Nieuwe resten gevonden van de beroemde dwergmens-met-grote-voeten, Homo floresiensis

Een stuk van een bovenarmbot en twee kleine kiezen: dat zijn de nieuwe fossiele vondsten van de beroemde Floresmens. Deze Homo floresiensis is een uitgestorven kleine mensachtige van het Indonesische eiland Flores die bij zijn ontdekking in 2004, mede op grond van de opvallend grote voeten, onmiddellijk ‘de Hobbit’ werd gedoopt.

De nu gevonden fossielen zijn ongeveer 700.000 jaar oud en komen van Mata Menge, dezelfde plek op Centraal-Flores waar al eerder floresiensis-fossielen van vergelijkbare ouderdom zijn gevonden. Een groot team van archeologen en antropologen uit Japan, Indonesië, Australië en de VS schrijft deze week in Nature Communications over de vondst.

De conclusies liggen in het verlengde van die uit 2016, toen op dezelfde plaats een fossiele kaak en zes tanden van de floresmens werden gevonden: deze dwergmens, amper een meter lang, leefde al heel lang in die kleine vorm op het afgelegen eiland Flores. Afgelegen is het omdat mensachtigen dit eiland alleen kunnen bereiken over een zee die ook in de ijzigste ijstijden nooit droogvalt (zoals wel gebeurt bij grote delen van de meer westelijke eilanden van Indonesië). De eerder gevonden kaak was al bijzonder klein, zelfs voor de Floresmens, maar op grond van metingen aan de bovenarm is nu met meer zekerheid vastgesteld dat de vroege Floresmens, ca. 700.000 jaar geleden, dus nog kleiner was dan zijn vele latere nageslacht, ca. 60.000 jaar geleden. Afhankelijk van het gekozen model zou de vroege floresmens 102 cm lang zijn, tegen 121 cm voor de late floresmens (met pygmeeën als lichaamsmodel) of 93 à 96 cm tegenover 102 cm (met een meer algemene mensapenmodel als basis).

De anatomische kenmerken van de bovenarm en de kiezen leiden ook tot een nog veel zekerder overtuiging dat de Floresmens een verdwergde vorm is van de Javaanse Homo erectus, die ergens rond één miljoen jaar geleden in een storm of een tsunami op een omgewaaide boom of zoiets over de zee zou moeten zijn aangespoeld op het afgelegen eiland. Schepen had deze vroege mens niet. In 2010 werden één miljoen jaar oude stenen werktuigen gevonden op Flores, waarschijnlijk van H. erectus. De ‘Hobbit’ had dus evolutionair 300.000 jaar de tijd voor verdwerging.

Verdwergde olifantjes

Verdwerging is een normaal evolutionair verschijnsel als grote zoogdieren langdurig op een eiland zonder bedreigende roofdieren leven. Op Flores leefden indertijd ook verdwergde olifantjes, ongeveer 120 cm hoog. Op het Filippijnse eiland Luzon werd in 2019 een kleine fossiele mensachtige gevonden die gedateerd is op 130.000 jaar geleden. Door het ontbreken van grote lichaamsbotten is van deze Homo luzonensis nog geen precieze lengteberekening mogelijk.

Interessant genoeg leefde er ook al in de tijd van de Floresmens een beroemd en behoorlijk gevaarlijk roofdier op het eiland Flores: de drie meter lange komodovaraan, ongeveer 100 kilo zwaar en met een sprint van 20 km/u. „Kennelijk vormden deze gigantische reptielen geen gevaar voor H. floresiensis en zijn voorgangers”, aldus de onderzoekers.

Lees ook

Van wie stammen we nu weer af?

Delen





Mail de redactie