Poetin komt met nieuwe nucleaire dreigementen om de westerse wapensteun aan Oekraïne in te perken

Een aankondiging van president Vladimir Poetin om de Russische nucleaire doctrine aan te passen zet de westerse discussie over wapenleveranties aan Oekraïne verder onder druk. Woensdag zei Poetin in een bijeenkomst van de Russische veiligheidsraad dat Rusland een aanval met conventionele wapens op zijn grondgebied zal kunnen beantwoorden met de inzet van nucleaire wapens. Dat geldt ook voor een aanval op buurland en bondgenoot Wit-Rusland.

„Het voorstel is om agressie tegen Rusland door een niet-nucleaire staat, maar met de deelname of steun van een kernmacht, te beschouwen als een gezamenlijke aanval op Rusland”, zei Poetin in zijn voordracht voor een draaiende camera. Hij voegde eraan toe dat het gaat om een uiterste maatregel ter bescherming van de „soevereiniteit en de veiligheid van Rusland” en een „instrument om strategische gelijkheid en machtsevenwicht in de wereld te handhaven”. Rusland is met bijna 6.000 kernkoppen de grootste kernmacht ter wereld.

De huidige Russische nucleaire doctrine stamt uit 2020 en staat de inzet van kernwapens toe indien Rusland „betrouwbare informatie” ontvangt over een geplande aanval met ballistische raketten, nucleaire of massavernietigingswapens op het eigen grondgebied of dat van zijn bondgenoten. Daarnaast kan het zijn nucleaire arsenaal inzetten geval van een aanval op cruciale militaire objecten of overheidsgebouwen, of een aanval die het ‘voortbestaan van de Russische staat’ bedreigt. De aanpassing behelst volgens Russische media onder meer een uitbreiding van de categorie van staten en bondgenootschappen waartegen nucleaire wapens kunnen worden ingezet.

Langeafstandsrakketten

Poetins dreigement komt op het moment dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky juist in de Verenigde Staten is om toestemming voor de inzet van langeafstandsraketten tegen militaire delen op Russisch grondgebied – iets wat het Westen Kyiv tot nog toe verbood, maar volgens Zelensky van cruciaal belang om de oorlog in Oekraïnes voordeel te keren.

Deze donderdag spreekt Zelensky in Washington met president Joe Biden en vice-president Kamala Harris. Het gesprek wordt beschouwd als een ultieme poging van Zelensky om alsnog toestemming te krijgen.

Woensdag sprak Zelensky in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe, waarbij hij waarschuwde dat Rusland plannen heeft om kerncentrales in Oekraïne aan te vallen. Hij voegde daaraan toe dat iedere raket- of drone-aanval of andere incidenten kunnen leiden tot een nucleaire ramp. „Zo’n dag mag nooit komen en Moskou moet dit begrijpen, en dit hangt deels af van uw vastberadenheid om druk uit te oefenen op de agressor”, aldus Zelensky.

Nucleaire dreigementen

Rusland heeft westerse bondgenoten de afgelopen tweeënhalf jaar regelmatig gedreigd met een nucleaire escalatie van de oorlog. Het is ook niet voor het eerst dat Poetin poogt de westerse besluitvorming rond de wapenleveranties aan Oekraïne te beïnvloeden. Half september zei hij dat Rusland een westerse toestemming voor de inzet van raketten zal beschouwen als een directe deelname van NAVO-landen aan de oorlog in Oekraïne. En tijdens een toespraak, afgelopen juni in Sint-Petersburg, zei Poetin een aanpassing in de nucleaire doctrine niet uit te sluiten. Toen zei hij echter nog dat er geen noodzaak was om „zelfs maar te denken” aan de inzet van kernwapens.

De Russische dreigementen leidden eerder tot langdurige discussies in de westerse hoofdsteden over de aard van de militaire hulp aan Oekraïne. Tegelijkertijd stelt Poetin het Westen wel ‘rode lijnen’, maar tot nu toe bindt hij nog geen consequenties aan de overschrijding daarvan. Dat gold bij de levering van Amerikaanse Himars-raketten, Patriot-luchtafweersystemen, gevechtstanks, langeafstandsraketten en recent nog bij de levering van F-16 gevechtsvliegtuigen.

Ook zonder duidelijke reactie leidt de nucleaire dreiging in het Westen tot grote nervositeit. Zo wil de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op geen enkele manier meewerken aan de levering van de Taurus, een langeafstandsraket die Oekraïne graag zou willen gebruiken om Russische doelwitten als militaire vliegvelden en munitie-opslagplaatsen aan te vallen. Scholz noemt het gevaar van escalatie van de oorlog daarbij als grootste bezwaar. De Amerikaanse president Biden huldigt tot nu toe hetzelfde standpunt: hij blokkeert al maanden de inzet van Amerikaanse ATACMS of Britse Storm Shadow-kruisraketten (met Amerikaanse onderdelen) tegen doelwitten op Russische bodem.

Bovendien gebruiken de Oekraïense strijdkrachten al maanden westerse langeafstandsraketten tegen doelen in de door Rusland bezette regio’s Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson en het schiereiland Krim. Volgens de Russische grondwet behoren die geannexeerde regio’s officieel tot de Russische Federatie. Met name op de Krim heeft Oekraïne talloze ATACMS en Storm Shadows afgevuurd op Russische doelen, waaronder de Zwarte Zeevloot, de marinehaven van Sevastopol, militaire vliegvelden en radar- en luchtafweersystemen.

Tot nog toe heeft Moskou zijn nucleaire dreigementen bij dergelijke aanvallen op ‘eigen’ terrein nooit uitgevoerd. Omdat ook drones vallen onder ‘conventionele’ wapens, zou Poetin de rode knop in theorie straks ook kunnen gebruiken in geval van een drone-aanval. Oekraïne valt Rusland al maanden aan met langeafstandsraketten en drones die het land zelf heeft ontworpen en gebouwd. Met drones en eigen raketten zijn het afgelopen jaar tal van olieraffinaderijen, vliegvelden, brandstofdepots en munitie-opslagplaatsen aangevallen, soms honderden kilometers diep in Rusland. Vorige week richtten tientallen Oekraïense drones grote schade aan bij een aanval op een munitiedepot in de regio Tver, bijna vijfhonderd kilometer van de Oekraïense grens. Bovendien voert Oekraïne al sinds begin augustus een militaire operatie uit op Russisch grondgebied in de regio Koersk.

De dreigementen lijken in Kyiv vooralsnog weinig indruk te maken. „Behalve nucleaire chantage heeft Rusland geen andere instrumenten om de wereld af te schrikken. Het werkt niet”, reageerde Zelensky’s stafchef, Andri Jermak, woensdag laconiek. De Russische oppositiepoliticus Dmitri Goedkov schreef donderdag in een opiniestuk voor Echo Moskvy dat het Westen „beseft dat het Kremlin hetzelfde liedje speelt, iedere keer dat het zich in de hoek gedrukt voelt.”

Delen





Mail de redactie