Wanneer het Constitutioneel Hof in Seoul bekendmaakt of president Yoon Suk-yeol definitief wordt afgezet, is nog altijd onduidelijk. In de tussentijd behandelde het al wel de afzetting van zijn tijdelijke opvolger, premier Han Duck-soo: maandag oordeelden de rechters dat die mag terugkeren als waarnemend president.
Han kreeg die rol nadat het parlement Yoon half december schorste vanwege diens mislukte couppoging eerder die maand. Maar onder meer omdat Han weigerde de benoeming te bekrachtigen van nieuwe rechters aan het Constitutioneel Hof, waar op dat moment drie zetels vacant waren, stuurde de Nationale Assemblee hem nog geen twee weken later ook naar huis.
De strijd om die benoemingen is belangrijk: zes van de negen rechters van het Constitutioneel Hof moeten instemmen met de afzetting van Yoon. Zolang drie al genomineerde rechters nog niet benoemd waren, moesten de overgebleven zes het dus unaniem eens worden. Volgens de Zuid-Koreaanse progressieve oppositie maakte Han zich door zijn weigering de drie rechters te benoemen medeplichtig aan Yoons coup. Daar ging het Hof maandag niet in mee. Han is door die uitspraak per direct weer in functie als premier en waarnemend president. Hij ging direct na bekendmaking van het vonnis weer aan het werk.
In de tussentijd had Hans opvolger als waarnemend president, Choi Sang-mok, alsnog twee benoemingen bekrachtigd, zodat het Hof nu acht rechters telt. Maar de negende benoeming hield ook hij tegen, zodat de oppositie vrijdag nog een motie aankondigde om ook hem de laan uit te sturen. Of die nog in stemming wordt gebracht nu Han terugkeert, is onduidelijk.



Oplopende spanningen
De barrage aan afzettingsprocedures tekent de bestuurlijke verlamming die zich van Zuid-Korea meester heeft gemaakt sinds de conservatieve Yoon op 3 december de militaire noodtoestand uitriep en militairen naar de door de oppositie gedomineerde Nationale Assemblee stuurde in een vergeefse poging om een spoedvergadering te verhinderen. Yoon trok de maatregel onder druk van een stemming in het parlement en snel aanzwellende straatprotesten na enkele uren in. Anderhalve week later stuurde de volksvertegenwoordiging hem naar huis.
Lees ook
Machtsgreep president Zuid-Korea stuit op het parlement en op zijn eigen partij: na enkele uren wordt militaire noodtoestand weer opgeheven
Sindsdien buigt het Constitutioneel Hof zich over Yoons schorsing. Als het die afwijst, dan kan Yoon per direct terugkeren als president tot het einde van zijn termijn in 2027. Houdt het Hof Yoons afzetting in stand, dan is die onherroepelijk en volgen binnen zestig dagen verkiezingen.
Een vonnis werd snel na de laatste zittingsdag op 25 februari verwacht, maar het heeft Hof nog altijd geen datum voor de uitspraak aangekondigd. Dat uitstel zorgt voor steeds verder oplopende spanningen tussen voor- en tegenstanders van Yoon. Sinds de couppoging wordt er dagelijks door beide kampen gedemonstreerd, waarbij het regelmatig tot geweld komt. Toen het voorarrest van Yoon – die ook strafrechtelijk wordt vervolgd – in januari werd verlengd, bestormden radicale medestanders van de president de rechtbank in Seoul. In de voorbije weken zijn zeker twee van zijn aanhangers omgekomen nadat ze zichzelf uit protest in brand hadden gestoken. Ook dit weekend gingen beide kampen – gescheiden door een haag van politiebussen – in Seoul weer massaal de straat op.

No-flyzone
Volgens sommige analisten is die polarisatie de reden dat de uitspraak op zich laat wachten: het Hof zou al een besluit hebben genomen, maar de tijd willen nemen om dat zorgvuldig te onderbouwen. Zo zouden ze hopen een geweldsuitbarsting – waarvoor door velen wordt gevreesd – te voorkomen.
In de omgeving van het Constitutioneel Hof in Seoul zijn strenge veiligheidsmaatregelen aangekondigd voor de dag van het vonnis: tienduizenden politieagenten worden gemobiliseerd, scholen en metrostations worden gesloten, er is een no-flyzone ingesteld, en toegang tot de daken van omliggende gebouwen is verboden.
Maar er wordt ook wel gespeculeerd dat het Hof zelf verdeeld is. Als slechts vijf van de acht huidige rechters Yoons afzetting steunen, zouden zij kunnen proberen het vonnis op te houden tot de laatste vacature is vervuld, waarvoor een progressieve rechter is genomineerd van wie wordt verwacht dat hij afzetting van Yoon zal steunen. Dat zou dan niet te lang meer moeten duren: in de tweede helft van april gaan twee andere rechters verplicht met pensioen en is het Hof opnieuw incompleet.

Slecht moment
Het uitstel leidt tot nervositeit bij de progressieve Democratische Partij. Hoewel nog altijd een meerderheid van de Zuid-Koreanen voor afzetting is, slinkt hun kamp wel. En terwijl de oppositie na de couppoging van Yoon een straatlengte voorsprong had in de meeste peilingen, gaan de DP en Yoons conservatieve PPP inmiddels nek-aan-nek.
Lees ook
Yoon wilde volgens zijn aanhangers de democratie in Zuid-Korea juist redden
Bovendien is DP-leider Lee Jae-myung, bij tussentijdse presidentsverkiezingen veruit favoriet, zelf verwikkeld in een strafzaak rond overtreding van de kieswet. Hij werd daarvoor veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf, maar ging in beroep. Als het vonnis in stand blijft, mag Lee niet meedoen aan de verkiezingen die op Yoons afzetting zouden volgen. Een uitspraak in de zaak wordt woensdag verwacht.
De politieke verlamming kon bijna niet op een slechter moment komen. In het Witte Huis keerde enkele weken na Yoons schorsing Donald Trump terug als president. Die zinspeelde er tijdens zijn campagne op dat hij Zuid-Korea fors meer wilde laten betalen voor de ruim 28.000 Amerikaanse militairen die in het land gelegerd zijn om het te beschermen tegen Noord-Korea. Ook dreigt hij Zuid-Korea met forse importheffingen, en wil hij mogelijk net als in zijn eerste termijn buiten de regering in Seoul om onderhandelen met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.
Voor Zuid-Korea, economisch sterk afhankelijk van de export, zijn Trumps heffingen op staal en aluminium een grote bedreiging, en dat geldt des te sterker voor invoerheffingen op auto’s, die Washington naar verwachting in april zal aankondigen. Auto’s zijn het belangrijkste exportproduct van Zuid-Korea naar de VS.
Maar sinds Trumps aantreden heeft nog niemand in de Zuid-Koreaanse regering direct contact met de Amerikaanse president gehad.
