„Het grotere probleem is de vijand van binnenuit. Er zijn zieke geesten, radicaal links gestoorden. Ik denk dat daar korte metten mee gemaakt kan worden, als het nodig is door de nationale garde, en als het echt niet anders kan door het leger, want we kunnen dit niet laten passeren”, zei de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump vorige week op Fox News, toen hem door interviewer Maria Bartiromo werd gevraagd of hij dacht dat de verkiezingsdag vreedzaam zou verlopen.
Trump rekent nogal wat mensen tot zijn vijanden – „marxisten, communisten en fascisten” – maar tijdens het gesprek werd duidelijk dat hij doelde op Democraten en politieke tegenstanders.
De ‘vijanden van binnenuit’ zullen, zo voorspelde Trump, de verkiezingsuitslag „ondermijnen”. Sterker nog, claimde Trump, dat doen ze al met alle juridische onderzoeken naar hem. En deze ‘vijanden van binnenuit’ zijn gevaarlijker dan de „vijand van buitenaf”: „China, Rusland en al die andere landen, daar kun je als slimme president wel mee omgaan, ik kon het prima met ze vinden”.
Er kwamen veel reacties op Trumps vijandbeeld. Mark A. Milley, voormalig Commandant der Strijdkrachten onder Trump, had hem al eerder een „fascist tot op het bot” genoemd en iemand die de „gospel van Hitler” predikte. In een interview met Fox News zei vicepresident Kamala Harris dat Trump suggereerde „het leger op het Amerikaanse volk af te sturen”.
John F. Kelly, de langst dienende stafchef onder president Trump, zei dinsdag in The New York Times dat de oud-president een fascist is die geen benul heeft van de grondwet en straks als een dictator zal willen regeren. Tijdens zijn presidentschap had Trump het over ‘zíjn generaals’ en snapte niet waarom het leger loyaal was aan de grondwet in plaats van aan de president, vertelt Kelly. Meermaals refereerde Trump aan Hitler, aan wie de militairen „toch ook loyaal waren” en Hitler „heeft goede dingen gedaan”. Wat Kelly betreft is Trump de eerste Amerikaanse president die zo weinig op heeft met de grondwet. Dat roept de vraag op: kan Trump als president het leger inzetten tegen zijn eigen bevolking? Welke wetten kan hij daarvoor gebruiken?
1
De Posse Comitatus Act
In deze federale wet uit 1878 is vastgelegd dat lokale autoriteiten de leiding hebben in geval van calamiteiten, en dat het leger slechts een ondersteunende en aanvullende taak heeft. Er mag alleen een beroep gedaan worden op het leger wanneer het federale Congres daar expliciet toestemming voor geeft. De nationale gardes vallen niet onder deze wet: alle staten hebben zulke reservistenlegers die onder het gezag staan van hun gouverneur.
Er zijn omstandigheden waaronder de nationale gardes onder het gezag van een president kunnen komen. Trump mobiliseerde, net als George W. Bush en Obama, militairen om de grens met Mexico beter te beveiligen. Deze wet geeft Trump weinig ruimte.
2
De Insurrection Act
De Insurrection Act is net als de Posse Comitatus Act bedoeld om ervoor te zorgen dat de macht van een president niet ongebreideld is. Deze wet geeft een president de bevoegdheid om militairen in te zetten wanneer er sprake is van opstand of rebellie, zij het dat niet erg helder is wat daaronder wordt verstaan. De gouverneurs moeten de kans krijgen de noodsituatie zelf onder controle te krijgen, maar wanneer een president kan aantonen dat de lokale overheden er niet in slagen, kan hij het leger inzetten.
President George H.W. Bush beriep zich op deze wet in 1989 en in 1992. De eerste keer deed hij dat toen na orkaan Hugo op de Amerikaanse Maagdeneilanden St. Croix en St. Thomas plunderingen uitbraken. De tweede keer deed hij dat bij de protesten in Los Angeles nadat vier agenten waren vrijgesproken ondanks overtuigend videobewijs dat ze taxichauffeur Rodney King zwaar hadden mishandeld.
De extreemrechtse Stewart Rhodes, een van de leiders van de Capitoolbestorming op 6 januari 2021, adviseerde Trump eind december 2020 al om de Insurrection Act in te roepen. Trump zelf wilde de wet na de moord op George Floyd en de Black Lives Matter protesten in te zetten, maar de legertop – onder wieMark Milley – hielden hem toen tegen. Trump heeft erop gehint dat hij – mocht hij opnieuw president worden – de grondwet in de ijskast wil zetten en de Insurrection Act in werking wil zetten wanneer hij vindt dat protesten uit de hand lopen. Hij zal aan het begin van zijn presidentschap medewerkers ontslaan en zich laten omringen door loyalisten, waardoor hij makkelijker deze wet zal kunnen inzetten.
3
Martial Law
Martial law (staat van beleg) is de meest verregaande variant. De president zet de Insurrection Act in werking en zet daarna de Martial law in werking waardoor het leger alle rechtspleging overneemt. Deze toestand kan alleen afgekondigd worden tijdens een oorlog, rebellie, natuurramp of terroristische aanval, zij het dat niet duidelijk is wat er onder oorlog of rebellie wordt verstaan. De wet trad in werking tijdens de Burgeroorlog en voor het laatst ingezet na de Japanse aanval op Pearl Harbor in 1941, toen Hawaï haar autoriteit overdroeg aan het leger.
De San Francisco Chronicle waagde zich aan een dystopie van de VS onder Trump die deze wet in werking zet: „De 47ste president beroept zich op de Insurrection Act en kondigt de staat van beleg af, waarmee hij zichzelf verregaande macht verleent om Amerikaanse strijdkrachten in de straten van Amerika in te zetten. Militaire leiders die zich tegen hem durven uit te spreken worden opgepakt en standrechtelijk geëxecuteerd. Media die nieuws brengen dat niet vooraf door het Witte Huis is goedgekeurd, worden uit de lucht gehaald. Detentiekampen voor immigranten zonder papieren (en God mag weten wie nog meer) beginnen overal te verschijnen, en gewapend personeel begint van deur tot deur te gaan om hen op te pakken, samen met ieder ander die de pech heeft om op de ‘vijandenlijst’ van Trump terecht te komen.”
