Nog maar een paar dagen, dan moet de Europese Commissie de eerste conclusies delen van een hypergevoelig onderzoek naar ongeoorloofde staatssteun voor Chinese fabrikanten van elektrische auto’s – en bekendmaken of ze importheffingen wil instellen. Met de deadline van 5 juni in zicht begint de dreiging van een handelsoorlog te groeien en neemt de nervositeit bij betrokken automerken toe.
Afgelopen weekend berichtte de Global Times, een aan de Chinese regering gelieerd medium, dat de varkensvleesindustrie in het land zich opmaakt voor een verzoek aan de autoriteiten om onderzoek naar Europese steun voor de vleessector. China importeert jaarlijks zo’n 1,5 miljoen ton varkensvlees, waarvan ongeveer de helft uit Europa komt.
Het nieuws kwam slechts enkele dagen nadat de Global Times ook al een expert aan het woord liet die een oproep deed voor hogere importheffingen op sommige Europese auto’s.
De timing, vlak voor de afronding van het Commissie-onderzoek, is opmerkelijk. Brussel kondigde dat onderzoek in september 2023 aan. Er bestaan veel aanwijzingen dat Chinese automerken op grote schaal staatssteun hebben gekregen voor de productie van elektrische auto’s, die daardoor goedkoper zijn dan modellen van Europese merken. Heel duidelijke cijfers zijn er niet, maar analisten gaan uit van miljarden euro’s.
Merken als BYD en SAIC exporteren modellen in toenemende mate naar Europa, waar ze vanwege hun lage prijzen de schrik zijn van gevestigde namen als Volkswagen en Mercedes. De Europese Commissie vreest dat het marktaandeel van Chinese merken bij elektrische auto’s de komende tijd kan oplopen naar 15 procent (nu is dat nog veel kleiner).
Op het onderzoek zouden, afhankelijk van de uitkomst, heffingen kunnen volgen. Voor 5 juni, vlak voor de Europese verkiezingen, moeten Chinese fabrikanten officieel geïnformeerd zijn over de voorlopige conclusies van het onderzoek, en daarbij ook horen of de Commissie heffingen overweegt. Volgens cijfers van het onderzoeksbureau Rhodium uit april zouden die tarieven minstens 50 procent moeten bedragen om enige impact te hebben, zo goedkoop kunnen Chinese merken produceren.
Dreigementen over en weer
Sinds de aankondiging van het onderzoek zijn er over en weer al meer dreigementen geweest. Zo besloot Brussel in april ook een onderzoek te starten naar mogelijk ongeoorloofde staatssteun voor Chinese zonnepanelen. Eerder, in januari, maakte China bekend te kijken naar Europees protectionisme op de cognacmarkt, een aankondiging die de aandelen van Franse fabrikanten als Rémy Cointreau flink deed dalen.
Zo worden de eerste waarschuwingsschoten gelost in wat snel kan leiden tot een groter handelsconflict. Daarmee zou Europa de Verenigde Staten achterna gaan, die al min of meer in een handelsoorlog verkeren met China. Eerder in mei maakte de regering-Biden bekend heffingen van 100 procent in te stellen op Chinese auto’s. Ook Europa deinst in toenemende mate niet terug voor staatssteun, bijvoorbeeld bij het optuigen van een eigen batterij-industrie.
Ondertussen groeit de nervositeit bij autofabrikanten – Chinese én Europese. Nog vorige week zei de topman van het Chinese automerk NIO dat veel van de beschuldigingen van de Commissie „nergens op slaan”. William Li zei een fabriek in Europa te overwegen om eventuele heffingen te ontwijken, een strategie die ook BYD volgt: dat is van plan in Hongarije een fabriek te openen. BYD geldt als een van de meest gevreesde fabrikanten, vanwege het grote scala aan goedkope elektrische modellen.
Opvallender is dat ook veel Europese merken tegen heffingen zijn. Met name Duitse fabrikanten als Volkswagen spraken zich de laatste tijd nadrukkelijk uit tegen maatregelen. Vorige week nog zei financieel topman van Volkswagen Arno Antlitz op LinkedIn dat hij zich afvroeg of „de huidige heffingendiscussie de goede kant op gaat”.
Lees ook
Waarom zijn we niet blij met die goedkope groene zonnepanelen en stekkerauto’s uit China?
Het is geen geheim dat Duitse merken wraakmaatregelen vanuit China vrezen, zoals hoge heffingen op Europese auto’s. Fabrikanten als Volkswagen en Mercedes behalen grote delen van hun omzet en winst in het Aziatische land, en voor hen zouden eventuele tegenmaatregelen desastreus kunnen zijn. De lobby voor het onderzoek naar staatssteun kwam dan ook met name vanuit Franse hoek. Merken uit dit land, zoals Renault (deels in handen van de Franse staat), zijn overwegend stukken minder aanwezig op de Chinese markt.
