Nog minder dan twee weken te gaan tot de Amerikaanse verkiezingen en de spanning is om te snijden. Beide partijen strooien met beweringen, in een poging de kiezer naar hun kamp te bewegen. „Er ontstaat een politieke hutspot, waar iedereen iets anders in proeft.“ En juist in zo’n gepolitiseerde stijd is het volgens Maarten belangrijk om terug te gaan naar de bron: de cijfers.
Daarom bespreken Maarten en Marike hoe het nou écht met de Amerikaanse economie gaat. Zijn de boodschappen daar inderdaad zoveel duurder dan hier? Zijn de plannen van Trump en Harris economisch gezien overtuigend? En werkt de Amerikaanse economie eigenlijk nog wel voor de gewone man, oftewel: hoe democratisch is het Amerikaanse democratisch kapitalisme nog?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Theatermaker en schrijver Adelheid Roosen wil graag verbinden. Zo maakt ze theater met buurtbewoners en werkt ze samen met de politie van Amsterdam om het gesprek over discriminatie te openen. Kunst is daar een goed middel voor. “De complexiteit van verschillende werkelijkheden die samen komen, dat vind ik schitterend.”
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected].
Er komt een nieuw gerechtelijk onderzoek naar het Belgische mysterie rond de criminele Bende van Nijvel. Deze gewelddadige groepering pleegde in de jaren tachtig een reeks roofovervallen, inbraken en moordaanslagen, maar zonder strafrechtelijke consequenties omdat eerdere onderzoeken op niets uitliepen. Belgische media schrijven vrijdag dat er nu, jaren later, toch een poging wordt gedaan, op verzoek van de nabestaanden van de tientallen slachtoffers.
Volgens een van de advocaten, die namens slachtoffers en nabestaanden spreekt, moeten de onderzoekers een nooit eerder uitgediept spoor naar het noorden van Frankrijk volgen om te achterhalen of twee broers mogelijk betrokken waren bij de bende. De inmiddels overleden broers pleegden in de jaren tachtig ook in Frankrijk misdrijven, en werden daar veroordeeld. De Belgische omroep VRT meldt dat de activiteiten van de Bende van Nijvel mogelijk parallel lopen aan hun gevangenschap: als een van de broers vastzat, hield de bende zich koest. „Ik heb altijd in dit spoor geloofd”, zegt de advocaat aan Belgische media.
Een van de dossierstukken die nu alsnog onderzocht wordt is een getuigenverklaring van twee jongens uit 1985. Zij zagen vlak na een overval in het Belgische Aalst een donkerkleurige Volkswagen Golf en een lichtkleurige Mercedes rijden, en noteerden de kentekenplaten van de auto’s in een schriftje. Dat document werd later door hun vader bij de politie afgegeven en belandde in het dossier, maar is volgens de nabestaanden nooit nader onderzocht. Een onderzoeksrechter zal zich nu alsnog buigen over de nummerplaten en over de eventuele link met de twee Fransen.
Supermarktrovers
Daarmee gloort er hoop voor de tachtig nabestaanden van de slachtoffers van de Bende van Nijvel. De criminele groep pleegde tussen 1982 en 1985 een reeks misdrijven waarbij in totaal 28 doden en 40 gewonden vielen. De bende had het voorzien op geld en producten in warenhuizen en supermarkten, maar de vangst was vaak relatief gering: bij de bloedigste aanslag met acht doden werd niet meer dan 900.000 Belgische frank (nog geen 20.000 euro) meegenomen.
De criminelen dankten hun naam aan een roof op een supermarkt in het Waalse Nijvel in 1983. Daarbij werd onder meer drank, koffie en pralines buitgemaakt en vielen twee doden.
De acties van de Bende van Nijvel zorgden destijds voor een breed gevoelde maatschappelijke angst in België: een regulier supermarktbezoek kon zomaar de dood tot gevolg hebben. Dat angstgevoel werd versterkt omdat opsporingsdiensten in al die jaren nooit de daders wisten te achterhalen, ondanks honderden tips, 2.700 vingerafdrukken van mogelijke verdachten en veertig opengehaalde graven voor aanvullend dna-onderzoek.
Voor zover bekend pleegde de bende het laatste – en eveneens bloedigste – delict op een Delhaize-supermarkt in Aalst in 1985. Bij de overval kwamen acht mensen om het leven. „Dat al die doden kunnen vallen en de daders nooit worden gevonden, is eigenlijk onbegrijpelijk”, zei de voormalige burgemeester van Aalst in 2017 tegen NRC. „Er zijn zo veel theorieën geweest, maar er is nooit een antwoord gekomen. We hebben recht op de waarheid.”
We hadden er eigenlijk niet meer op gerekend maar we hebben een nieuw Koningslied. Donderdagavond presenteerden de zangeressen Merol en Elmer hun ‘Prinses Pil’ in de talkshow Bar Laat (NPO1). Ze gingen gekleed in roze en hemelsblauwe prinsessenjurken. Merol had een laatmiddeleeuws kapsel met twee torentjes op het hoofd. Cornettes heten die, of Venetiaanse hoorns.
Het vorige Koningslied verscheen in 2013 te ere van de troonsbestijging van koning Willem-Alexander. De kreupele lyriek ervan verenigde het volk in diepe hoon. De strofe „De dag die je wist dat zou komen” werd een staande uitdrukking. Merol wilde in haar Koningslied niet zingen over de voormalige ‘prins Pils’ maar over zijn dochters. Volgens de zangeres willen die uit hun ingesnoerde prinsessenleven breken om flink „naar de getver” te gaan. Ze willen „niet wuiven naar het volk, maar snuiven met het volk’’. Ze verlangen naar nachten vol roeswaar, ze willen worden „gevingerd in een Dixie”.
Met de lyriek zit het dit keer wel goed. Op een bedje van feestelijke electronica zingt Merol: „Prinses Pil, ik wil pillen slikken/Kutkasteel kan mijn billen likken/ Papa laat me gaan”. Elmer rapt erachteraan: „Toet toet/ Daar gaat mijn koets/ Ik heb blauw bloed/ en een rare hoed/ En ik kauw goed/ op die pil in mijn snoet”. Op Koningsnacht treden de twee merels op in het Concertgebouw.
In Uitvlucht (NPO3) volgt Max Terpstra ook jongeren die willen vluchten uit hun levens door zich te verliezen in drank en drugs. Of games, porno, een eetstoornis. Terpstra’s eigen gokverslaving was onderwerp van de reeks Verslaafd aan verliezen. Wellicht geeft hem dat een goede ingang bij de vijf jongeren die hij een jaar lang volgt. Heel bijzonder is deze reeks niet, de verhalen van verslaafden zijn vaak verteld op tv.
Een rotjeugd, psychische problemen – ze hebben allemaal een goede reden om de roes te zoeken. De autistische Donovan is net jarig geweest, wat hem confronteerde met zijn vergooide leven: „Ik haat mijn verjaardag. Dan denk ik: ik ben weer een jaar nutteloos geweest.”
Jonge verzorgers
De jongeren in de mooie realityserie Zorgen (NPO3) volgen een pad wat juist aantoonbaar nuttig is: ze beginnen aan een opleiding tot verpleegkundige. Zestien, zeventien jaar zijn deze MBO-leerlingen. Erg jong. Heilige engelen die zichzelf opofferen zijn ze beslist niet. En dat voelt verfrissend. In het klaslokaal zijn ze lacherig, dwars, ruw. Ze kankeren bloemrijk op het vroege opstaan, op de stank, op de onveiligheid – oude mensen kunnen schelden, slaan, je bij de borsten grijpen. Ze gruwen vooral van het wassen van de „billen en piemels”. Je houdt je hart vast als deze kinderen worden losgelaten op onze broze ouderen en zieken.
Maar dan komt de metamorfose: zodra ze aan de stage beginnen, ontpoppen de meesten zich tot kordate verzorgers die met liefde en plezier met de patiënten omgaan. Vooral bij Keyssy is de metamorfose opvallend. Op haar veertiende verloor ze haar moeder, sindsdien moet ze voor zichzelf zorgen. Dat gaat niet makkelijk: „Wedstrijd verloren, Kevin vast, dit betalen, dat betalen”. Ze is blijven zitten wegens te veel spijbelen („Ik had wat thuissituaties”) en straalt in de lessen grote tegenzin uit. Maar als ze in het tehuis is, met haar haren los, lijkt ze iemand anders. Gezegend is degene die Keyssy aan haar bed vindt.
De lange afdaling, ik weet het wel, zo gaan we allemaal, maar het is toch confronterend om de blote vervallen lijven in beeld te zien. Daardoor wordt de weerzin van de jongeren wel invoelbaar. En dat ze van alles moeten overwinnen maakt hun werk des te bewonderenswaardig.
