Column | Het aantrekkelijke van een ideaal

Posted on March 25, 2024 by admin

De chemicus Manfred zet zich op volle kracht in voor een nuttig project dat al in een vergevorderd stadium verkeert, maar ineens wordt het project stopgezet. Manfred, die heel goed ziet hoe corruptie, incompetentie en machtsmisbruik negen van de tien keer belangrijker zijn dan de mooie idealen van de maatschappij waarin hij leeft, voelt de grond onder zijn bestaan wegvallen.

Hij is een personage in een roman van de Oost-Duitse schrijfster Christa Wolf, De gedeelde hemel. Het is 1960, het is nog mogelijk om naar West-Berlijn te vertrekken en dat zal Manfred ook doen. Maar deze roman is destijds in de DDR verschenen en de teneur kan dus niet zijn dat alle idealen stuk lopen op de realiteit, al lopen ze wel degelijk stuk op de realiteit. Die realiteit is de onwil van de mensen om offers te brengen, om af te zien van hun gemak, van hun kleine dagelijkse pleziertjes, plus de al genoemde factoren als corruptie enzovoort. „De mens is niet gemaakt om socialist te zijn,” zegt Manfred.

Degene die wél gelooft in het socialisme is Manfreds geliefde, de nog jonge Rita. Ook zij ziet heel goed wat er allemaal misloopt, hoe mensen met idealen onrechtvaardig gedegradeerd worden, hoe iedereen de eigen gedachten voor zich houdt, hoe collega’s veel minder werken dan ze kunnen, want zo krijgen ze ook betaald. Maar ze blijft geloven in een betere toekomst, in de ‘grote historische beweging’.

Rita vindt Manfred zwak, laf zelfs, niet opgewassen tegen ‘dat harde, strenge leven’ in dienst van het ideaal.

Het is bevreemdend om zo’n boek nu te lezen, want bij alles wat je leest over wat er fout is in dat andere Duitsland, zit je bijna verveeld te knikken. Nou en of, en het zou nog veel fouter worden. Wonderbaarlijk dat zo’n roman als deze daar gewoon kon verschijnen! En wat knap van Christa Wolf om tóch te blijven geloven.

Maar dan houd je alles bij jezelf weg. Want er is natuurlijk ook een andere kant. De tegenzin om het ideaal te laten varen ten gunste van comfort, eigen gewin en gemak. De weerzin tegen ongebreideld kapitalisme, waarvan wij nu denken dat het in de jaren zestig nog maar nauwelijks aan de hand was – de ontbreideling is sindsdien natuurlijk wel toegenomen.

En iets in dat hartstochtelijke geloof, hoe het ook gelogenstraft is, trekt toch aan. Niet vanwege het communisme, dat niet, maar vanwege het geloof dat een betere maatschappij mogelijk is als men zich er maar gezamenlijk toe zou zetten.

Dat verlangen naar een betere wereld lees je nu natuurlijk ook wel, maar toch heel anders. In hedendaagse romans of pamfletten keert idealisme zich altijd tégen iets. Tegen de vervuiling, tegen de industrialisatie, tegen de vernietiging van de natuurlijke wereld, tegen fossiele brandstoffen enz. Nog steeds tegen ongebreideld kapitalisme dus, met als gevolg dat klimaatbeleid ‘links’ is geworden. Maar niet echt vóór iets.

Dat is niet helemaal de stof waarvan idealen gemaakt zijn. Ik merkte dat ik het meisje Rita, dat ik nogal naïef vond, toch ook enigszins benijdde om dat geloof van haar in een andere, betere wereld. Evenzogoed maakt deze roman, hoe hoopvol en onwetend over de toekomst ook, zijns ondanks duidelijk dat het niet kon. Die nieuwe mens die voor die wereld nodig is zal er nooit komen.

En dan lijkt het enige wél mogelijke ideaal weer eens een vrij slap soort gematigdheid, evenwicht, realisme. Koffie met melk. Sociaal-democratie. Ga daar maar eens een massa voor op de been brengen.

Dramatische conflicten rond orka uit ‘Free Willy’

admin
November 28, 2024
0

Ook het dierenrijk kent sterren: Bokito bijvoorbeeld, of Laika, of Lassie. En natuurlijk Willy, die in de film Free Willy een vriendschap opbouwt met mensenkind Jesse. De populariteit van de orka, die eigenlijk Keiko heet en gescout werd in een Mexicaans pretpark, ontketende een kleine revolutie. Want wat doet zo’n slim, bijzonder wezen in een bassin? De publieke verontwaardiging leidde in de jaren 90 tot een wetenschappelijk experiment: wat als we dit gevangen dier daadwerkelijk vrijlaten? De makers van Serial en The New York Times blikken terug op dit experiment, dat – net als in de film – leidt tot epische vriendschappen en dramatische conflicten – tussen experts. Want hoe train je een gedomesticeerd dier om ‘wild’ te zijn. Lukt dat? En is het wel aan de mens om te bepalen wat ‘wild’ betekent?

Nederlandse musical over de bouw van de Eiffeltoren wil te veel vertellen

admin
November 28, 2024
0

Als je in Parijs de arm om je geliefde slaat en samen een foto maakt met de Eiffeltoren op de achtergrond, sta je vast niet stil bij alle verhalen achter de bouw van dit Franse icoon. Musical Eiffel vertelt ze wel: verhalen over het bedrijf dat de ijzeren toren uit de grond stampte; verhalen over de bouwers van de ruim driehonderd meter hoge constructie; verhalen over politiek gesjoemel, een overleden echtgenote en een sterke dochter.

Goedemorgen Theaterproducties vormt vaker hapjes geschiedenis om tot muziektheater. De producent ontwikkelde vorig jaar bijvoorbeeld Checkpoint Charlie over hoe de Berlijnse Muur levens spleet. Ook daar raakten (deels overlappende) levens vervlochten; in Eiffel is het narratief fragmentarischer. Centraal staat ingenieur Gustave Eiffel. Hij wordt gespeeld door Ad Knippels, die een stabiele rol neerzet, maar wel heel keurig binnen de lijntjes blijft.

In de voorstelling stort Gustave zich op de bouw van het Parijse monument, als het project dat zijn naam definitief moet vestigen. Hij laat ontwerpen of bouwen aan anderen over en worstelt zelf vooral met de mensen om hem heen. Af en toe duikt Gustaves overleden echtgenote op. Zij heeft altijd wijze raad paraat, bijvoorbeeld over de omgang met zijn dochter.

Opstapje

Actrice Soraya Gerrits maakt van deze vrouw, die een belangrijke schakel vormt in het bedrijf van haar vader, een sympathiek en onafhankelijk personage. In solonummers knalt haar stem krachtig van de bühne. De dochter vecht tegen de normen van haar tijd, normen die bepalen dat een vrouw thuis voor de kinderen moet zorgen en dus niet meewerkt aan architectonische hoogstandjes. Omdat haar geliefde weinig weerstand biedt en acteur Ruben van Keer vooral de sulligheid van zijn personage aanzet, blijft deze verhaallijn hangen in slapstick.

Daarnaast wordt de romance van een bouwer (leuk-speelse rol van Roman Brasser) uitgewerkt, een vertelling die het opstapje vormt naar de protesten van hardwerkende en onderbetaalde arbeiders op de toren die razendsnel gerealiseerd moet worden in de aanloop van de Wereldtentoonstelling in 1889.

Het verhaal van Eiffel schiet heen en weer tussen al deze perspectieven en komt daardoor niet echt tot leven. Net als een personage dichtbij komt, schiet de voorstelling een andere kant op. Dramatische momenten, zoals een heftig duet tussen Gustave en zijn overleden vrouw, krijgen hierdoor iets grotesk: emoties komen plotseling, de opbouw ontbreekt.

In andere scènes wordt met jaartallen gestrooid of een historische setting al te nadrukkelijk uitgetekend. Regisseur Fons van Rongen krijgt de spanning maar niet in de voorstelling. De muziek – met veel piano en strijkers, die de romantiek of het drama nadrukkelijk de hoogte in moeten stuwen – helpt niet mee. Het maakt dat Eiffel, ondanks humoristische bijdrages van acteur Dennis Willekens in allerlei rollen, soms meer als een geschiedenislesje voelt dan een theatervoorstelling.

Justitie krijgt harde tik op de vingers voor geheime deal met getuige in drugszaak

admin
November 28, 2024
0

Volgens het gerechtshof in Leeuwarden is het Openbaar Ministerie ernstig tekortgeschoten bij een drugsonderzoek naar een groep verdachten in Meppel. Omdat daardoor „de waarheidsvinding onmogelijk is gemaakt”, heeft het OM het recht verloren om zeven mannen uit Meppel te vervolgen voor grootschalige handel in cocaïne en andere drugs. Tegenwoordig is het zeldzaam dat een Nederlands rechtscollege meent dat het OM „niet-ontvankelijk” is bij de vervolging van verdachten van georganiseerde misdaad.

Tot dit oordeel komt het hof mede omdat het OM tijdens het onderzoek „volstrekt onvoldoende transparantie heeft betracht”. Daardoor werden volgens het hof „de rechten van de verdediging ongeoorloofd beknot”.

Aldus is volgens het hof „de integriteit van het opsporingsonderzoek zeer ernstig aangetast” en is „het Openbaar Ministerie ernstig tekortgeschoten in zijn bijdrage aan een eerlijk proces”. Die schending is volgens het hof niet meer te repareren, waardoor het naar eigen zeggen niet anders kan dan het OM niet-ontvankelijk verklaren.

Strafkorting

De problemen in deze strafzaak draaien om een verdachte die na aanhouding in de strafzaak Maggiora bereid blijkt verklaringen af te leggen. Hij heet Ivo J. Het OM houdt hem voor dat hij een kroongetuigendeal kan sluiten indien hij gaat praten. De verklaringen van Ivo blijken echter geen betrekking te hebben op de strafbare feiten in zijn zaak. Het OM besluit de deal van tafel te halen.

Wanneer Ivo J. geen deal krijgt, dreigt hij uit de school te klappen over dat hij in gesprek is geweest met het OM. Dat leidt uiteindelijk tot de afspraak dat Ivo J. strafkorting krijgt in ruil voor diens eerdere medewerking. Dat wordt achtergehouden voor de andere verdachten.

De relatief lage straf voor Ivo J. in vergelijking met de andere verdachten, leidt tot vragen tijdens het hoger beroep

De relatief lage straf voor Ivo J. in vergelijking met de andere verdachten, leidt tot vragen tijdens het hoger beroep. En als Ivo J. loslippig blijkt tegenover de medeverdachten, beginnen hun advocaten moeilijke vragen te stellen. Advocaat Sanne Schuurman beweert dat er stukken worden achtergehouden. Daarmee doelt hij op een opgenomen verhoor met Ivo J. dat nooit is vrijgegeven.

Teneinde dat te verhullen, heeft de politie andere verhoren opnieuw genummerd en ondertekend. Om die reden heeft Schuurman aangifte gedaan vanwege valsheid in geschrifte. Die aangifte is terzijde gelegd door de Rijksrecherche, omdat de zaak nog onder de rechter was.

‘Zelfonderzoek’

Het hof oordeelt in het arrest dat inderdaad stukken opnieuw werden genummerd, overigens zonder te stellen dat sprake is van valsheid in geschrifte. Naast een gebrek aan transparantie stelt het hof ook dat de plicht is geschonden tot het opschrijven van de afspraken met de verdachte en getuige Ivo J. Ook is sprake geweest van het „omzeilen van de wettelijke voorschriften die gelden voor het maken van afspraken met een verdachte getuige”.

Advocaat Schuurman is niet van plan de aangifte door te zetten. „Het ging mij om de waarheidsvinding en wat dat betreft ben ik blij met het oordeel.” Verder hoopt Schuurman „dat dit arrest aanleiding is voor kritisch zelfonderzoek bij het Openbaar Ministerie. En dat betreft vooral de eigen rol bij waarheidsvinding.”