Meer stakingen en tuchtzaken in amateurvoetbal: ‘Niemand lijkt nog ‘nee’ te accepteren’

Hij wil het niet te groot maken, maar óók niet bagatelliseren. Niet „de noodklok luiden”, maar het zéker niet zomaar voorbij laten gaan. Voortdurend zoekt Jan Dirk van der Zee, directeur amateurvoetbal bij de KNVB, naar de juiste woorden om in perspectief te plaatsen hoe groot het probleem van geweld op voetbalvelden in zijn ogen is. Maar dat het de verkeerde kant opgaat, zegt hij, daarover is geen enkele discussie mogelijk.

Na bijna een decennium waarin het aantal incidenten terugliep, is sinds twee jaar sprake van een „negatieve trendbreuk”, merkt Van der Zee. Het aantal stakingen, directe rode kaarten, tuchtzaken: allemaal lopen ze weer op. Op de eigen campus in Zeist organiseerde de bond woensdag daarom een bijeenkomst, om uitleg bij de cijfers te geven en te vertellen hoe de KNVB de trend wil keren.

Vorig voetbalseizoen was er bij 1.864 wedstrijden sprake van dusdanig ernstig wangedrag dat ze gestaakt moesten worden. Dat is ruim 11 procent meer dan in het seizoen 2022/23, het eerste dat na drie edities vol corona-onderbrekingen weer volledig werd uitgespeeld. Vanzelfsprekend dus dat er een stijging is in vergelijking met de coronajaren, maar beide seizoenen steken ook fors uit boven jaren van vóór de pandemie. Toen schommelde het aantal stakingen jaarlijks tussen 1.200 en 1.400.

Op het totale aantal amateurwedstrijden dat jaarlijks wordt gespeeld, is het te verwaarlozen. „Maar een klein procentje” verpest het voor anderen, zegt Van der Zee. Doordat het aantal leden groeit, worden er de laatste seizoenen ook meer wedstrijden gespeeld, ongeveer 38.000 per weekeinde. Maar zelfs als de bond daarvoor corrigeert is er sinds de pandemie sprake van een toename, aldus de directeur amateurvoetbal.

Sociale isolatie

Diezelfde trend is te zien bij het aantal zaken dat bij de tuchtcommissie van de bond op tafel landt – zoals voor schoppen, slaan, ernstige bedreigingen of vechtpartijen. Dat steeg vorig seizoen met 10 procent naar 3500, het hoogste aantal ooit. Het aantal directe rode kaarten, een andere graadmeter voor excessief geweld, steeg met 6 procent naar ruim 12.200.

Van der Zee ziet daarin een post-corona-effect, zegt hij. Sinds de lockdowns ten einde zijn en spelers na een aantal jaar van sociale isolatie weer konden voetballen ziet hij meer problematisch gedrag. „De ‘daders’, als je ze zo kan noemen, zijn steeds jonger”, aldus de bondsdirecteur. „En ook in intensiteit van de incidenten zien we een toename.”

Daarnaast valt het Van der Zee op dat er meer weerstand is tegen gezag, niet alleen in het voetbal, maar in de gehele maatschappij. „Niemand lijkt nog ‘nee’ te accepteren. Of het nu in de trein is, of op scholen, in dorpen of steden. En dat stopt natuurlijk niet bij de poort van het voetbalveld. Daar zie je die hele polarisatie ook terug.”

Geweld in voetbal is een „hardnekkig probleem”, meent de KNVB-directeur. Een thema dat na de doodslag van grensrechter Richard van Nieuwenhuizen bij een jeugdwedstrijd in 2012 in Almere veel aandacht heeft gekregen. Het lijkt in het voetbal ook erger dan bij veel andere sporten, zo suggereert onderzoek van het Mulier Instituut, een bureau dat zich bezighoudt met sportvraagstukken.

Het instituut gaat jaarlijks naar wedstrijden en turft daar de „gedragingen” van sporters. Die zijn over het algemeen positief, maar in het amateurvoetbal komen meer „rode gedragingen” voor dan bij andere sporten. Het gaat dan om duwen, schelden, slaan of schoppen. In bijna 60 procent van de voetbalduels zien de onderzoekers minstens een zo’n gedraging, bij hockey en handbal is dat in zo’n 40 procent van de gevallen.

Een aannemelijke verklaring daarvoor, zegt Van der Zee, is dat voetbal een „veel diversere sport” is dan hockey of rugby. „Dat is niet om het goed te praten, integendeel. Maar voetbal is de enige sport in Nederland waar alles en iedereen samenkomt. Je hebt veel meer en andere groeperingen bij elkaar dan in andere sporten.”

Aanpakken ongewenst gedrag

De KNVB wil zich in zijn aanpak op drie thema’s richten: het strenger controleren van risicoclubs, het aanpakken van ongewenst gedrag richting scheidsrechter en het afsteken van vuurwerk. „Dat laatste vind ik een van de meest lelijke dingen in het voetbal”, zegt Van der Zee. „Je hoort dan: dat is sfeerverhogend. Ik zeg: het werkt agressieverhogend.” Bovendien is het gevaarlijk voor publiek en riskant in de buurt van kunstgras.

De bond komt dit seizoen met twee experimenten rond scheidsrechters, kondigde de KNVB aan. Net als op het laatste EK mag in het amateurvoetbal straks alleen de aanvoerder nog protesteren bij de scheidsrechter. Anderen die dat doen riskeren een gele kaart, om zo te voorkomen dat arbiters belaagd worden.

De andere proef draait om tijdstraffen bij een gele kaart. Wie vanaf de achtste finales van de districtsbeker wordt gestraft voor een lichte overtreding – en dus geel – moet straks óók tien minuten vanaf de zijlijn toekijken. De KNVB wil zo onderzoeken of door eerder streng in te grijpen wedstrijden minder snel ontsporen.

Delen





Mail de redactie