Er is weinig blijdschap op de eerste collegedag: ‘De bezuinigingen maken veel mensen onzeker’

Studenten lopen op maandagmorgen zoekend over het Domplein in Utrecht. Waar is de ingang van het universiteitsgebouw waar ze moeten zijn? Het is de eerste dag van het academisch jaar, de collegezalen stromen weer vol. Ook buiten op het plein verzamelt zich een menigte. In de volle zon wordt een protestbijeenkomst gehouden tegen de plannen van het kabinet om te bezuinigen op universiteiten en hogescholen.

WO in Actie, de Landelijke studentenvakbond, het Interstedelijk Studenten Overleg, de Algemene Onderwijsbond, Universiteiten van Nederland, de Vereniging Hogescholen en andere betrokken organisaties hebben de protestactie aangekondigd als ‘alternatieve opening van het academisch jaar’. Op universiteiten in het hele land vinden op deze eerste collegedag traditiegetrouw festiviteiten plaats om het nieuwe studiejaar te openen, maar dit jaar is er vanwege de aangekondigde bezuinigingen weinig reden tot blijdschap, vinden de organisatoren van het protest.

Midden op het plein ligt een metersgroot rood vierkant. ‘-1 miljard’ staat erop. Dat is het totale bedrag dat het kabinet-Schoof wil bezuinigen op onderwijs en onderzoek, de grootste bezuiniging ooit op deze sector. Rens Bod van WO in Actie roept op het podium op om te gaan staken als de plannen niet van tafel gaan.

Droom om iets goeds te doen

Promovendus Floris Huider (28), die met een zelfgemaakt protestbordje in zijn hand naar de sprekers staat te luisteren, maakt zich zorgen over wat de bezuinigingen betekenen voor zijn toekomst en die van andere jonge wetenschappers. Hij werkt aan de Vrije Universiteit in Amsterdam aan zijn proefschrift over genetische oorzaken die meespelen bij het ontstaan van een depressie. Maar als hij daarmee klaar is, hoe moet het dan verder met zijn wetenschappelijke carrière, vraagt hij zich af. Het kabinet-Schoof wil onder meer een streep halen door het extra budget van 215 miljoen euro per jaar dat door het voorgaande kabinet was vrijgemaakt om 1.200 jonge wetenschappers aan te stellen.

Sinds dat bekend is geworden, zijn universiteiten uiterst terughoudend geworden met het openstellen van vacatures. Ook op andere manieren wordt op veel universiteiten vooruitgelopen op de komende bezuinigingen. „Als dit zo doorgaat, zie ik niet snel gebeuren dat ik aan een Nederlandse universiteit een baan vind”, zegt Huider. „Dan zal ik in het buitenland gaan zoeken. En ik vrees dat dat voor meer mensen geldt. Ik zie veel onzekerheid onder mijn collega-promovendi. We hebben allemaal de droom om als wetenschappers iets goeds te doen voor de samenleving, maar ik vrees voor een braindrain.”

Ook voor buitenlandse studenten en docenten wordt het minder aantrekkelijk om naar Nederland te gaan

Ook voor buitenlandse studenten en docenten zal het, als het aan het kabinet ligt, minder aantrekkelijk worden om in Nederland te studeren of te werken. Anderstalig onderwijs moet zo veel mogelijk geweerd worden uit de collegezalen, is het plan. Op het actiepodium wordt gewaarschuwd dat dit een groot probleem zal worden voor universiteiten. Het zou kunnen leiden tot personeelstekort. Zeker de helft van de promovendi en postdocs is afkomstig uit het buitenland.

Er is nog een groep die zwaar getroffen wordt door de kabinetsplannen, zeggen de actievoerders: studenten die langer over de studie doen dan daarvoor staat. Het kabinet heeft aangekondigd dat die per jaar 3.000 euro extra collegegeld moeten betalen. Maurice Limmen, voorzitter van de Vereniging Hogescholen, vreest dat vooral eerstegeneratiestudenten de dupe zullen worden. Hij vertelt in zijn toespraak dat hij onlangs met hbo-studenten sprak die zich hadden ingeschreven voor een 2-jarige associate degree in plaats van een 4-jarige bachelor. Zij waren bang dat ze zo’n volledige opleiding niet op tijd konden afronden. „Dat vloog me verschrikkelijk aan, want het waren studenten die als eerste in hun familie gingen studeren. Ik ben bang dat veel studenten alleen al door de aankondiging van de langstudeerboete in hun keuze worden beïnvloed.”

Langstudeerboete

Linda Huisman (23), die in het publiek staat te luisteren naar de toespraken, begrijpt wat hij bedoelt. Zij is ook de eerste in haar familie die studeert en ze ontvangt geen financiële bijdrage van haar ouders. Ze heeft lang getwijfeld of ze het zich kon veroorloven om na haar hbo-bachelor built environment door te studeren aan de universiteit. „Ik ga nu een schakelprogramma doen om daarna een master architectuurgeschiedenis te kunnen doen aan de UvA. Maar ik ben wel bang dat die langstudeerboete mij gaat treffen, want ik heb langer over mijn bachelor gedaan en vrees dat het bij mijn master misschien ook zo gaat.”

De actievoerders hopen dat het kabinet de bezuinigingsplannen uit het hoofdlijnenakkoord nog zullen matigen in de uitwerking daarvan, het regeerprogramma. Met spanning werd daarom uitgekeken naar de toespraak die minister Eppo Bruins (NSC, Onderwijs) ’s middags zou houden bij de opening van het academisch jaar aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Veel zegt hij er niet over, ook niet als de dagvoorzitter ernaar vraagt. „Aan lekken doe ik niet. U moet echt even wachten tot Prinsjesdag.” Maar hij geeft de bezuinigingen wel een kwalificatie: die vindt hij „niet mooi” en zelfs „lelijk”. Toch denkt hij dat hij in staat zal zijn de plannen zo door te voeren dat „wat waardevol is blijft bestaan”. „Ik zal misschien niet de meest populaire onderwijsminister zijn, maar ik hoop dat men over enige tijd met enige genade zal terugkijken.”

Delen





Mail de redactie