door Oekraïne op een zwarte lijst gezet en werd begonnen met een strafrechtelijk onderzoek. Het land stelt dat de filmmaker als verspreider van propaganda een gevaar is voor de nationale veiligheid.
Trofimova is woensdag in Den Haag om vragen van het publiek te beantwoorden. Het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) besloot eerder de film niet te vertonen en trok een uitnodiging voor de omstreden documentairemaker juist in.
Lees ook
IDFA trekt documentaire over Russische soldaten terug om een ‘shitstorm’ te voorkomen
‘Propaganda’
De Oekraïense ambassade heeft afgelopen week, ook dinsdag nog, brieven gestuurd naar de universiteit met het verzoek de documentaire niet te vertonen. „Russians at War is een Russische propagandadocumentaire die de realiteit van de genocidale Russische agressieoorlog tegen Oekraïne vervormt. Hierdoor misleidt het de kijkers en wordt het giftige narratief van het Kremlin gepromoot”, aldus de ambassade in een persbericht. „We verwachten daarom dat de screening wordt gecanceld.”
De studentenorganisatie ABBA, voor Oost-Europese studenten, deed ook een oproep richting de universiteit op om de vertoning niet door te laten gaan. „Veel Oekraïense studenten zijn geschokt. De Universiteit Leiden is een gerespecteerde westerse institutie”, zegt Jana Roedenko, voormalig student aan de Universiteit Leiden en voorzitter van ABBA.
Roedenko overleefde de bloedige Russische aanval in de Oekraïense stad Boetsja, waarvan het Internationaal Gerechtshof onderzoekt of Rusland daar oorlogsmisdaden heeft gepleegd. „Dat in Den Haag, de stad met het Internationaal Gerechtshof, deze screening plaatsvindt, is extra pijnlijk voor mij”, aldus Roedenko.
Verstopt
Vooral heeft Roedenko problemen met de setting waarin de documentaire wordt vertoond. Op de aankondiging van het evenement op de website van de universiteit stond geschreven: „De film geeft een stem aan Russische soldaten aan het front in Oekraïne.” Deze aankondiging werd later grotendeels weggehaald, bevestigt ook de universiteit. Een woordvoerder kan niet zeggen waarom dit gebeurde.
De weggehaalde omschrijving van de film laat volgens Roedenko zien dat de nadruk van het evenement eerder ligt op sympathie voor het Russische leger, dan op het daadwerkelijk bestuderen van Russische propaganda. „Die propaganda verstopt zich zo onder de vrijheid van meningsuiting”, aldus Roedenko.
De decaan van de Leiden University College in Den Haag, Giles Scott-Smith, nodigde Roedenko via LinkedIn uit om ook te komen spreken. Dat sloeg ze af. „Trofimova staat op de zwarte lijst. Ze is een gevaar voor mij als Oekraïner, als ik aan dezelfde tafel ga zitten, legitimeren wij haar.”
Lees ook
‘De scheldpartij van Trump en Vance tegen Zelensky was een van de verschrikkelijkste dagen van mijn leven’
Censuur
In een reactie laat de universiteit weten dat tijdens het evenement „voldoende ruimte voor het gesprek en voor de diverse opvattingen, meningen en inzichten” is. Na de vertoning wordt onder leiding van een moderator gediscussieerd over de documentaire.
Tijdens de screening woensdag houdt ABBA een protest, een workshop ‘casualty care’ (slachtofferzorg). Daarbij komt een Oekraïense militair verpleegkundige uitleg geven over haar werk. Om de Oekraïense oorlogsslachtoffers te herdenken, dragen de deelnemers tijdens de eerste twintig minuten van de film verband.
