De Groenen hebben de jeugd verloren, linkse studenten zoeken een alternatief

De kroeg brult: Liverpool heeft gescoord tegen Lille. Het gejuich onderbreekt het gesprek van vijf studenten politicologie even, maar verder schenken ze er geen aandacht aan. Belangrijker voor hen: de koers van de Groenen voor de Duitse verkiezingen op 23 februari. Vijf halve liters bier staan op de tonnen die als tafels dienen in de Kneipe (een bruine kroeg) in de Berlijnse wijk Schöneberg. „De Groenen hebben de jeugd verloren”, zegt de 23-jarige Lenny Hallberg.

Bij de landelijke verkiezingen in 2021 haalde Bundnis 90/Die Grünen het beste resultaat ooit: bijna 15 procent van de stemmen. Met de sociaal-democratische winnaar SPD en de kleinere, liberale partij FDP vormden de Groenen een coalitie. Vooral onder jongeren had de partij veel steun: 20 procent van de kiezers tussen de 18 en 29 jaar stemde op de Groenen. Wat is er na de val van de ‘stoplichtcoalitie’ over van die steun? En wat is het alternatief aan de linkerkant van het politieke spectrum?

Eind vorig jaar verliet het voltallige bestuur van de Grüne Jugend, de jongerenorganisatie van de Groenen, de partij uit onvrede over de koers. In de coalitie had de partij te veel ingeleverd op de thema’s klimaat, migratie en sociaal beleid. Volgens de jongeren hebben de Groenen „uit het oog verloren welk beleid ze eigenlijk steunen”.

Dat voelen ook voormalige kiezers. De hoop van destijds heeft plaatsgemaakt voor teleurstelling, zegt Anna Goldman (22) in de Kneipe. In 2021 stemde ze op de Groenen, nu twijfelt ze. „Ze hebben veel beloofd maar weinig geleverd. Natuurlijk moet je compromissen sluiten in een coalitie, maar je moet ook bij je kernwaarden blijven. De Groenen zijn altijd pacifistisch geweest, nu sturen ze wapens naar Oekraïne en Israël.” Ze overweegt haar stem aan de kleine socialistische partij Die Linke te geven.

De Groenen geven nu meer om stemmen winnen dan om de idealen waaruit ze zijn ontstaan

Nou, werpt Pylyp Udovenko, ook 22 en met Oekraïense wortels, tegen: „Volgens die redenering betekent vrede ook toegeven aan een dictator – namelijk accepteren dat Rusland land van Oekraïne inneemt.” De politieke wetenschap kent twee definities van vrede, legt hij uit: de afwezigheid van oorlog en de afwezigheid van redenen voor een gewapend conflict. „Voor mij is alleen die tweede echte vrede. Een oorlog negeren is niet per se pacifistisch.”

Ontruiming Lützerath

Even verderop, in de wijk Charlottenburg, zitten twee studenten in de neoklassieke hal van de Technische Universität Berlin (TU) op de grond. „De Groenen hebben zichzelf verloren in de coalitie”, zegt de 21-jarige Paula. „Ze geven nu meer om stemmen winnen dan om de idealen waaruit ze zijn ontstaan.”

Het westelijke dorp Lützerath is daar een voorbeeld van, zegt haar studiegenoot Niklas (20). Dat dorp werd twee jaar geleden ontruimd zodat de koolmijnen uitgebreid konden worden. „De Groenen zaten zowel in de landelijke als in de lokale overheid daar en toch is de plaats verwoest voor de activiteiten van een vervuilend bedrijf.” Dat was voor haar een bepalend moment, zegt Paula: „Lützerath staat symbool voor de activisten tegenover de bedrijven – de Groenen stonden aan de verkeerde kant.”

Beiden zijn betrokken bij de studentenorganisatie Studis gegen rechts (Studenten tegen rechts), een van de organisaties achter het protest tegen de rechts-radicale partij AfD in Riesa begin januari. Daar kwamen zo’n vijftienduizend demonstranten op af, van wie naar eigen schatting zesduizend door Studis gegen rechts waren gemobiliseerd. Paula en Niklas willen niet met hun achternaam in de krant vanwege hun betrokkenheid bij (soms illegale) protesten. Ze studeren aan de Freie Universität (FU) in Berlijn, en zijn op de TU vanwege een bijeenkomst van Studis gegen rechts.

Protest is belangrijk, vinden ze, dat laat de geschiedenis van hun universiteit zien: in de jaren zestig begonnen hier de studentenprotesten tegen het onderwijsbeleid en de Vietnamoorlog. Ooit waren de Groenen een belangrijke factor in maatschappelijk protest, zoals bij de vredesbeweging in de jaren tachtig, zegt Niklas. Later was de partij betrokken bij Fridays For Future, het klimaatprotest waarbij scholieren staakten voor het klimaat. „Daar zijn wij gemobiliseerd”, zegt Paula. Maar die beweging is inmiddels uitgedoofd, evenals het activisme van de Groenen.

Scholieren van klimaatbeweging Fridays For Future demonstreren tegen het verkiezingsprogramma van de SPD en bondskanselier Olaf Scholz in Berlijn, 11 januari.

De scholieren van destijds zitten nu in de collegebanken, en zijn teleurgesteld. „We zijn jarenlang de straat op gegaan en er is niets veranderd”, zegt Paula. „De aarde heeft de anderhalve graad opwarming alsnog bereikt en de Groenen droegen daaraan bij”, voegt Niklas toe. Daarom stemmen beiden straks op Die Linke – volgens hen het enige alternatief op links.

Dat zegt ook de 22-jarige Jonas Stolz, student sociale wetenschappen aan de Humboldt Universiteit en bezoeker van de bijeenkomst van Studis gegen rechts. Hij ziet Die Linke als „de enige partij zonder racistische ideeën”. De Groenen zijn „niet echt links” en maakten migratiewetten strenger en minder menselijk, zegt hij. Een perfect alternatief vindt hij Die Linke niet: „De partij spreekt zich niet echt uit over de oorlog in Gaza – ik zou liever meer solidariteit met de Palestijnen willen zien. Maar ik hoop dat jonge socialisten Die Linke kunnen bijsturen.”

Verantwoordelijkheid genomen

De harde kritiek op de Groenen vinden Constantin Meyer zu Allendorf (22) en Helena Schnettler (21) niet altijd eerlijk. Ze zijn lid van CampusGrün, de studentenorganisatie van De Groenen. „We horen weleens dat we niet links genoeg zijn”, zegt Meyer zu Allendorf. „Maar eigenlijk is ons probleem dat we niet populistisch zijn.”

We horen weleens dat we niet links genoeg zijn. Maar eigenlijk is ons probleem dat we niet populistisch zijn

De Groenen hebben verantwoordelijkheid genomen door te regeren na de verkiezingswinst, zegt Schnettler. „Wij hebben ook kritiek op onze partij. We willen dat de partij bij zichzelf blijft en niet op beloftes terugkomt zodra de verkiezingstijd voorbij is. Maar tegelijkertijd moet je in een regering compromissen sluiten.”

Linksere partijen willen iedereen alles geven, zegt Meyer zu Allendorf, zoals studiefinanciering voor alle studenten (nu is dat afhankelijk van het inkomen van de ouders). „Dat zouden wij ook wel willen, maar er is ook geld nodig, dus kijken we naar wie het echt nodig heeft.”

Tijdens het campagnevoeren merken ze de „frustratie” dat er ondanks jarenlang protest door Fridays For Future maar weinig is bereikt. Is dat de Groenen aan te rekenen? „Misschien”, zegt Meyer zu Allendorf, „maar de FDP maakte alles onmogelijk”. Ja, dat was een fout die de partij wel aan te rekenen is, zegt Schnettler: regeren met de FDP. „Dat nooit meer.” Maar als de Groenen weer willen regeren, is de kans aanzienlijk dat dat weer met een partij zou zijn met minder focus op klimaat, zoals de CDU. Staat die deur voor hen dicht? Ze twijfelen: weer die wisselwerking tussen het pragmatisme waarmee je kunt regeren en het behoud van de idealen.

Idealo’s en realo’s

Binnen de Groenen hebben de twee kanten van die wisselwerking ieder een naam: de ‘idealo’s’ – links en idealistisch – en de ‘realo’s’ – realistisch, meer richting het politieke centrum en pragmatisch. Alex Christiansen (24) is van die laatste stroming. Hij leunt op de ton in de kroeg in Schöneberg en zegt het met een zucht. De afgelopen jaren voer de partij die realistische koers. In het vluchtelingenbeleid heeft de partij wel erg veel concessies gedaan om SPD en FDP tegemoet te komen, vindt Christiansen. „Maar in een coalitie kun je niet altijd dezelfde passie behouden als in de oppositie.”

Zijn 19-jarige studiegenoot Christian Geiger ziet zichzelf juist als een idealist. „Ik hoop dat de partij na de verkiezingen weer een verschuiving naar links maakt. De afgelopen jaren waren de Groenen medeverantwoordelijk voor beleid dat zelfs onder Merkel [de voormalige bondskanselier en voorzitter van de conservatieve CDU] als rechts gezien zou worden.” Toch blijft Geiger de partij steunen, zegt hij terwijl hij zijn roze Rhabarberschorle – rabarbersap met prik – drinkt. „De keus is nu: vertrekken voor je normen en waarden, of blijven en proberen de partij van binnenuit te veranderen.”

Delen





Mail de redactie