Sporten in tijden van conflicten – bij de Spelen in Parijs moeten de prestaties de aandacht trekken

Wie zich dezer dagen in Parijs begeeft, loopt vroeg of laat tegen vriendelijke mensen in paarse hesjes aan. Ze staan op de perrons van metrostations, bij wegversperringen en sportlocaties, soms ogenschijnlijk willekeurig op de hoek van een straat. Waar je ze ook tegenkomt, de vrijwilligers van de Olympische Spelen begroeten je met een glimlach en wijzen je, al dan niet in het Engels, de weg.

Dat is weer even wennen. Na twee Olympische Spelen (Tokio zomer 2021, Beijing winter 2022) omgeven door strenge coronamaatregelen, hoef je niemand te vragen of je een voet buiten je hotel mag zetten. Of krijg je elke dag een staafje in je neus geduwd om te controleren of je niet ziek bent en je kunt gewoon van A naar B reizen op jouw manier.

In aanloop naar de openingsceremonie deze vrijdag is de Franse hoofdstad compleet veranderd. Er zijn wegen, bruggen en pleinen geblokkeerd, metrostations gesloten, stickers op het wegdek verschenen die olympische rijbanen markeren, de oevers van de Seine volgebouwd met tribunes en aan de Eiffeltoren hangen olympische ringen.

Parijs lijkt klaar voor de Olympische Spelen. Dat zal tot genoegen zijn van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Een paar weken geleden publiceerden verschillende Franse media een ingezonden brief van IOC-voorzitter Thomas Bach. „Laten we samenkomen om te vieren en te genieten van een spectaculaire Olympische Spelen in Parijs”, schreef de Duitser. „Allez les Bleus!”

Het zijn woorden die Bach in het verleden vaker heeft laten horen, maar dit keer zal er meer urgentie achter gezeten hebben. Het plaatsvinden van de Spelen in een van de meest iconische steden ter wereld komt voor het IOC op het juiste moment.

Vijftien miljoen bezoekers

De laatste drie edities kampte het grootste sportevenement ter wereld met dalende kijkcijfers. Het effect van coronamaatregelen speelde daarbij een rol, met lege tribunes die voor een doodse sfeer zorgden. En de Aziatische tijdzones waarin de Spelen zich voltrokken (naast Tokio en Beijing ook het Zuid-Koreaanse Pyeongchang, winter 2018) leidden ertoe dat het overwegend westerse tv-publiek minder interesse toonde.

Daarbij kreeg het IOC te maken met imagoproblemen: van schandalen zoals het Russische staatsgestuurde dopingprogramma in Sotsji in 2014, tot hogere kosten die in zowel Rio de Janeiro (zomer 2016) als Tokio de lokale organisatie honderden miljoenen euro’s verlies opleverden. Het animo voor het organiseren van het evenement daalde drastisch. En spraken de Spelen de jeugd nog wel genoeg aan?

Binnen de olympische beweging is er hoop dat deze editie daar verandering in kunnen brengen. De voortekenen zijn goed: de Franse organisatie rekent erop binnen het budget van 9 miljard euro te blijven en uiteindelijk geen verlies te draaien dankzij het gebruik van tijdelijke stadions en al bestaande accommodaties. Er staan nieuwe sporten als breaking, golfsurfen en sportklimmen op het programma. In de achttien dagen dat het toernooi zal duren verwacht Parijs zo’n vijftien miljoen bezoekers.

Het IOC richt er ook graag de aandacht op dat dit de eerste Spelen zijn waar evenveel vrouwen als mannen aan meedoen, wat niet helemaal klopt omdat er net iets meer mannen meedoen. En dit moeten de duurzaamste Spelen ooit worden, met de bouw van koolstofarme gebouwen en het gebruik van hernieuwbare energie in het olympisch dorp en het inzetten van emissievrij vervoer voor sporters en officials. Al hebben verschillende landen toch besloten airconditioning mee te nemen voor de hotelkamers in het dorp om ervoor te zorgen dat hun olympische equipe minder last heeft van de hitte.

Bubbel van sportfestijn

Tegelijkertijd was er deze eeuw niet eerder een periode waarin geopolitieke verhoudingen zo op scherp stonden ten tijde van een Olympische Spelen. Hoewel het IOC graag predikt dat het evenement apolitiek is en het hun missie is om vrede te promoten, is het de vraag of de realiteit van de oorlogen tussen Oekraïne en Rusland en tussen Israël en Hamas in Parijs buiten de bubbel van het sportfestijn blijft.

IOC-voorzitter Bach zei in november vorig jaar voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties dat de wereld „in een gevaarlijke, neerwaartse spiraal” zit. Bach was in New York om de behandeling van het olympisch bestand bij te wonen. Deze afspraak, om tijdens de Spelen een wapenstilstand af te kondigen in alle conflicten over de wereld, stamt uit de tijd van de oude Grieken en werd met 118 stemmen voor, twee onthoudingen en geen tegenstemmen als VN-resolutie aangenomen.

Net als Syrië onthield Rusland zich van stemmen, uitgerekend het land dat eerder het olympisch bestand overtrad door Georgië (2008), de Krim (2014) en Oekraïne (2022) binnen te vallen. Het land is, samen met Wit-Rusland, sinds de invasie van Oekraïne niet welkom op de Spelen: sporters uit beide landen mogen alleen onder neutrale vlag meedoen als ze geen associaties hebben met het nationale leger. Vlaggen, uitkomen in teamverband en andere nationale uitingen zijn verboden.

Er zouden veertien sporters uit Rusland en zeventien uit Wit-Rusland op die manier meedoen in Parijs. Maar vorige week onthulde een mensenrechtenorganisatie dat zeventien van hen toch op een of andere manier de Russische invasie hebben gesteund. Maar volgens de organisatie zijn alle neutrale deelnemers zorgvuldig gescreend.

Oekraïense sporters zijn door hun NOC geïnstrueerd ‘de vijand’ zoveel mogelijk uit de weg te gaan. En ondanks regel 50 van het Olympisch Handvest, dat voorschrijft dat sporters zich moeten onthouden van politieke uitingen tijdens de Spelen, heeft de Oekraiënse wereldrecordhoudster hoogspringen Jaroslava Mahoetsjich al aangekondigd zich in Parijs tegen de Russische invasie van haar land uit te zullen gaan spreken.

Waar de sportwereld zich vrijwel homogeen tegen de Russische invasie keerde, is dat bij het conflict tussen Israël en Palestina veel diffuser. Israëlische sporters zijn welkom onder hun eigen vlag, tot grote woede van de Palestijnen en hun medestanders. Zo verscheen vorige week een filmpje van een pas verkozen Franse volksvertegenwoordiger die zei dat de Israëliërs niet welkom waren.

Eerder dit jaar weigerden de Ierse basketbalsters handen te schudden met tegenstander Israël voor aanvang van een wedstrijd. Of dat ook op de Spelen zal gebeuren, valt te bezien; het IOC houdt streng toezicht. Op de Spelen in Tokio weigerde een Algerijnse judoka in actie te komen tegen een Israëliër en dat kwam hem op tien jaar schorsing te staan.

De Franse overheid kondigde extra veiligheidsmaatregelen aan voor het Israëlische team, dat nu 24 uur per dag onder bewaking staat. Tijdens het groepsduel tussen de voetbalelftallen van Israël en Mali, woensdag in Parc des Princes, werd een ‘anti-terreurcordon’ opgetrokken van duizend agenten. In het stadion kon het Israëlische volkslied rekenen op boegeroep.

Doping

Naast de geopolitieke spanningen zijn er ook sportieve kwesties die het succes van de Spelen in de weg kunnen staan. Al maanden is antidopingorganisatie WADA, voor de helft gefinancierd door het IOC, mikpunt van kritiek nadat was onthuld dat tientallen Chinese zwemmers waren betrapt op doping zonder (tijdelijk) geschorst te worden. Enkelen van hen komen ook in Parijs in actie.

En nog voordat de Spelen officieel begonnen zijn, is er sprake van het eerste geval van dierenmishandeling. Het kostte de Britse amazone Charlotte Durjardin haar startplek. Na deze Spelen zal op dat vlak iets veranderen: in de moderne vijfkamp moeten over vier jaar niet de paarden, maar de deelnemers zelf over obstakels springen.

Toch willen het IOC en de Franse organisatie er de beste Olympische Spelen ooit van maken. De aandacht moet uitgaan naar spannende duels, zoals tussen Femke Bol en Sydney McLoughlin op de 400 meter horden. Naar mooie prestaties, de Amerikaanse atleet Noah Lyles wil vier keer goud winnen op sprintnummers. Naar het Spaanse superduo Carlos Alcaraz en Rafael Nadal, op zoek naar tennisglorie. Of naar de Amerikaanse turnster Simone Biles die uit is op eerherstel nadat ze in Tokio kampte met mentale problemen.

De Spelen gaan in ieder geval beginnen met een openingsceremonie zoals die nog nooit is vertoond. In plaats van een ceremonie in een stadion worden vrijdagavond boten met olympische sporters losgelaten bij Pont d’Austerlitz, waarna ze over de schoongemaakte Seine langs de in glorie herstelde Notre Dame varen.

Ruim 300.000 mensen worden verwacht op de kades langs het zes kilometer lange traject. Na drie uur eindigt de boottocht voor de Eiffeltoren en wordt het olympisch vuur ontstoken. De toeschouwers in Parijs en de tv-kijkers over de hele wereld moeten dan het beste hebben gezien van de grandeur en allure die stad en Spelen te bieden hebben.

Lees ook

In beeld: Parijs was een eeuw geleden ook een olympische stad

Delen





Mail de redactie