Een nieuwe stam van het mpox-virus zorgt voor een versnelling van de groei van het aantal besmettingen in Afrika. Africa Centers for Disease Control and Prevention (Africa CDC) meldde vrijdag dat er in zeven dagen tijd 5.466 gevallen zijn bijgekomen en dat er 26 mensen zijn overleden aan mpox (voorheen: apenpokken). Sinds het begin van dit jaar zijn in Afrika 24.851 besmettingen vastgesteld, waarvan 90 procent in de Democratische Republiek Congo. De ziekte komt verder voor in onder meer de Centraal-Afrikaanse Republiek, Nigeria en Kameroen.
Gelukkig zijn vrijdag ook de eerste 100.000 door de EU ter beschikking gestelde vaccins tegen het mpox-virus aangekomen in Congo, terwijl er deze week nog eens 100.000 doses worden verwacht. Het CDC denkt in Congo zo’n drie miljoen doses nodig te hebben om de uitbraak van mpox afdoende te kunnen bestrijden. Voor heel Afrika zou het gaan om tien miljoen doses. Naast de EU hebben ook de Verenigde Staten en Japan inmiddels vaccins toegezegd, maar de teller staat daarmee pas op 385.000 prikken – bij lange na niet genoeg. Er zijn bestellingen gedaan bij fabrikanten voor nog eens twaalf miljoen vaccins, maar die zijn pas in de loop van 2025 beschikbaar.
Alle hulp is dus welkom, maar Nederland laat het tot nu toe afweten. In 2019 schafte de overheid op advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) 100.000 vaccins tegen het virus aan. Van deze voorraad zijn er 13.200 niet-EU-geregistreerd, waardoor ze hier niet zomaar kunnen worden gebruikt. Ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid en het RIVM stelden daarom onlangs voor deze doses te doneren aan landen in Afrika, maar daarvan wilde minister Fleur Agema (Zorg, PVV) niks weten.
Natuurlijk, de Nederlandse 13.200 doses zijn een druppel op een gloeiende plaat. Maar: alle beetjes helpen
Agema beschouwt de 100.000 vaccins „als een veilige voorraad ten behoeve van onze nationale paraatheid”, schreef ze twee weken geleden aan de Tweede Kamer. De lege voorraadkamers aan het begin van de coronapandemie indachtig, wil ze geen enkel vaccin richting Congo sturen. Pas nadat er in het voorjaar van 2025 nieuwe vaccins aan Nederland geleverd worden, is Agema bereid om opnieuw af te wegen of er vaccins aan Afrika kunnen worden afgestaan.
De minister maakt hier een denkfout. Corona verspreidde zich razendsnel, terwijl mpox zich langzamer uitbreidt. Het eerste virus reist via de lucht, het tweede via intiem contact met besmette huid of slijmvliezen (inclusief seksueel contact). Het is dus zaak om de komst van het virus zo lang mogelijk uit te stellen door de uitbraak dicht bij de bron te bestrijden. Zelfs als Agema wars is van internationale solidariteit en enkel het Nederlandse belang zou willen laten prevaleren, is het raadzaam vaccins aan Congo te doneren.
De Tweede Kamer wil snel een debat met de minister over haar weigering om vaccins te delen. Agema zei afgelopen vrijdag dat ze de vaccins zal sturen als een meerderheid in de Tweede Kamer haar daarom vraagt. Dat is helder. Het was beter geweest als ze naar het advies van haar ambtenaren geluisterd had, maar nu moet de Kamer de minister dan maar van instructies voorzien.
Natuurlijk, de Nederlandse 13.200 doses zijn een druppel op een gloeiende plaat. Maar alle beetjes helpen. Daarnaast zou er ook een signaal van de donatie uitgaan: ook onder het nieuwe kabinet houdt Nederland oog voor de rest van de wereld.
