Hoe laat is het eigenlijk op de maan? Lang was het antwoord vrij simpel: maanmissies gebruikten de tijd van hun thuisland. De astronauten van de Apollo-missies droegen horloges die waren afgesteld op de lokale tijd in Houston, Texas, waar de missieleiding was gehuisvest, al gebruikten ze in de praktijk meestal hun eigen tijdmeting, de ‘Ground Elapsed Time’ – de tijd die op aarde is verstreken sinds de lancering. De linkervoet van Neil Armstrong raakte voor het eerst het maanoppervlak na 109 uur, 24 minuten en 15 seconden.
Maar nu steeds meer landen en ook commerciële ondernemingen plannen hebben om naar de maan te reizen, en daar zelfs permanente bases te vestigen, groeit de behoefte aan een universele tijdstandaard voor de natuurlijke satelliet van de aarde. In september maakte de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA bekend dat ze zo’n systeem ontwikkelt: Coordinated Lunar Time (LTC).
Dat is ingewikkeld, want onze tijdmeting – gebaseerd op de draaiing van de aarde – werkt op de maan niet. Een dag op de maan duurt ruim 29 aarddagen, en de ultranauwkeurige atoomklokken die op aarde worden gebruikt om de universele standaardtijd UTC vast te stellen, lopen op de maan door de geringe zwaartekracht per (aard)dag 56 microseconden sneller. Dat piepkleine verschil levert cruciale afwijkingen op bij de nauwkeurige manoeuvres die in de ruimtevaart nodig zijn.
Atoomklokken op de maan
NASA stelt daarom voor een aantal atoomklokken op het maanoppervlak te plaatsen, en daarvan een gewogen gemiddelde te berekenen dat de basis voor de officiële maantijd vormt. Hetzelfde systeem moet in de toekomst ook bruikbaar zijn op andere hemellichamen, zoals bij eventuele missies naar Mars.
Dan moet er op aarde natuurlijk wel consensus zijn over het systeem. Het Witte Huis, dat NASA in april opdroeg om de maantijd te ontwikkelen, wil dat de ruimtevaartorganisatie zich inspant om van LTC, net als UTC, een erkende internationale standaard te maken. Daarvoor rekenen de VS in ieder geval op de steun van de 42 andere landen die zich hebben aangesloten bij de Artemis Akkoorden, afspraken die de basis vormen voor het Artemis-programma, een door de Amerikanen aangevoerd programma om voor het eerst sinds 1972 weer bemande maanmissies uit te voeren.
Maar onder meer Rusland en China, twee landen met uitgebreide eigen ruimtevaartprogramma’s én met plannen voor een gezamenlijke maanbasis, zijn niet bij die akkoorden aangesloten. In de aan de Chinese Communistische Partij gelieerde krant Global Times beschuldigde ruimtevaartanalist Song Zhongping de VS ervan de maan via Artemis te willen koloniseren.
Lees ook
Rusland en India hopen volgende week allebei een vlaggetje in het maanijs te planten
Senegal doet ook mee
Bij het Chinees-Russische International Lunar Research Station zijn nog elf landen, voornamelijk in het mondiale Zuiden, aangesloten. In september werd Senegal de nieuwste deelnemer. Als onderdeel van het programma heeft ook China aangekondigd een maantijdzone te ontwikkelen, zegt Namrata Goswami, die aan de Arizona State University onderzoek doet naar ruimtevaartpolitiek, in de South China Morning Post.
Tijdzones kunnen een belangrijke symbolische waarde hebben. Van 1884 tot 1972 vormde Greenwich Mean Time (GMT), de tijd in Londen, de basis voor tijdmeting op aarde omdat zeekaarten de nulmeridiaan in Greenwich plaatsten, een reflectie van de macht van het Britse koloniale rijk.
Toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, schakelde het Oekraïense schiereiland over op Moskouse tijd. En sinds de stichting van de Volksrepubliek valt heel China in de tijdzone van Beijing, waardoor het in het 2.400 kilometer westelijker gelegen Ürümqi, in de provincie Xinjiang, pas twee uur later licht wordt dan in de hoofdstad.
