Niet eerder stonden er in Europa zoveel alleenstaande minderjarige asielzoekers als vermist geregistreerd. De afgelopen drie jaar zijn de geregistreerde vermissingen meer dan verdubbeld. Dat blijkt uit een inventarisatie van internationaal onderzoeksplatform Lost in Europe dat gegevens van vijftien landen analyseerde en met NRC deelde. Verreweg de meeste geregistreerde vermissingen betreffen kinderen die komen uit Afghanistan – het land waar het Taliban-regime in de zomer van 2021 de macht heroverde.
Het exacte aantal vermissingen is niet vast te stellen, doordat centrale Europese registratie ontbreekt en verschillende landen geen cijfers beschikbaar hebben. Frankrijk bijvoorbeeld registreert zoekgeraakte kinderen niet, in andere landen worden kinderen soms dubbel geteld.
Lost in Europe vroeg data op bij in totaal 31 Europese landen, maar meer dan de helft reageerde niet of kon de gevraagde data niet aanleveren.
Het gaat om ten minste 50.000 geregistreerde vermissingen, becijferde het onderzoeksplatform. Elke registratie betreft een minderjarige die op de tocht door Europa alleen asiel aanvroeg en tussen januari 2021 en december 2023 ‘met onbekende bestemming’ uit een opvangcentrum vertrok. Dat zijn omgerekend zo’n 47 vermissingen per dag, een verdubbeling vergeleken met drie jaar eerder. Tussen 2018 en 2020 telde het onderzoeksplatform nog zeventien vermissingen per dag.
Mensenhandel
Over het lot van de verdwenen kinderen is weinig bekend. Sommigen reizen door naar familie elders in Europa, anderen verkiezen de illegaliteit boven gedwongen terugkeer naar hun thuisland. Niet zelden worden alleenstaande kinderen op hun reis slachtoffer van mensenhandel. Dat overkwam alleenstaande minderjarigen uit India, Nigeria en Vietnam, ontdekten onderzoekjournalisten van Lost in Europe. Zij werden uitgebuit en aan het werk gezet in onder meer de hennepteelt, de prostitutie en in nagelsalons, bevestigde onderzoek van politie, migratieorganisaties en het Expertisecentrum Mensensmokkel en Mensenhandel.
De verdubbeling van het aantal vermissingen in Europa noemt de Nationaal Rapporteur Mensenhandel „heel zorgelijk”. Eurocommissaris Ylva Johansson, belast met migratie, wijst erop dat afgelopen jaar zo’n 40.000 niet-begeleide minderjarigen de Europese Unie zijn binnengekomen.
‘Kapot systeem’
Johansson verklaart het forse aantal vermissingen door „het kapotte migratiesysteem” en „een toename van secundaire bewegingen”. Asielzoekers, legt Johansson uit, worden geregistreerd in een lidstaat en „verdwijnen, of vertrekken met behulp van mensensmokkelaars naar een tweede, soms derde lidstaat”. Maar het nieuwe EU-migratiepact zal dat veranderen, verwacht ze. „Twee weken geleden ging het Europees Parlement akkoord met nieuwe registratieafspraken. Dat moet leiden tot een betere bescherming van alleenstaande minderjarige asielzoekers.”
Nederland telde de afgelopen drie jaar 850 vermissingen op een totaal van 15.404 geregistreerde alleenstaande minderjarige asielzoekers. Ervan uitgaande dat elke vermissing een uniek kind betreft, verdween één op de achttien alleenreizende kinderen die Nederland om asiel vroeg. De meesten vertrekken binnen een half jaar met onbekende bestemming, vaak uit aanmeldcentrum Ter Apel. Daar moeten ze zich na aankomst melden bij de immigratiedienst, waarna ze worden verspreid over asielzoekerscentra. Na een vermissing doet het COA steevast aangifte bij de politie.
Verkennend onderzoek OVV
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) gaat de veiligheid van kinderen in de Nederlandse asielketen „verkennend” onderzoeken, reageert een woordvoerder. De raad maakt zich al langer zorgen over de leefomstandigheden van minderjarige asielzoekers en hun veiligheid in opvanglocaties. Daarover trokken de Kinderombudsman, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid vorig jaar aan de bel.
De inspecties wezen op „ondermaatse en onveilige leefomstandigheden in de asielopvang, met name voor kwetsbare kinderen”. Zo zijn het welzijn en de fysieke en emotionele veiligheid van jongeren in het geding, krijgen ze niet op tijd een jeugdbeschermer toegewezen en moeten ze lang wachten op een medische ‘intake’. In Ter Apel signaleerde de Kinderombudsman in 2022 „ernstige schendingen van kinderrechten”.
Lees ook
OVV gaat veiligheid van kinderen in asielketen onderzoeken
