SP-Kamerlid Sandra Beckerman had niet geslapen van het bericht dat de Eerste Kamer pas veel later zou willen besluiten over het definitief beëindigen van de gaswinning in Groningen. Coert Fossen, voorzitter van de Groninger Bodem Beweging, was „verbijsterd”. En demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw, D66) was „in lichte woede” ontstoken en dreigde woensdag in een Tweede Kamerdebat met aftreden als de Eerste Kamer zou blijven dwarsliggen. Hij werd zo emotioneel, dat hij zijn betoog moest onderbreken.
Wat was er aan de hand dat de temperatuur zo hoog opliep over Groningen? Het begon dinsdagmiddag bij een procedurevergadering in de Eerste Kamer. Daar vroeg VVD-senator Caspar van der Berg, tot verrassing van veel andere partijen, om het voor volgende week geplande debat over het definitief sluiten van het Groningse gasveld uit te stellen. Hij wilde extra vragen kunnen stellen.
Het verzoek tot uitstel werd gesteund door een meerderheid in de Eerste Kamer van PVV, BBB, SGP, FVD, JA21 en 50Plus. De stap was opmerkelijk gezien de grote prioriteit die het demissionaire kabinet aan de sluiting van Groningen heeft gegeven. Die zou op 1 oktober moet ingaan, of nog eerder indien mogelijk. Daarvoor is de steun zeer breed: de Tweede Kamer stemde vorige maand bijna unaniem in (146 zetels voor), alleen FVD en JA21 waren tegen.
Speculaties
Het verzoek van de VVD om uitstel voedde direct allerlei speculaties in Den Haag. Zou de VVD in de formatiegesprekken met PVV en BBB misschien toch onderhandelen over het langer openhouden van Groningen?
Senator Van der Berg sprak dat dinsdag tegen, maar zei wel dat de VVD nog vragen had over het „cruciale punt van de leveringszekerheid”. Daarmee worden de alternatieven bedoeld die Nederland heeft om aan voldoende energiebronnen te komen als het Groninger gas definitief wegvalt, ook bij een aantal koude winters op rij.
Van der Berg vond dat ook „de zeer veranderde geopolitieke context” rond Groningen moest worden meegewogen, waarbij hij refereerde aan de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Volgens hem was dat in de Tweede Kamer onvoldoende aan de orde geweest.
Van der Berg maakte andere partijen in de Eerste én Tweede Kamer nog wantrouwender toen hij suggereerde dat de sluiting van Groningen pas in de senaat behandeld zal worden als een wetsvoorstel rond leveringszekerheid in de Tweede Kamer is besproken. Dat voorstel van demissionair Rob Jetten (Energie, D66) moet nog naar het parlement worden gestuurd. De behandeling daarvan kan volgens Vijlbrief makkelijk nog een jaar tot anderhalf jaar op zich laten wachten. Vijlbrief zei dat hij zulk lang uitstel van de sluiting niet zou accepteren en zou aftreden. „Ik ga dat politiek niet meemaken, daar ga ik niet voor staan”, zei Vijlbrief met gebroken stem.
‘Misverstand’
In het Tweede Kamerdebat woensdagochtend was VVD’er Silvio Erkens de enige deelnemer wiens partij uitstel in de Eerste Kamer had gesteund, de PVV en BBB waren niet bij het debat. Erkens verklaarde achter de snelle sluiting van Groningen te staan en verweet andere partijen dat er „ook onrust ontstaat doordat mensen een extra schriftelijke vragenronde heel erg opspelen op Twitter”. Volgens Erkens had de VVD-senaatsfractie het recht wat extra vragen te stellen.
De VVD liet woensdagmiddag weten dat alle ophef op „een misverstand” berust. Senator Van der Berg zegt in een verklaring dat het wetsvoorstel „direct” na de beantwoording van de extra vragen, waarschijnlijk binnen een paar weken, kan worden behandeld. Hij zegt zich te hebben vergist in het schema van het andere wetsvoorstel. „Toen ik dit ter sprake bracht was ik me er niet van bewust dat deze wet nog anderhalf jaar op zich kan laten wachten”, zegt hij nu.
Als de senaat gaat stemmen over het sluiten van het gasveld, zal daar waarschijnlijk ruime steun voor zijn. De sluiting is dan definitief: de gasputten worden met beton dichtgestort zodat de politiek niet opnieuw kan besluiten om gas te winnen. Op dit moment wordt er al geen gas meer gewonnen in Groningen, maar staat het gasveld op de ‘waakvlam’-stand en kan er, indien nodig, opnieuw gas worden gewonnen.
‘Besmet woord’
Dat de VVD en andere partijen weer over leveringszekerheid zijn begonnen „roept hele slechte herinneringen op”, zegt Jan Wigboldus, voorzitter van het Groninger Gasberaad. „Dan denk ik aan Henk Kamp, die toen hij minister was de leveringszekerheid gebruikte om flink veel gas te winnen. Leveringszekerheid is een besmet woord in deze contreien.’’ Ook staatssecretaris Vijlbrief wil het woord liever niet meer horen, zei hij in de Tweede Kamer. „Ik heb er al honderd vragen over beantwoord, maar zal dat graag nog eens doen.”
Met medewerking van Lyanne Levy.
