Stukken in de krant over internationale treinreizen zijn over het algemeen in te delen in één van twee categorieën: romantisch of pessimistisch. De romanticus vindt treinreizen op een fundamenteel niveau beter dan alle andere vormen van vervoer. Deze verhalen kunt u herkennen aan passages als „de vakantie begint al bij het instappen”, „héérlijk onderuitgezakt een boek lezen” en „koffiedrinken in de restauratie”. De lezer waant zich in lang vervlogen tijden waarin de Oriënt-Express de elite van weleer in ongekende luxe naar alle uithoeken van Europa bracht.
Het pessimistische verhaal wordt bijvoorbeeld geschreven door mensen die hun in het buitenland studerende kind willen bezoeken en bij wijze van experiment eens de trein naar Ljubljana of Madrid nemen, in plaats van het vliegtuig. Wat volgt is een aaneenschakeling van gemiste overstappen, treinen die niet reden, onvindbare tickets, luidruchtige reisgenoten en een onbetaalbaar prijskaartje. Vervolgens wordt, impliciet of expliciet, de conclusie getrokken dat de auteur in het vervolg ‘gewoon’ weer het vliegtuig zal nemen en er nog wel héél veel moet gebeuren voordat de gewone reiziger voor de trein zal kiezen. De pessimist kan rustig achterover leunen, die heeft het in ieder geval eens geprobeerd.
Beide verhalen slaan de plank mis. Allereerst het romantische verhaal van treinreizen: de meeste mensen boeien treinen helemaal niks. Zij willen simpelweg van A naar B komen en als daar ook nog een beetje tempo in zit, is dat mooi meegenomen. Als het vliegtuig de makkelijkste en goedkoopste optie is, dan gaat men vliegen. Als men via de favoriete reisorganisatie een treinticket op de mat zou ontvangen, dan wordt het de trein. Die treinverhalen over het mooie uitzicht langs de Rijn vanuit de restauratiewagen met een goede maaltijd zijn weliswaar niet onjuist, maar laten de meeste mensen koud. Bovendien zorgen ze alleen maar voor teleurstellende eerste ervaringen als het toevallig niet zo gaat als voorgespiegeld. Romantische verhalen over treinreizen kweken pessimistische artikelen.
Diep in Oost-Europa
Maar ook de pessimist vertelt niet het eerlijke verhaal. De soep van ellende wordt in de internationale trein zelden zo heet gegeten als die wordt opgediend. Uiteraard komen gemiste overstappen voor en hoe verder u reist, hoe groter die kans. Prijzen kunnen zeker hoger uitvallen dan dezelfde route met het vliegtuig, maar het verschil is vaak kleiner dan u zou denken. Die echt goedkope vliegtickets bestaan sinds de coronapandemie niet meer en met een retourticket van 250 euro kan u met de trein makkelijk tot Rome of diep in Oost-Europa komen – en terug.
Nog belangrijker is echter dat de pessimist de realiteit ontkent. Het tijdperk van een lange weekend weg binnen Europa met het vliegtuig komt ten einde, of u het nu leuk vindt of niet. Zelfs áls elektrisch vliegen op grote schaal beschikbaar komt (en laten we hopen dat dat gebeurt), dan nog kost de trein vele malen minder kilowattuur per reiziger om dezelfde afstand af te leggen. In deze tijd bewust kiezen voor het vliegtuig binnen Europa is hetzelfde als een gloednieuwe dieselauto kopen: nu komt u er misschien nog mee weg, maar u bent uzelf voor de gek aan het houden en u weet het.
Spoorboekjes
In plaats van te blijven hangen in het fossiele tijdperk, is nu het moment aangebroken om alvast te wennen aan het leven met minder vliegen. De internationale treinreiziger in 2024 is het kind dat al bezig was met programmeren toen Google en Facebook nog niet eens bestonden. Over een aantal jaar moet iedereen eraan geloven en dan spreekt u al lang de taal van de spoorboekjes, tijd inbouwen voor overstappen en jezelf comfortabel maken in een nachttrein. Mede daarom is het zo belangrijk om nú werk te maken van upgrades aan het internationale spoor. Sommige aspecten, zoals lagere prijzen en spoorboekjes die op elkaar aansluiten, kunnen volgende week opgelost zijn als de politieke wil er is. Andere projecten duren langer en moeten juist daarom zo snel mogelijk opgeschaald worden. Het beste moment om die Lelylijn met verbinding naar Scandinavië aan te leggen was dertig jaar geleden, het een-na-beste moment is vandaag.
Doe uw toekomstige ik dus een plezier en oefen alvast een beetje met het reizen van de toekomst. Begin rustig met een retourtje Parijs, Frankfurt, Londen of Berlijn. De volgende keer maakt u eens die overstap in Frankfurt of Berlijn om in Milaan of Warschau terecht te komen. Voordat u het weet vindt u Rome met de trein goed te doen en denkt u wel twee keer na voor u het vliegtuig naar Marseille of Stockholm neemt. Mist u hierbij af en toe een overstap? Uiteraard, maar heeft u wel echt gereisd als alles exact gaat zoals gepland?
Lees ook
Deze nachtelijke treinrit beviel niet
