‘Dag één van in m’n eentje naar plekken gaan tot ik iemand op natuurlijke wijze ontmoet in plaats van via datingapps”, luidt het bovenschrift van een TikTok-filmpje van Sean Taylor, die bijna zeven miljoen keer is bekeken. TikTok staat vol met filmpjes waarin gebruikers uitleggen waarom zij geen datingapps meer willen gebruiken. „De ware ga je niet vinden via een app, ga naar buiten! Je kan best wel makkelijk leuke mensen ontmoeten in het wild, ga gewoon op ze af en praat met ze”, luidt een reactie onder het filmpje.
Afgelopen zomer schreef NRC dat de online datingindustrie over haar hoogtepunt heen is. Ondanks dat de bedrijven achter de grote datingapps winst maken, neemt het aantal betalende gebruikers af. De grootste groep afhakers: Gen-Z, jongeren van grofweg 18 tot 27 jaar.
Dit klinkt paradoxaal. Gen-Z’ers zijn zogezegde ‘digital natives’ – de eerste generatie die is opgegroeid met laptops, smartphones en tablets binnen handbereik. Waar eerdere generaties duidelijk een leven vóór en na het internet kennen, is Gen-Z gewend aan de totale verweving van het internet met het dagelijkse leven. Op papier zijn ze dus de perfecte kandidaten voor datingapps, maar de cijfers beweren anders.
Het einde voor datingapps is nabij, vertelde Renate Nyborg, ex-topvrouw van Tinder, vorig jaar aan NRC. Volgens haar verergeren datingapps klachten van eenzaamheid en depressiviteit bij jongeren. Peilingen van onderzoeksbureaus Statista en Generation Lab melden dat Gen Z de apps commercieel en duur vinden.
Maar dit is niet het hele verhaal. Juist doordat Gen-Z is opgegroeid met het internet, doen ze afstand van datingapps stelt Misha Kavka, hoogleraar Cross-Media Culture aan de Universiteit van Amsterdam. „Als jongere breng je zo een groot deel van je leven online door dat je het speciale van een liefdesrelatie persoonlijk wil doen. En misschien nog wel belangrijker is dat datingapps het afgelopen decennium de reputatie hebben gekregen dat het een makkelijke manier is voor een hook-up. Gen-Z is opgegroeid met deze slonzige reputatie. Waarom zou je, als je echt op zoek bent naar die speciale persoon, deze gaan zoeken op een app die draait om snelle contacten?”
Luc Almekinders (27), werkvoorbereider bij een grijperproducent, beaamt dit. „Datingapps worden alleen nog gebruikt voor seks. Tussen apps is er nog wel verschil. Op Bumble bijvoorbeeld lukken relaties nog weleens hoor, maar Tinder is gewoon een vleeskeuring. Ik had jarenlang rond de tien datingapps die ik rouleerde en op een dag had ik daar genoeg van. Ik was op zoek naar een menselijke connectie en kon dat op die apps niet vinden.” Hoe ontmoet hij dan nieuwe mensen? „Echt zo’n klassiek verhaal van wanneer je stopt met zoeken dan komt het”, vertelt Almekinders. „Ik leerde mijn huidige vriendin via via kennen, vlak nadat ik al m’n datingapps had verwijderd. Online is er veel meer keuze, maar als je iemand via een gemeenschappelijke vriend tegenkomt, weet je al dat de normen en waarden overeenkomen.” De internetgeneratie zoekt het offline vooral in zijn eigen kringen, bijvoorbeeld tijdens uitgaan en op school of studie stelt Kavka. „Maar het romantische idee van iemand buiten je eigen cirkel toevallig tegenkomen, zoals in de films, leeft nog steeds. Ook onder jongeren, dat is tijdloos.”
‘Meet cute’
De romantische offline ontmoeting wordt op sociale media gezien als de ultieme romantiek, vertelde online datingonderzoeker Luke Brunning aan The Guardian. Onder de hashtag meet cute – het moment in romantische komedieuit Hollywood waarin twee personages elkaar voor het eerst tegenkomen – delen stellen hoe ze elkaar hebben leren kennen. Volgens Brunning is er sprake van „een groeiende romantisering van persoonlijke ontmoetingen en interacties”.
Maar wel lijkt het dat Gen-Z minder sterk het gevoel heeft dat zogezegde meet cutes voor hen zijn weggelegd, volgens Kavka. „We moeten niet vergeten dat deze generatie door Covid een essentiële periode heeft gemist in het opbouwen van sociale vaardigheden. Zo maar op iemand afstappen en een praatje maken is zonder deze vaardigheden een stuk moeilijker. Maar aan de andere kant heeft het twee jaar binnen zitten deze generatie juist ook laten zien hoe waardevol menselijk contact is.”
Tijdens de pandemie was er een enorme toename in downloads en gebruik van datingapps, schrijft onderzoeker Lisa Portolan in haar boek How a Global Pandemic Redefined Intimacy. Vooral tijdens lockdownperiodes rapporteerden Tinder en Bumble meer downloads, swipes en berichten tussen gebruikers. In grote Amerikaanse steden steeg het aantal verstuurde berichten op Bumble met 26 procent tijdens de eerste lockdownweken. Maar onder jonge gebruikers specifiek groeide de frustratie met datingapps volgens marktonderzoeksadviesbureau Savanta.
Na twee jaar lockdowns bleek meer dan 90 procent van de jonge vrijgezellen teleurgesteld in datingapps. Swipen werd meer als tijdverdrijf gezien dan als serieuze poging om een connectie te vinden met iemand.
Tijd en geld
Voor Lotte Oosterbaan (20), student Literary Studies, werken datingapps niet. „Ik ben één keer op een date via Bumble gegaan, maar we waren geen match. Online daten kost veel tijd en geld en ik heb geen zin om steeds af te spreken met mensen waarvan ik niet weet of het een succes gaat worden.” Zij ontmoet mensen liever via werk of studie, maar wel staan de apps nog op haar telefoon. „Ik zit er echt volledig op om te swipen, om gewoon even mensen te bekijken”, zegt Oosterbaan. „Niet vaak hoor, één keer per week, als ik me verveel.” En dit is precies waar de bedrijven achter de datingapps op doelen. Het design van de apps is een bewuste strategie om gebruikers te blijven laten swipen en inkomsten te genereren „Al jaren geleden zei de financieel directeur van Tinder openlijk dat de app zo verslavend mogelijk moest zijn”, aldus Kavka.
Wanneer gebruikers hun account willen verwijderen, worden ze vaak overgehaald met kortingen of gratis proefperiodes op de app, vertelt Almekinders. „Op die manier blijf je eindeloos doorgaan. En door de enorme hoeveelheid keuze neem je geen genoegen met je matches. Zelfs als je online iemand ontmoet die heel leuk lijkt, heb je het gevoel dat er een paar swipes verderop iets beters op je wacht. Ik was hier helemaal klaar mee.”
