Veertig seconden duurt de Feyenoord-aanval, manoeuvrerend van rechts naar links en vice versa, steeds zoekend naar openingen. Zeventien passes gaan vooraf aan de doelpoging, na ruim een half uur in Stadion Galgenwaard tegen FC Utrecht. Alle elf spelers zijn betrokken bij de opbouw, iets wat zelden gebeurt.
Het begint met doelman Timon Wellenreuther die de bal meegeeft op centrale verdediger Thomas Beelen, die meteen onder druk wordt gezet door twee spelers van FC Utrecht. Hij geeft een kort passje naar rechts, naar de jonge back Givairo Read, die een risicovolle bal door het hart van de defensie speelt naar linker centrale verdediger David Hancko. Dáár ligt de ruimte.
Hancko loopt een meter of dertig met de bal, vindt de opkomende linksback Hugo Bueno op de flank. Die passt op aanvaller Igor Paixão, die meteen weer Hancko inspeelt, hij combineert opnieuw met Bueno. Dit is de fase dat Feyenoord geduldig is, gaatjes probeert te zoeken. Ondertussen zijn spelers steeds in beweging, er zijn continu afspeelopties.
Middenvelder Quinten Timber wordt ingespeeld door Bueno en probeert de verdedigingslinie van FC Utrecht te doorbreken. Maar na een passeeractie, kiest hij weer voor een bal op Bueno. Die passt veilig terug op Hancko, die verplaatst naar Beelen, rechts centraal in de as. De aanvalsopbouw begint nu eigenlijk opnieuw. Maar de posities in het veld zijn wel veranderd. Er liggen nu meer ruimtes open.
Precies op het goede moment
Met een strakke pass, vindt Beelen aanvallende middenvelder Antoni Milambo, die snel kaatst met Hwang In-beom. Via de Zuid-Koreaan, versnelt Feyenoord opeens. Spits Julián Carranza wordt ingespeeld en kaatst terug op Milambo. Met een steekpass lanceert de jonge middenvelder de snelle rechtsbuiten Ibrahim Osman, die precies op het goede moment vertrekt.
Osman is los, dribbelt het strafschopgebied in. Hij trekt de bal laag voor het doel, waar Carranza en Paixão positie kiezen, klaar om binnen te schieten. Maar een FC Utrecht-verdediger zit er nog net tussen met een sliding. Hoekschop.
Zo leidt de mooie aanval net niet tot een doelpunt. Maar het laat zien dat de dominante eerste helft van Feyenoord tegen Benfica in de Champions League afgelopen woensdag, een sterker fundament krijgt. In relatief korte tijd is Feyenoord een ploeg geworden die in hoog tempo vloeiend combinatievoetbal kan spelen.
„Ze vertrouwen elkaar meer en meer”, zegt Feyenoord-coach Brian Priske na de 2-0 zege bij FC Utrecht, de nummer twee van de Eredivisie die de ongeslagen status nu kwijt is. „Ze vinden de goede structuur. Ze nemen steeds betere beslissingen. Ze blijven kalm op moeilijke momenten.”
Rommelig
Feyenoord begon het seizoen zeer rommelig. Priske, afgelopen juni gestart, was nog zoekende naar de juiste formatie, nieuwe spelers moesten nog worden ingepast. Na krappe zeges op Girona en FC Twente begin oktober, lijkt de overtuigende overwinning op Go Ahead Eagles vorige week zaterdag het keerpunt te zijn geweest. Feyenoord speelde aantrekkelijk, gevarieerd positiespel. Tegen Benfica kreeg dat een fraai vervolg.
Een belangrijk aspect, analyseerde VI na de 3-1 zege op Benfica, is hoe Feyenoord een overtal creëert op het middenveld. Dat is ook tegen FC Utrecht goed te zien bij zomaar een uittrap van Wellenreuther, na zestig minuten. Wat opvalt is de veldbezetting bij Feyenoord. De speler die op papier linksback is, Bueno, staat zo’n tien meter ‘hoger’ op het veld dan linkeraanvaller Paixão. De Braziliaan loopt in de as, halverwege eigen helft, waar Bueno schuin voor hem strak tegen de zijlijn aan staat.
Het is de wisselwerking tussen deze twee die van waarde is. Beide goals tegen FC Utrecht worden opgezet via de linkerflank, net als de eerste goal tegen Benfica. De snelle en technisch vaardige Bueno neemt de buitenbaan voor zijn rekening, waar Paixão beweegt in de zogeheten ‘halfspace’ of halfruimte: een zone tussen de vleugel en het centrum in (vergelijkbaar met de witte banen in de vlag van Cuba).
Dat is de plek waar Priske de Braziliaan graag ziet: daar is het doel relatief dichtbij en kan je als aanvaller nog meerdere kanten op – waar je op de flank geïsoleerder bent. De filosofie van Priske is gericht op ‘direct’ voetbal, over de as van het veld.
In theorie speelt Feyenoord met drie middenvelders, maar in de praktijk zijn het er vier: in een vierkant. Hwang en Timber als teruggetrokken controleurs, met vóór hun de ‘dubbele tienen’ Paixão (links) en Milambo (rechts). In de opbouw valt op dat Milambo en Paixão ook steeds op dezelfde lijn staan.
Geen grip
FC Utrecht, de verrassing van dit jonge seizoen, krijgt net als Benfica geen grip op het middenveld van Feyenoord. De 0-1 begint in de linker halfspace, via een combinatie tussen Hwang, Paixão en Timber – al is het uiteindelijk Bueno die met een lage voorzet Carranza in stelling brengt. De Argentijnse spits tikt simpel binnen in open doel.
De nieuwe rol van Paixão betekent dat hij ook regelmatig zijn defensieve werk moet doen. Zeven minuten na rust lijkt hij even vermoeid, als hij net diep op eigen helft heeft meeverdedigd. Toch staat hij kort erop met een passje op Timber mede aan de basis van de 0-2 via een afstandsschot. Weer wordt de goal opgezet in die linkerbinnenzone, door een overmacht op het middenveld.
„We hebben nu een set-up gevonden”, zegt Feyenoord-verdediger David Hancko. Met de twee aanvallende middenvelders en controleurs Hwang en Timber daar achter, kunnen ze een „overload” creëren legt hij uit.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123635213-ec79b9.jpg|https://images.nrc.nl/a4lugB_VWgla3clkKQeP19gj-18=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123635213-ec79b9.jpg|https://images.nrc.nl/eDkt9cgOcPDZpjhVpJOItkWNMVg=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123635213-ec79b9.jpg)
Daarbij is het loopvermogen van linksback Bueno cruciaal. Wanneer hij opstoomt en de back van de tegenstander hem moet opvangen, komt er ruimte voor Paixão „in de pocket”: een specifieke zone in de halfruimte rond de hoekpunt van het strafschopgebied. De tegenstander kan dan gaan twijfelen. Hancko: „Het is dan moeilijk voor de centrumverdediger om op hem door te stappen.”
De Braziliaan Paixão kwam twee jaar geleden binnen als onbekende aanvaller. De afgelopen twee seizoenen speelde hij onder Arne Slot meer in een klassieke rol als buitenspeler, tegen de zijlijn aan. Maar in de tactiek van Priske is hij nu een sleutelspeler geworden in de as.
Die transformatie heeft hij „heel snel” doorgemaakt, zegt Priske. „Hij kan gevaarlijk zijn vanuit verschillende posities. Niet alleen van de buitenkant, ook aan de binnenkant.” Woensdagavond heeft Feyenoord zijn multifunctionele aanvaller hard nodig: in de Kuip wacht de Klassieker tegen Ajax.
