Een historisch vonnis, de eerste strafrechtelijke veroordeling van een Amerikaanse ex-president, heeft de inzet voor het komende presidentschap nog verder opgedreven. En de gepolariseerde Verenigde Staten nog verder gespleten.
Donald Trump is donderdag in New York veroordeeld voor alle strafbare feiten waarvan hij beschuldigd werd in de ‘zwijggeldzaak’: het vervalsen van documenten rond het afkopen van een pornoactrice met als doel het beïnvloeden van de verkiezingen van 2016. Nooit eerder stond een voormalig president voor de strafrechter, laat staan dat deze werd veroordeeld. Of herkozen.
Unaniem vonnis
Na een proces van vijf weken met twintig getuigen bepaalde twaalf juryleden binnen tien uur unaniem dat Trump schuldig was aan 34 ernstige misdrijven. Het woord ‘guilty’ klonk 34 keer uit de mond van de juryvoorman. Trump hoorde het ogenschijnlijk onbewogen aan. Welke straf hij krijgt – maximaal vier jaar gevangenisstraf – bepaalt rechter Juan Merchan op 11 juli. Enkele dagen later wordt Trump op de partijconventie van de Republikeinen officieel gekroond tot hun kandidaat voor de presidentsverkiezingen in november.
Het vonnis in New York kan hem daar niet direct van weerhouden, noch van het presidentschap zelf. Gevangenisstraf is onwaarschijnlijk, maar vanwege zijn mogelijkheid om in beroep te gaan, zal Trump (77) zeker niet voorafgaand aan de verkiezingen de bak in draaien. Ook vanuit de gevangenis zou hij tot president kunnen worden gekozen. Veel staten maken het gevangenen onmogelijk om actief hun stemrecht uit te oefenen, maar zij worden niet belemmerd om op het stembiljet te staan.
De cruciale vraag is hoe kiezers zullen reageren op de veroordeling. Schrikken zij ervoor terug om een veroordeelde misdadiger de machtigste man ter wereld te maken, om de rechtsstaat te laten leiden door een man met een strafblad? Of geloven ze Trumps retoriek dat hij slachtoffer is van een politiek proces dat is aangestuurd door president Joe Biden en stemmen ze mede om de laatste bevestiging daarvan opnieuw op hem?
Uit de eerste politieke reacties op het vonnis blijkt voorlopig niet dat iemand erdoor van mening verandert, maar iedereen zich dieper ingraaft in zijn eigen gelijk.
Campagnedonaties
Na de uitspraak verzamelden zich voor de rechtbank en bij Trump Tower, elders in New York, voor- en tegenstanders van ex-president om te demonstreren. Van Democratische kant wordt de uitspraak geroemd als een „bewijs dat niemand boven de wet staat”, zoals in een door Bidens campagne verspreid bericht staat en als extra motivatie hem te „verslaan bij de stembus”. Republikeinen echoën Trumps reactie dat het zijn veroordeling „een schande” is en het hele proces een door Biden georganiseerde manipulatie om zijn politieke tegenstander uit te schakelen. Beide kandidaten grijpen het jury-oordeel onmiddellijk aan om campagnedonaties te werven.
Media ter rechterzijde zien het vonnis als kans voor Trump, omdat hij nu ‘bewezen’ slachtoffer is van een gepolitiseerd justitiesysteem waar veel kiezers toch al geen vertrouwen in hebben. Ze schilderen een nieuwe overwinning van Biden af als het einde van de Amerikaanse democratie. Analisten aan de linkerkant leggen het uit in het voordeel van de Democraten, omdat Trump zich na dit vonnis nog wraakzuchtiger zal opstellen en dat kiezers opnieuw zou laten zien dat juist hij een bedreiging voor de democratie is. Bovendien tonen peilingen aan dat een presidentskandidaat met een strafblad kiezers afschrikt.
Beide spreken van doorslaggevend succes, maar feit is dat niemand de invloed ervan kan voorspellen. Net zomin als duidelijk is of de twee mislukte impeachments van Trump in het Congres hem beschadigden of sterkten. Een recente civiele veroordeling voor zakelijke fraude en een voor laster lijken de peilingen in ieder geval niet beïnvloed te hebben.
De New Yorkse zaak tegen Trump wordt alom gezien als de juridisch zwakste en maatschappelijk minst relevante van die vier strafzaken die er tegen de ex-president zijn aangespannen. Het bijzonder onwaarschijnlijk dat de andere drie, rond het willen dwarsbomen van de verkiezingsuitslag in 2020 en het achtergehouden van staatsgeheime informatie, nog voor de verkiezingen inhoudelijk behandeld worden. Een tijdig oordeel in een van die zaken lijkt electoraal relevanter.
Trump deed het vonnis af als vooraf bepaald door een hem niet gunstig gezinde jury in progressief New York. Maar hij moet beseffen dat als in deze zaak geen spoor van twijfel blijkt bij gewone Amerikanen, hij werkelijk gevaar loopt in de verkiezingen en in de drie andere zaken die, als hij de verkiezingen verliest, vrijwel zeker kunnen doorgaan. Wint hij, dan kan hij twee van de drie onmiddellijk stopzetten. Verliest hij, dan is dit zeer waarschijnlijk niet de laatste criminele veroordeling van een ex-president.
