James Earl Jones was in de Verenigde Staten al een gevierd toneel- en filmacteur toen regisseur George Lucas van sciencefiction-epos Star Wars hem in de jaren zeventig vroeg de stem van slechterik Darth Vader in te spreken. Lucas was niet tevreden met de stem van David Prowse, de Britse bodybuilder en acteur in het zwarte pak van Vader. Lucas vroeg Jones voor de rol vanwege zijn ‘donkere’ stemgeluid. Jones benadrukte in een interview dat Lucas daarbij niet doelde op zijn etniciteit, maar zijn vocale bereik.
De dialogen van A New Hope, de eerste film uit de Star Wars-serie, sprak hij naar eigen zeggen in tweeënhalf uur in. Die paar uur maakten Jones, maar vooral zijn stem, wereldberoemd. De Amerikaanse acteur overleed op 93-jarige leeftijd in New York. De doodsoorzaak is onbekend. Zijn echtgenote, de actrice Cecilia Hart, overleed in 2016. Jones en Hart trouwden in 1982 en kregen één zoon.
Vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw is de stem van Jones wereldwijd op televisie te horen als voice-over van nieuwszender CNN. Hij sprak op ernstige toon de woorden „This is CNN”. Jones verleende ook zijn stem aan Mufasa, de vader van hoofdpersonage Simba in de Oscarwinnende Disneyfilm The Lion King (1994). Hij vertolkte de rol van Mufasa opnieuw in de computergeanimeerde heruitvoering van The Lion King uit 2019.
Jones praatte als kind niet
De acteur werd in 1931 geboren in de Amerikaanse staat Mississippi, maar leefde vanaf zijn vijfde op de boerderij van zijn grootouders in Michigan. Zijn vader Robert Earl Jones, bokser en ook succesvol acteur, verliet Jones’ moeder toen ze zwanger van hem was. Zij bracht haar kind onder bij haar ouders, zodat zij werk kon zoeken. Jones begon ernstig te stotteren als gevolg van de abrupt veranderde thuissituatie.
Naar eigen zeggen vond hij praten zo moeilijk, dat hij zwijgend door het leven ging. Hij leerde pas weer spreken op de middelbare school, nadat zijn docent Engels hem had aangespoord om zelfgeschreven gedichten voor te dragen aan de klas. Het stotteren is nooit helemaal opgehouden, zei Jones ooit in een interview.
Na een dramaopleiding in Michigan vertrok Jones eind jaren vijftig naar New York om door te breken als toneelacteur. In de jaren zestig en zeventig speelde hij in meerdere stukken van Shakespeare, waaronder Hamlet en King Lear. Zijn meest geprezen Shakespeare-rol is die van de Afrikaanse prins Othello in het gelijknamige stuk. Jones won eind jaren zestig de prestigieuze Tony Award voor zijn hoofdrol in The Great White Hope, een toneelstuk over Jack Johnson, de eerste zwarte wereldkampioen zwaargewicht boksen.
Een lone wolf
Hoewel hij wereldwijd bekend werd door zijn stemrollen, bleef Jones zich altijd zien als theateracteur die zo nu en dan een uitstapje maakt naar Hollywood. Tijdens de uitreiking van zijn ere-Oscar beschreef hij zichzelf als „een lone wolf die de filmwereld van een afstandje bekijkt en af en toe een graantje meepikt”.
Jones is tijdens zijn carrière altijd toneel blijven spelen. Jones’ naam stond bij de eerste twee Star Wars-films niet vermeld in de aftiteling. Dat hoefde van hem ook niet. Zijn stemwerk voor Vader, zo zei hij, vond hij een special effect en geen volwaardige filmrol. Pas na afloop van Star Wars Episode VI: The Return of the Jedi, de derde film uit de serie, verschijnt de naam James Earl Jones voor het eerst in de aftiteling. Hij keerde ook in latere films terug als Darth Vader, waaronder in Rogue One (2016).
Humoristische rollen
Naast zijn serieuze film- en toneelwerk speelde Jones ook humoristische rollen. Zijn eerste optreden in een film was een bijrol in de Koude Oorlog-komedie Dr. Strangelove van regisseur Stanley Kubrick uit 1964. Twintig jaar later speelde hij de karikaturale Afrikaanse koning Jaffe Joffer in Eddie Murphy’s komedie Coming to America (1988).
Hij trad meerdere keren op als zichzelf in Amerikaanse sitcoms als The Big Bang Theory en Two and a Half Men. In beide series drijft hij op ironische wijze de spot met zijn stemwerk en mensen die hem alleen kennen van Star Wars. Als een personage uit Two and a Half Men hem vraagt of Jones zijn antwoordapparaat zou willen inspreken, antwoordt hij: „Wil je ‘This is CNN’ of ‘Luke, I am your father?’”
